Telekommunikasiya sistemləRİNDƏ Sİqnallarin formalaşmasi və ÇevriLMƏSİ

4.2.1. Fasiləsiz modullanmış siqnalların
qəbulu zamanı detektəetmə üsulları
AM, TM və FM siqnalların qəbulu detektəetmə prosesi ilə yerinə yetirilir və bərpa olunurlar. Detektirləmə – demo­dul­yasiya əməliyyatı olub, modulyasiyanın əks prosesidir. Modulyasiya prosesində yüksəktezlikli siqnalın parametrlə­rindən biri ilkin (faydalı) siqnala mütənasib dəyişir. Detektir­ləmədə isə modulyasiya olunmuş ilkin siqnalı aparıjı siqnal­dan ayırmaqla bərpa etmək lazım gəlir.
Detektetmə və ya detektirləmə prosesi – təmiz qeyri-xətti əməliyyat olub,  tezliyə malik olmayan giriş siqnalını ətalətsiz qeyri-xətti elementdə daxil edərək, ATS-də keçir­məklə yerinə yetirilir.
Qeyd edək ki, detektirləmə alqoritmi, yəni, demodul­ya­siya əməliyyatı şəklində dəyişən alçaq tezlik­li-faydalı siqnalın alınması və ya bərpası prosesi yerinə yeti­ril­məsi başa düşülür.
Hesab olunur ki, detektorun çıxışındakı siqnal modul­layıjı siqnalın parametrlərinin dəyişmə qanunu tam təkrar etdikdə detektirləmə təhrifsiz olur. Modullanmış siqnalların spektrində yalnız yüksək tezlikli siqnallar olduğu üçün, detektirləmə prosesi nətijəsində isə alçaqtezlikli rəqslərin alınması lazım gəldiyi üçün detektirləmə də xətti dövrələrdən istifadə edilə bilməz. Ona görə də detektorlar qeyri-xətti, bəzən isə parametrlik dövrələrdə yerinə yetirilir.
Fasiləsiz modullanmış siqnallara uyğun olaraq AM, TM və FM siqnalların detektorları olur. AM, TM və FM siqnalların detektirlənməsi prosesi yüksəktezlikli siqnalın daşıdığı - məlumat aljaq tezlikli siqnala (uyğun parametrlərə əsasən) köçürülməsi prosesi kimi qəbul edilir.
Qəbul prosesində müxtəlif detektirlmə (demodulyasiya) üsullarından istifadə olunur. Detektirləmə üçün yüksək­tez­likli s(t) siqnalını alçaqtezlikli s_(t) siqnalına çevirmək üçün s(t) siqnalını cos₀t ifadəsinə bölmək kifayətdir. Bu üsul çox mürəkkəb olduğu üçün geniş tətbiq sahəsi tapmamışdır. Ona görə də sadə çevrilmə üsullarından istifadə olunur. Şəkil 4.10-da alçaqtezlikli faydalı siqnalı ayırmaq üçün struktur sxem göstərilmişdir. Sxem qeyri-xətti çevirijidən, R və J ele­mentlərindən təşkil olunmuş alçaq tezlikli süzkəjdən ibarət­dir. Süzkəjin elementlərinin seçilməsi aşağıdakı bərabər­sizliklə təyin edilir:

Q/XÇ

C R U_ç

+

-