Tasdiqlayman” Navoiy Abu Ali ibn Sino nomidagi jamoat salomatligi texnikumi direktori t f. d., V. A. Ergashev

Nazorat savollari
1. Viruslar nima uchun hayotning hujayrasiz shakllariga kiritiladi?
2.Hujayraga ta’rif bering?
3.Nima uchun viruslar mustaqil yashay olmaydi?
Foydalanilgan adabiyotlar

1. P.X.Xoliqov. A.O.Daminov. M.B.Tarinova. Tibbiy biologiya va umumiy genetika.Toshkent 2018 yil.

2. P.R. Olimxo‘jayeva, D.R. Inog‘omova. Tibbiyot genetikasi. Toshkent - «Ilm ziyo» - 2017
3. Jalolov G’.J. Boboyyeva R.N. “Bialogiya” Toshkent. O’qtuvchi. 2003 y
4. G’ofurov A.T. Nosirov O.N. Maktab “Biologiya” kursida tabiat muhofazasi
Toshkent. O’qituvchi 1985 y


Internet manbalari
www. ziyouz kom kutubxona
http:// ziyonet uz
http:// uzedu uz
http:// nambiolog uz
20-Mavzu: Tasmasimon chuvalchanglar.
Reja

1. Qoramol solityoeri tuzilishi va rivojlanishi

2. Cho’chqa solityoeri tuzilishi va rivojlanishi
3. Pakana gijjaning tuzilishi va rivojlanishi
4.Exinokokning tuzilishi va rivojlanishi
Tasmasimon chuvalchanglar sinfi taxminan 3500 turni uz ichiga oladi. Tasmasimon chuvalchanglarning barchasi obligat endoparazitlar bulib, voyaga etgan davrida ichakda parazitlik kiladi va sestodozlar degan kasal­likni chakiradi. Odamda asosan voyaga etgan lentasimon shakli parazitlik kiladi (koramol va Chuchqa solityori, sebar tasmasimon chuvalchang, pakana gijja va boshkalar), ba’zi xollarda esa, parazit lichinkali davrida organizmda yashab, of^ kasalliklarni keltirib chikaradi.
Setodozlar bemorning ish kobiliyatini pasaytiradi. SHuning uchun, turli soxada ishlayotgan shifokorlar, uz amaliyotida sestodozlar bilan kasallangan bemorlarga duch kelishlari mumkin. SHu tufayli tasmasimon chuvalchanglar biologiyasini, ularning tuzilishi, tarkalishi va yukish yullarini, diagnostikasini urganish va oldini olish muxim axamiyatga ega. Tasmasimon chuvalchanglar morfologik jixatdan xilma-xil bulsada, ularning tana tuzilishida umumiylik kuzatiladi. Birinchidan, ularning xammasi voyaga etgan davrida obligat endoparazitlardir, ikkinchidan, tanasi dorso-ventral tomoniga karab yassilangan bulib, kurinishi tasma­simon buladi. Uzunligi bir necha mm dan, to bir necha metrgacha buladi. Tasmasimon chuvalchangning tanasini oldingi kismida boshchasi joylashgan bulib, u skoleks deb nomlanadi. Boshidan keyingi kismi buyin kismi deyilib, bu erdan yangidan yangi byFimlar xosil bulib turadi. Xakikiy tanasi strobilla deb nomlanib, u turli sonda bulgan byFimlar-proglati- dalardan tashkil topgan buladi. Skoleksida ichak devoriga yopishib olish uchun xizmat kiladigan surgichlari, ba’zilarida esa ilmok yoki surgichsi- mon yorik(botrii)lari buladi. Skoleks bulimidan sung kiska va tor bugim- larga bulinmagan buyinchasi joylashgan. Buyin kismi rivojlanayotgan bugimlardan, strobila esa ikki xil bugimlar: germafrodit va etilgan bugimardan tashkil topgan buladi. Buyin kismida xosil bulayotgan yosh bugimlarda, jinsiy a’zolar xali shaklllanmagan buladi. Bugimlar usib borgan sari ularda jinsiy a’zolar shakllanib boradi, avval erkak jinsiy a’zolari, sung urgochi jinsiy a’zolar xosil buladi. Germog’izdit bug­imlar strobilaning urta kismlariga etib borganida jinsiy voyaga etadi. Germog’izdit bugimlarda tuxumdon, sarikdon, kin, ootip va etilmagan bachadon, shuningdek kup sonli urugdonlar buladi. Urugdonlardan davom etadigan urug yullari urug otuvchi kanalga kuyiladi. Ushbu kanalning oxirgi kismida koopulyativ organ-sirrus joylashgan.
Sestodalarning kup turlarida, bachadoni berk bulib, tashkariga ochiladi- gan yuliga ega emas. SHuning uchun, bunday bachadonni ichi tuxumga tulib borgan sari, uning xajmi xam kattalashib boradi va kup sonli yon shoxlar xosil buladi. Proglatida etilgan sari, uning ichida joylashgan jinsiy a’zolarni kupi reduksiyaga uchraydi va etilgan bugim ichida fakat tuxum- larga tulgan bachadongina koladi. Bachadonning bunday shoxlanishi, uziga xos xarakterli belgi bulib, kasallikning tashxisini kuyishda muxim rol uynaydi. Ayrim sestodalarni bachadonida tashki chikaruv yuli bulib, ular orkali ichida onkosferasi bulgan tuxumlar tashkariga chikarib turiladi. Ichakda parazitlik kilayotgan chuvalchanglar bir-birin uruglantiradi, lekin ichakda bitta parazit yashayotgan bulsa xam, bir bugimi, boshkasini uruglatirishi mumkin. Uruglangan tuxumning rivojlanishini birinchi boskichi toki murtak shakllangunicha bachadon ichida kechadi. Bunda tuxum ichida olti ilmokli lichinka-onkosfera rivojlanadi.
Parazitlarning etilgan bugimlari uzilib, bemor axlati bilan tashka­riga chikib turadi. Ayrim chuvalchanglarda bugimlar bittadan uzilsa, bosh- kalarda bir nechtasi birga uziladi va tashkariga chikadi. Bittadan bulib uzilgan prologtidlar, uzlari xarakatlanib tashkariga chikishi mumkin (koramol soliteri). Proglotidlarning soni xar xil tasmasimon chuval- changlarda turlidir. Masalan, serbar tasmasimon chuvalchanglarda proglo- tidalar soni 5.000 gacha bulishi mumkin, exinokokda esa 3 - 4 tagina xolos. Tasmasimon chuvalchanglarni tanasi boshka yassi chuvalchanglarga uxshab teri-mushak xaltacha bilan koplangan. Uning tashki koplami-tegument deb nomlanadi va u morfologik jixatdan surg’ichlilarning tashki koplamiga uxshash, funksional jixatdan esa umurtkalilar ichagining shillik kob^i kabi faoliyat kursatadi(analogikdir). Unda kator xazm fermentlari anik­langan. Bundan tashkari sestodalarning tegumenti parazitning xujayin organizmining ichagida parchalanib (xazm bulib) ketishidan saklaydigan antiproteolitik ferment ishlab chikaradi. Tegumenti ostida mushaklar uch kator bulib, aylanma, diagonal va uzunasiga joylashadi. Teri mushak xal­tacha ichida ichki organlar joylashgan. Organlarning va organlar bilan teri orasi bush bulmay, bu erda maxsus tukima, ya’ni barcha yassi chuvalchanglarga xos bulgan tukima parenximasi joylashadi.
Siydik ajratish tizimi protonefridial tipda bulib, parenximada joy­lashgan juda kup yulduzsimon xujayralardan boshlanadi. X,ar bitta xujay­radan ingichka kanalcha boshlanadi. Tashkariga chikadigan suyuk moddalar mana shunday xujayralarda y^iladi. Kanalchalar kattalashgan kanallarga kushilib, uz navbatida bu kanallar ikki juft chikaruv kanaliga tutashadi va tanasini ikki yonida joylashib, oxirgi buFimdan tashkariga ochiladi.
Nerv sistemasi bosh kismida joylashgan bir juft nerv tugunlaridan (gangliyalar) tashkil toptan bulib, undan strobilaga unta nerv ustuni chikadi. Bulardan bir jufti eng yirik bulib, xamma proglottidlardan utib, strobilaning ikki yonidagi chikarish kanallariniig ikki chetida joylashadi. Nerv ustunlaridan esa kalta xar bir organga etib boradigan mayda periferik nervlar boshlanadi. Uzunasiga ketgan nerv ustunlari xar bir segmentda kundalang chikkan nerv ustunlari bilan (komissuralar) tutashgan. Maxsus sezgi organlari-sestodalarda rivojlanmagan. Ayrim nerv xujayralari tarkok xolda strobilaning teri-mushak xaltachasida joylashgan bulib, fakat bosh kismida, surg’ichlarida y^ilgan.
Jinsiy tizimi xar bir proglottidada bulib, germafrodit tipda tuzil­gan. Buyin kismidagi buFimlarda jinsiy organlar rivojlanmagan. Buyin - ning usishi bilan jinsiy tizimi rivojlanib boradi, oldin erkak jinsiy organlari, sungra urg’ochi jinsiy organlari paydo buladi. SHuningdek ger­mafrodit buFimlar xam xosil buladi. Tananing strobila kismi germa­frodit buFimlardan boshlanib, etilgan buFimlar bilan tugaydi. Germa­frodit buFimlarda kuyidagi erkak jinsiy organlar: ypyFdon, ypyF yul- lari, uruF otuvchi kanal, u kopulyativ xaltachaga ochiladi; urg’ochi jinsiy organlar: tuxumdon, tuxum yuli, bachadon, sar^don, kin va otalanish joyi ootip rivojlangan, kinning bir uchi kopulyativ xaltaga ochilsa, ikkinchisi ootipga ochiladi. Otalangan tuxumlar bachadonda rivojlanadi. kupchilik sestodolarda bachadonning tashki teshigi yuk. SHuning uchun bunday chuval- changlarda bachadon kuchli rivojlanadi, xatto yon shoxlar xosil kilib, pro- glottidning butun satxini egallaydi. Boshka jinsiy organlar esa reduk- siyaga uchraydi. Bunday buFimlarga etilgan buFimlar deyiladi. Ayrim sestodolarning jinsiy teshigi bulib, etilgan tuxumlar tashkariga chika- di,tuxumlari ichida olti ilmokdi - lichinka(onkosfera) rivojlanadi.
Onkosferaning keyingi rivojlanish davri, ya’ni finna davri oralik xujayin uchun invaziya kobiliyatiga ega. Finnalar tuzilishiga kura, bir necha turga bulinadi: 1) Sistitserkoid - finnalar ichida eng sodda tuzi- lishga egadir. Tanasi ikki kismdan - uch juft embrional ilmoklar bilan kurollangan boshcha va dum usimtasidan iborat bulib, boshchasi shu usim- taga buralib kirgan. Bunday finnalarning tuzilishi pakana gijjada uchraydi. 2) Tabiatda finnani keyingi turi sistetserk kuprok uchraydi. Masalan, odam parazitlaridan keng tarkalgan Chuchqa va koramol solityorlar finnasi sistitserk tipida tuzilgan. Etilgan lichinka sharsimon yoki oval shaklida bulib, ichida suyuklikka tulgan bushlik buladi. boshchasi shu bush- likka kayrilganini, uning karshi tomonida esa lichinka ilmokchalarini kurish mumkin. 3) Senur - shar shaklida bulib, bir necha boshchalarga ega.
Xar bir boshchadan keyinchalik bitta chuvalchang rivojlanadi. 4) Echino- coccus avlodiga kiruvchi chuvalchanglar finnasi exinokokk pufagi tipida tuzilgan. Odatda exinokokk pufagi ancha katta bulib, xujayinning xisobi­ga xosil bulgan biriktiruvchi tukimadan tashkil topgan kapsula bilan uralgan. Pufak devorining ichki katlami germinativ katlam bulib, bosh- chasi chikaruv kameralar deb ataluvchi, mayda chegaralangan bushliklarni xosil kiladi. Xar bitta chikaruv kamerasida bir nechta boshchalar buladi. Germinativ kapsula xisobiga kiz pufakchalar xosil bulib, ularda xam chikaruv kameralar rivojlanadi. Demak, exinokokk pufagida juda kup mikdorda boshchalar rivojlanib, parazitlarning asosiy xujayini ichida chuvalchang xosil kiladi. 5) Plerotserkoid-chuzik, kattik tangaga ega bulib, uning bosh kismida yopishadigan egatchasi buladi.(Masalan, serbar tasmasi- mon chuvalchang finnasi).
Tasmasimon chuvalchanglar - odam parazitlari. Tasmasimon chuvalchang­larning juda kup turlari odam parazitlari xisoblanadi. Bularning kup- chiligi uchun odam, definitiv xujayin bulib xizmat kiladi. Kupchilik turlari odam tanasida fakat lichinka davrida yashaydi. Lekin odamda xam voyaga etgan davri, xam lichinka davri yashaydigan turlari xam bor. Bunda odam xam asosiy, xam oralik xujayin buladi. Masalan, pakana gijjaning rivojlanish sikli bitta odam organizmida kechadi.
koramol solityori (Taeniarhynchus saginatus) ilmoksiz gijja bulib, kurollanmagan solityor deb xam ataladi. Parazit odamning ingichka ichagi­da yashab, teniarinxoz kasalligini kuzgatadi.
Morfologik tuzilishi. Solityorning tanasi ok rangda bulib, tasma shak- lidadir. Uning uzunligi 4-10 metrgacha boradi. CHuvalchangning tanasi xamma tasmalilarga xos tuzilgan bulib, uch kism: boshcha-skoleks, buyin va tana kismi- strobiladan iborat. Strobilasi bugimlardan iborat bulib, ular proglatidalar deb ataladi. Boshchasi ya’ni skoleksida xujayin tanasiga yopishib olishщa yordam beradigan turtta yopishadigan tuzilmasi surgichlari buladi. Parazitning buyin kismi toraygan bulib, bu kismi­dan yangi-yangi bugimlar xosil bulib turadi. (258-rasm).

258 - rasm. Koramol solityori va Chuchqa solityorlarning morfologik farklari

Boshiga yakin, yangi xosil bulgan buFimlar yosh proglatidalar deyiladi, ularda xali jinsiy a’zolar rivojlanmagan buladi. Keyin jinsiy a’zolar rivojlanib, ular endi germog’izdit proglatidalar deb ataladi. Sung ular etilgan proglatidalarga aylanadi. Strobilasi 1000 ta va undan ortik buFimlar - proglottidlardan tuzilgan buladi. BuFimlar ichki tuzilishi bilan bir-biriga uxshaydi. Oldingi va orka bu/imlarining shakli bir xil bulmaydi. Oldingi buFimniig uzunligi kenligiga karaganda ancha kichkina buladi. Boshidan metr uzoklikda joylashgan buFimlar - etilgan buFimlar bulib uzunrok buladi (eni 5-7 mm, uzunligi 16-30 mm). Etilgan buFimlar strobiladan vakti kvakti bilan bittadan uzilib tushadi va xarakatlanib bemorning anal teshigidan tashkariga chikadi. SHuning uchun bemorning ichki kiyimlari, kurpa- tushaklari koramol solityorining tuxumlari bilan ifloslanadi. G ermafrodit buFimlarning barchasida parenximada joylash­gan yuzlab uruFdonlari bula-di. UruFdonlardan uruF yullari chikib birla­shadi va umumiy uruF otuvchi kanalga kushiladi. Bu kanal egri-bugri bulib, buFimda kundalangiga joylashadi. UruF otuvchi kanal kopulyativ xalta -
sirrusga ochiladi. Urgochi jinsiy organlar ikki bulak tuxumdondan ibo­rat bulib, proglotidning pastki kismida joylashadi. Tuxumdon bulaklari kushilgan joydan tuxum yuli chikadi. Tuxum yuli naysimon kin - vaginaga tutashadi. Vaginaning tashki uchi sirrusga ochilsa, ichki uchi bir oz kenga- yib, urug kabul kiluvchi pufakchaga aylanadi. Ootip urgochi jinsiy tizim- ning markaziy organi bulib xisoblanadi. Bu organga karab tuxumdon va sarigdon yuli, Melis tanachasi va bachadon ochiladi. Bachadon tarmok- lanmagan berk bulib otalangan tuximlar shu joyda etiladi. Tuxum xujay­ralari ootipda va otalanadi va tuxum sarigi bilan ta’minlanib, papdaga uraladi. uruglangan va shakllangan tuxumlar bachadonga tuplana boshlashi bilan bu organ kengayib, yonidan shoxlar chikaradi, yon shoxlar uz navbatida yana shoxlanadi, ya’ni bachadon tarmoklanib ketadi. YOn shoxlarning soni 17-35 juftga etadi. Jinsiy tizimning kolgan barcha organlari bachadon tarakkiy kila boshlashi bilan reduksiyaga uchraydi.
Rivojlanish sikli. Koramol solityorining rivojlanishi xujayin- larining almashinish bilan kechadi. Uning voyaga etgan davri-tasma shakli fakat odamning ingichka ichagida yashaydi. Ichakda bir necha chuvalchang parazitlik kilsa, chetdan uruglanish xodisasi ruy berishi mumkin. Fakat bitta bulgan xoldagina uz-uzi uruglantiradi. CHuvalchang etilgan tuxum bilan tulgan oxirgi bugimlari bittadan uzilib, bemorning anal teshigi- dan mustakil xarakatlanib yoki axlati bilan birga tashkariga chikadi. Parazitni etilgan bugimlari xujayinga yukkandan sung 75-90 kundan boshlab, xar kuni 10-11 bugim ajralib turadi. Bitta bugimda 145-175 mingtagacha tuxumlar buladi. Tuxum ichida embrional tarakkiyot jarayoni natijasida olti ilmokli embrion-onkosfera rivojlanadi. Onkosfera parazitning oralik xujayini uchun invaziya kobilyatiga ega buladi. Bunda koramol oralik xujain bulib xisoblanadi. CHuvalchang tuxumlari yoki etilgan bugimlari sigirning xazm yuliga tushib kolgunday bulsa, uning pardasi erib, ichidan onkosfera chikadi. Onkosfera ichak devorini teshib kirib, xujainining kon va limfa tomirlariga utadi. kon orkali butun tanaga tarkaladi va xujayin mushaklariga, shuningdek ular orasidagi biriktiruvchi tukimaga joylashib, oladi. Bu erda onkosfera uz ilmoklari- ni yukotadi va rivojlanib finnaga aylanadi. Koramol solityorining finnasi sistitserk tipda tuzilgan Sigir mushaklarida va biriktiruvchi tukimalarida sistitserk yillab yashaydi. Sistitserklarning voyaga etgan davri fakat asosiy xujayin tanasida utadi(259-rasm).

259-rasm. Koramol solityori- Taeniarhychus saginatus. Rivojlanish sikli.

Ular yaxshi pishirilmagan sigir gushti bilan birga odamning xazm yuliga tushadi. Ichakda finnaning boshchasi buralib tashkariga chikadi va surg’ich- lari yordamida ichak shillik pardasiga yopishib oladi, shundan keyin stro­bila usa boshlaydi va u 2,5 - 3 oydan sung voyaga etadi. Voyaga etgan koramol solityori urta xisobda 18 - 20 yil yashaydi, bir yil ichida 600 milliondan ortik tuxum kuyadi.

Parazitologik tashxisi. Koramol solityorining etilgan buFimlari mus­takil ravishda bemorning anal teshigidan chikishi mumkin,lekin tashkari­ga asosan bemor axlati bilan chikadi. CHuvalchangni bachadoni berk, shuning uchun buFimning teri - mushak xaltachasi yorilganda tuxumlari bemorning axlatida bulishi mumkin. Koramol solityorini etilgan buFimi uziga xos tuzilgan. Bachadon yon shoxlarining soni 17-34 juft buladi. Kasallikning oldini olish shaxsiy va jamoat profilaktikalaridan iborat.
SHaxsiy profilaktikasi: xom yoki chala pishgan gushtni iste’mol kilmaslik, xom kiymani tatib kurmaslik, veterinariya-sanitariya nazora- tidan utmagan gushtni ovkatga ishlatmaslik. Jamoat profilaktikasi: koramol gushtini veterinariya-sanitariya kurigidan utkazish, odam axlati- ning xayvonlar utlaydigan joylarga tushishiga yul kuymaslik.
Chuchqa solityori yoki ilmokli gijja (Taenia solium) tasmasimon shaklda bulib, odamning ingichka ichagida parazitlik kiladi. Chuchqa soli­tyori chakiradigan kasallik tenioz deyiladi. Tenioz barcha Chuchqachilik fer- malarida tarkalgan bulib, Ayniksa Chuchqa maxsulotlarini xom yoki chala pishirib eyish odat tusiga kirgan joylarda kuprok uchraydi.
Morfologik tuzilishi. Chuchqa solityori paraziti tashki kurinishi buyicha koramol solityoriga uxshab ketadi (260-rasm). Tanasining uzunligi 1,5 - 2 m, ba’zan 6 - 8 m gacha buladi. Skoleksdagi 4 ta surgichdan tashkari, xartumchasida ikki kator joylashgan ilmoklari buladi.
Ilmoklari bulgani uchun Chuchqa solityorini kurollangan gijja deb xam ata- shadi. Boshining davomida bugimlarga bulinmagan ingichka buyni buladi. Strobilasi koramol solityoriga uxshab bugimlardan - proglottidlardan tashkil toptan, ularning soni 900 ga yakin buladi. Germafrodit jinsiy tizimi boshidan boshlab 1 m gacha bulgan masofadagi bugimlarda tulik rivojlangan buladi.Jinsiy kloaka bugimlarning yonida, ung yoki chap tomo- nida navbat bilan tashkariga ochiladi. Bundan tashkarii germafrodit buF- imlaridagi tuxumdonlarning tuzilishi bilan Chuchqa va koramol solityori farklanadi. Agar koramol solityorida tuxumdon ikki bulakli bulsa, Chuchqa solityori tuxumdonida esa uchinchi kutttimcha. bulakcha xam buladi. Chuchqa solityorining etilgan buFimlari, koramol solityoridan, bachadoni yonidan chikkan shoxlarning mikdori bilan xam fark kiladi. Chuchqa solityori bacha- donidan chikkan yon shoxlarning soni 7-12 juftdan oshmaydi. Bundan tashkarii Chuchqa solityorida etilgan buFimlar 4-5 ta bulib uziladi, shuning uchun ular faol xarakatlanmaydi va fakat bemor axlati bilan tashkariga chikadi.
Rivojlanish sikli. Chuchqa solityorining tarakkiyoti, koramol solityori­ning tarakkiyotiga uxshash buladi. Asosii xujayin odam bulib, chuvalchang- ning tasmali shakli odamning ingichka ichagida joylashadi. Oralik xuja- yin Chuchqalar xisoblanadi, chunki parazitni finna davri ularning mushak- larida utadi. Chuchqa solityorining rivojlanish (davri) siklini eng muxim tomoni shundan iboratki, bu parazitda odam oralik xujayin xam bulishi mumkin. Odam uchun, finali Chuchqa gushtini eyish xam, Chuchqa solityorining buFimlarini, xuttoki tuxumlarini yutib yuborishi xam xavflidir. Odam organizmiga tushgan tuxumlaridan onkosferalar chikdi va ular ichak devo- rini teshib kon okimi orkali mushaklarga tarkaladi, kuz, miya, yurak, upka va boshka organlarga boradi va shu erda rivojlanib finnalar (sistitserk- lar) xosil kiladi. Tenioz bilan kassallangan odamning organizmida para­zitning voyaga etgan davrida, ayrim sabablarga kura, kungli aynishi mum­kin. SHunda ichakda sodir bulgan antiperistaltika xarakatlari tufayli parazitning tuxumlari, xattoki oxirgi kismidan uzilgan etilgan buFim- lari, ichakning pastki kismlaridagi ozuka moddalar bilan, oshkozonga utadi, oshkozonda tuxum pardasi erib, onkosferalar chikadi. Onkosferalar ichak devoriga kirib, kon bilan tarkaladi xamda tananing turli organ- larida joylashadi va sistitserkga aylanadi.Demak, Chuchqa solityorining tuxumlari tashkariga chikmasdan xam rivojlanishi mumkin. Bunday xolat-lari xam, sistitserklari xam invazion davr bulib xisoblanadi(261-rasm)

rasm. Chuchqa solityori Taenia solium rivojlanish sikli

Tashxisi. Teniozning parazitologik tashxisi va oldini olish choralari. Bemorlarning axlati tekshirilib, parazitning etilgan bugimlari va tuxumlari aniklanadi. Sistitserkning oldini olish uchun tenioz bilan ogrigan bemorlarnn uz vaktida aniklab, davolash zarur, ya’ni degelmin­tizatsiya choralarni kurish kerak.
Pakana gijja(Iushepo1er1e papa). Odamda uchraydigan gimenolepi- doz kasalligining kuzgatuvchisi xisoblanadi. Xamma joyda tarkalgan bulib, kuprok bolalarda uchraydi.
Morfologik tuzilishi. Parazitning tanasi boshka tasmali chuvalchang- lardan farkli ravishda kichikrokdir, uzunligi 1 sm dan 4,5 sm gacha buladi Strobilasi 100 - 200 bugimlardan tashkil topgan. Boshida 4 ta surgichi va ichiga tortilgan ilmoklar bilan kurollangan xartumchasi bor. Progloti- dalar tarakkiy kila boshlashi bilan eng avval erkaklik jinsiy tizimi, sungra esa urgochi jinsiy organlari rivojlanadi. Oxirgi bugimlarida xaltasimon bachodoni tuxumlarga tulgan buladi. G ermafrodit bugimlari- da kuyidagi organlarni:oval shakldagi uchta urugdon, kopulyativ Xaltasi - sirrus va ypyr oluvchi pufakcha, juft tuxumdon, uning orkasida esa sarig-donni kurish mumkin. Etilgan bugimlar juda nozik buladi, bular uzil- ganida teri mushak xaltasi darrov emirilib ketadi va tuxumlari ichak yuliga tushadi