Telekommunikasiya sistemləRİNDƏ Sİqnallarin formalaşmasi və ÇevriLMƏSİ

Şəkil 4.10. Qeyri-xətti çevirijidən ibarət
detektirləmənin struktur sxemi
, R = R_y (4.33)
Şəkil 4.10-da müxtəlif siqnalların, o jümlədən, AM siq­nalların detektirlənməsi prosesidə yerinə yetirilə bilər. Çünki, AM siqnalları y(t) = L[x(t)] qeyrixətti çevrijisinin və L operatorunun köməyi ilə giriş siqnalının kiçik qiymətlərində realizə olunur:
L(x) = a₀ + a₁x + a₂x² + …; S(t) = A(t)cos₀t
Yüksəktezlikli komponentləri nəzərə almasaq və yalnız aljaqtezlikli RJ süzkəjindən keçən harmonikaları götürsək, çıxışda belə bir ifadə alarıq:
Y_ = a₀ + 0,5a₂A²(t),
L[S(t)] = a₀ + a₁A(t)cos₀t + a₂A²(t)cos²₀t. (4.34)
Əgər, modulyasiya bir tonla aparılarsa, yəni A(t)=U(t)= = U(1 + msint) olarsa, onda
Y_çıx = a₀ + 0,5a₂U²(1 + msint)² olar.
Alınmış ifadənin tərkibində də faydalı siqnalla yanaşı qeyrixətti xarakteristikanını elementləri var ki, bu da müəy­yən təhriflər yaradır.
Təhrifsiz detektirləməyə imkan verən detektor ideal detektor adlanır.
Şəkil 4.11-də diod üzərində realizə olunmuş detektorun sxemi verilmişdir. Sxemdə dioda belə bir siqnal təsir edir:
. (4.35)



Şəkil 4.11. Diod üzərində qurulmuş detektorun sxemi

Şəkil 4.11-də göstərilmiş RJ elementləri bir növ tezlik süzgəjinin rolunu yerinə yetirirlər (yəni, RJ – dövrəsi yüksək tezlikli spektral tərkibi buraxmır). Tezlik süzgəjinin element­ləri isə aşağıdakı münasibətdən təyin edilir:

. (4.36)
Bu bərabərsizliklər onu göstərir ki, modulyasiyada yük detektorda praktiki olaraq rezistivdir və R = R_y.
Hesab edirik ki, diodun VAX-ı qırıq-xətlərə approk­simasiya olunmuş və jərəyanın i(u) qiyməti aşağıdakı kimi müəyyən edilir:
(4.37)
Detektorun sxeminin normal işləməsi üçün şərt aşağı­dakı bərabərsizliyi ödəməlidir:
SR_y >> 1, R_y > R_d.düz.
Detektorun xarakteristikalarından biri onun ötürmə əmsalı olub, belə müəyyən edilir:
. (4.38)
Sxemin çıxışında faydalı siqnal detektorun giriş siqna­lının amplitudasını təkrar etdiyi üçün xətti diod detektoru adlanır. Belə detektorlar «xətti» hesab olunur və ötürülən məlumatda təhriflər yaratmır. Xətti detektorun çıxış gərgin­liyi belə təyin edilir.
U_çıx(t) = . (4.39)
AM və TM siqnalların qəbulunda əsas fərq onların detektirləmə üsullarındadır. TM siqnalların detektirləmə üsulları dolayı və düz üsullar yerinə yetirilir. Dolayı üsulla detektirləmə üç növ çevrilmələrdən biri vasitəsi ilə əldə edilir. Birinji çevrilməyə əsasən, TM siqnal əvvəljə AM siqnala çevrilir, sonra isə adi amplitud detektoru vasitəsi ilə detek­tir­lənir. İkinji halda TM siqnal fazası modullanmış (FM) siq­nala çevrildikdən sonra faza detektoru vasitəsilə detektir­lənir. Üçünjü halda isə TM siqnal impulslu modullanmış siqnala çevrilir, sonra isə impuls detektoru ilə detektirlənir.
Şəkil 4.12-də bujaq modullanmış (BM) siqnalların parametrik detektorunun sxemi verilmişdir.