Telman Orucov “Dünyanın gizli tarixinin
Yüklə 0,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Şarleman 814-cü ildə öləndə onun imperiyası tezliklə parçalandı.
Lakin bu gün birləşmiş Avropanın yaşayan idealı kimi yenidən həyata qayıtmışdır. Kral Artur kimi bəlkə də o, heç vaxt ölməmişdi, lakin vaxtında ehtiyac olanda onun qayıtması gözlənilir. Bu necə də Şiələrin təlimində mövcud olan 12-ci İmamın-Mehdinin, İmam Zamanın gələcəkdə zühur etməsi barədəki ümidlərə bənzəyir. Həmin dövrlərdə canlı islam təsiri, o cümlədən onun spiritual hissəsi Toledodaki və Siciliyadakı elmi mərkəzlər vasitəsilə Avropaya axmaqda davam edirdi. Matematikanın, həndəsənin və təbiət elmlərinin öyrənilməsi ərəb dilindən olan tərcümələrdən və astronomiya və astrologiya ilə yanaşı Aristotelin əsərlərinin saxlanılmasından və yayılmasından ilhamlanırdı. Şimala tərəf yayılaraq, Avropada islam modelinə əsaslanan ilk universitetlərin formalaşmasına aparırdı. Bu həmçinin Qotika arxitekturasında www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 104 arabeskaların (həndəsi fiqurlardan və üslublaşdırılmış yarpaqlardan, güllərdən və sair ibarət olan mürəkkəb ornament növü) yaranmasına gətirib çıxardı, bu memarlıqda məscid arxitekturasındakı dolaşıq bitki formalarının təsiri aydın görünürdü. Tampliyerlər. Fransisk. Janna D`Ark Türk müsəlmanları 1076-cı ildə Yerusəlimə nəzarəti əldə etdilər və xristian zəvvarları təqib etməyə başladılar. Səlibçilər Yerusəlimi azad etsələr də, sonra yenidən itirdilər. 1-ci və 2-ci Səlib yürüşləri arasında yaranan tampliyerlər xristianlığın səs-küy salan dəstələrinə çevrildilər. Tampliyer (Məbəd) Rıtsarları və ya Xristin və Solomon məbədinin kasıb əsgərləri ordeni onların bütöv adı idi. Onlar paltarlarının altından qoyun dərisindən tikilən şalvar geyinirdilər, bu onların bəkarətinin rəmzi idi və onlara saqqallarını qırxdırmaq qadağan olunmuşdu. Onların özlərinin qılıncdan savayı heç nəyi yox idi, bütün mülkiyyət ümumi xarakter daşıyırdı. Onlar heç vaxt düşməndən mərhəmət gözləmirdilər, yalnız üstünlük üçün birə nisbətində olduqda geri çəkilirdilər. Hətta geri çəkilsələr də, onlar ölənə qədər daim döyüşməli idilər. Tampliyerliyə həsl olunma mərasimləri aydın www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 105 şəkildə Sufizm və Məbədin Solomon müdrikliyi daxil olmaqla, müxtəlif ənənələrdən götürülmüşdü. Quzu öldürülürdü və onun bağırsağından kəndir düzəldilirdi. Bu kəndir namizədin boğazına keçirilir, bu qaydada o, həsr olunma otağına aparılırdı. O, and içməli idi ki, ölüm ağrısı olsa da onun niyyətləri tam təmizdir və bu vaxt namizəd bilmək istəyirdi ki, böyük müəllim okkultun başa düşdüyü kimi onun ruhunu görə biləcəkdirmi- o, ölməyə yaxındırmı? Namizədlər qorxulu əmrlərə dözürdülər, bura dəhşətli demonik qüvvələrlə qarşı-qarşıya durmaq da daxil idi. Beləliklə, onlar ölümlə qarşılaşmağa hazırlaşırdılar və sonrakı həyatlarında və ya ölümdən sonra hər gün dəhşətlərlə üz-üzə gəlməli idilər. Çox sayda kübarlar ordenə qoşulduğuna görə öz mülkiyyət hüquqlarını da ona verirdilər, ona görə də tampliyerlər müstəsna dərəcədə vahid olanlara çevrilirdilər. Onlar kredit məktublarını icad etdilər, beləliklə pul, quldurlar tərəfindən oğurlanmaq riski olmadan başqasına ötürülə bilirdi. Onların Parisdəki məbədi fransız maliyyəsinin mərkəzinə çevrildi. Müəyyən şəkildə onlar bankların müjdəçiləri idilər, bu isə tacir siniflərinin yüksəlməsini hazırlamaqda səmərəli vasitə rolunu oynayırdı. Tampliyerlər həmçinin ilk ticarət gildiyasının himayəçiləri idilər. Bu isə kilsəni və kübarlığı müstəqil etməli idi. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 106 Digər böyük ordenlərdən biri Fransisk ordeni idi. Fransisk dünyaya gələndə, orada təhkimçi kəndlilər müstəsna yoxsulluqdan əziyyət çəkirdilər, eybəcərləşən, hər şeydən məhrum olan cüzam xəstələrinə isə bütünlüklə nifrətlə yanaşılırdı. Varlı din xadimləri təhkimçilər hesabına firavan yaşayırdılar və onlarla razılaşmayanları təqib edirdilər. 1206-cı ildə Fransisk İtaliyanın Assizi şəhərində 20 yaşlı varlı gənc idi. O, qayğısız və rəhmsiz həyat sürürdü, çətinliklərlə üzləşməkdən qaçırdı, cüzam xəstəsini görəndə burnunu tuturdu. Burada prins Siddharthanın həyatı ilə müqayisə də düzgün olmazdı. Bir gün o, atını çapanda, atı qəflətən kişnədi və o, aşağı baxanda cüzamlı adamı gördü. Atdan düşüb, qabaqcadan tanıdığı cüzamlının qanlı əlini qucaqladı və onun irinli yanaqlarından və dodaqlarından öpdu. O, hiss etdi ki, cüzamlı öz əlini geri çəkir, Fransisk ona baxanda, cüzamlının yoxa çıxdığını gördü. O, bilirdi ki, Müqəddəs Pavel Dəməşqə gedəndə yolda gözlənilmədən qarşısına çıxan Xristlə görüşmüşdü. Fransiskin həyatı və fəlsəfəsi aşağı tərəfə döndü və içinə nüfuz etdi. O, aydınlaşdırmağa başladı ki, “İncil”lər yoxsul həyatını, başqalarına kömək etməyə özünü həsr etməyi lazım bilir, “nə qızıla, nə gümüşə, nə kisəsindəki pula, səyahət edəndə nə çantaya, nə iki pencəyə, nə ayaqqabılara” www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 107 malik olmağı əksinəməsləhət görmür. O, görməli idi ki, yoxsulluq heç nəyin olmamasıdır, heç nəyi arzu etməməkdir, həm də həqiqi azadlıq ruhunda olan bütün şeylərə malik olmaqdır. O, bunu görməyə gəlib çıxmalı idi ki, cisimləri sınamaqdansa, özünü sınamaq vacibdir. Bizim malik olduqlarımız adamı ondan yapışmağa məcbur edir və həyatımızı idarə etmək təhlükəsi yaradır. Kilsədə təsvir olunan çarmıxdan bir səs ona deyirdi: “Get, Fransisk mənim evimi təmir et, gördüyün kimi o xaraba qalmışdır”. Fransisk üçün bu sınaq nə deyiləsi, nə də qarşısı alınası deyildi. O, öz təbiətinin, onun maddi ölçülərində heyvan, bitki təbiətinə çevrildiyini gördü. Həmin heyvanlar ona qəribə şəkildə cavab verdilər. O, xahiş edəndə sisəy oxuyurdu, quşlar onun möcüzələrini dinləməyə yığışırdı. Bu vaxt quduz canavar dağdakı kiçik şəhərə ziyan vuranda, Fransisk onunla görüşməyə getdi. Canavar Fransiskinin qabağına qaçdı, ona əmr edəndə ki, bir də heç kəsə zərər vurma, canavar onun ayaqları altına uzandı. Bir neçə il sonra canavarın skeleti tapılanda, onu kilsənin döşəməsinin altında dəfn etdilər. Həyatının sonuna yaxın Fransisk La Verna dağı üzərində meditasiya edirdi, özünün guşənişin zirzəmisindən kənarda dua edirdi. Qəflətən bütün göy üzü işıqla parıldamağa başladı və altı www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 108 qanadlı Serafim ona göründü. O, anladı ki, İisus Xrist yeni missiya barədə ona xəbər göndərmişdir. Müqəddəs Fransiskin ölümündən sonra onun yaratdığı ordendə, fransiskanlarda narahatlıqlar başladı. Mülkiyyətə malik olmaq və pul ələ keçirməyə görə Papa ordendən müstəsna məsuliyyət tələb etdi. Qardaşların çoxu buna Müqəddəs Fransiskin görməsinə zorakılıq kimi baxdı və onlar spiritual fransiskanlar adlanan parçalanmış qruplar yaratdılar. Beləliklə, Müqəddəs Fransiskin ardıcılları təqib edilməli, ovlanmalı və dinsizlər kimi öldürülməli idi. 1193-cü ildə anadan olan Albertus bakirə Mariyanın onun gözünə görünməsindən ilhamlanmasına qədər tənbəl və səfeh uşaq idi. Lakin o, öz təhsilinə çox ciddi yanaşdığından tezliklə Avropanın ən məşhur filosofuna çevrildi. O, Aristotelin elmini, fizikanı, təbabəti, arxitekturanı, astrologiyanı və əlkimyanı öyrəndi. O, həmçinin okkultist texnikaların istifadə etdiyi yerin təkindəki metalların ilahi təmsilinin metodlarından da faydalanırdı. Belə deyirlər ki, o, Android adlandırdığı qəribə avtomat düzəltmişdi. Bu avtomat danışmaq, güman ki, hətta düşünmək və öz sərbəst iradəsi ilə hərəkət etmək qabiliyyətinə malik idi. O sarı misdən və digər metallardan hazırlanmışdı, bu metallar isə göy cisimləri ilə öz sehrli əlaqələrinə görə seçilmişdi. Albertus onu www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 109 canlı olmaq üçün düzəltmişdi. Bu canlılıq sehrli inkarnasiyanın onun içərisinə daxil olması və dualarla nəfəs alma yolu ilə meydana gəlməli idi. Albertus özündən 33 yaş kiçik olan Tomas Akvinasın ruhi bələdçisi oldu. Bu belə görünür ki, Tomas öz müəlliminin Androidini qırıb dağıtmışdı. Akvinas Paris universitetinə gəlmişdi ki, öz müəlliminin rəhbərliyi altında Aristoteli öyrənsin, lakin o, kəşf etməli idi ki, böyük aristotelçi faktiki olaraq müsəlmandır. Averroes (İbn Ruşd) sübut edirdi ki, Aristotel məntiqi, xristianlığı bir cəfəngiyat kimi göstərir. Akvinas gizli tarixdə açar şəxsiyyət idi, çünki onun Averroes üzərində böyük intellektual qələbəsi, Avropanın bir neçə yüz il bundan əvvəl elmi materializmə düçar olmasının qarşısını almışdı. Akvinas ilk dəfə çörək və şərabın bir substansiyadan (İisus Xrist axırıncı şam yeməyində şagirdlərinə çörəyin onun bədəni, şərabın isə onun qanı olduğunu demişdi) digərinə keçməsi barədə doktrinanı formalaşdırdı. Onun yazdığı kimi, bu əlkimyəvi proses olmaqla, onda çörək substansiyaları dəyişilir və paralel substansiya dəyişilməsi prosesi həm də insan bədənində gedir. Messa heç də ağılı tam yeni çərçivəyə gətirmir, yeni tərif bunu daha yaxşı edir, yalnız həyatı fizioloji dəyişmə kimi xarakterizə edir. Akvinas bu doktrinanı irəli sürəndə, həmin www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 110 dövrdə Qraal da geniş şəkildə dolaşırdı. Onlar müxtəlif metodlarla eyni prosesi təsvir edirdilər. Rocer Bekon Akvinasla düşmən olması ilə yanaşı, belə bir alimi Aristoteli yalnız tərcümədə oxuya bildiyinə görə ələ salırdı. Onların hər ikisi Eranın böyük impulsunu təmsil edirdi. Bekon deyirdi ki, “eksperimentsiz heç nəyi bilmək mümkün deyildir”. 1250-ci illərdə Oksforddakı gənc alim Rocer Bekon ondan xeyli əvvəl Pifaqorun etdiyi kimi qərara aldı ki, bilməli olduğu hər şeyi o bilməlidir. O, istəyirdi ki, Harun ər-Rəşidin sarayında tanınan bütün amilləri bütünlüklə öz ağlına toplasın. Bekon Fransiskan idi, bu ordenin yaradıcısı kimi o da kasıblar üçün, mülkiyyəti olmayanlar üçün daha yaxşı, təmiz və rəhmdil bir dünya arzulayırdı. Bekon “Əlkimyanın güzgüsü” adlanan traktatını yazmışdı, Kabalanın böyük alimi Müqəddəs Ceromun dediyini yada salırdı: “Sən tam ağıla sığmayan, imkanın bağladığı bağlardan uzaqda olan çox şeyi tapacaqsan, bu onların hamısı üçün düz olandır”. 1274-cü ildə Florensiyada yaşayan gənc Dante ilk dəfə gözəl Beatriçanı gördü. Bu ilk baxışdan məhəbbət idi, həmçinin ilk vaxt idi ki, kimsə ilk görüşdən vurulur. Gizli cəmiyyətlərin salnaməsində bu böyük və mühüm tarixi həqiqətdir. Pindarin və www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 111 Sapfonun (qədim yunan lirik şairi və şairəsi) odaları romantik sevginin ifadələri idi. Dante “Komediya”sında (ölümündən sonra bu poema “İlahi komediya” kimi məşhurlaşdı) o qızın gözləri tərəfindən bu bütünlüklə udulan varlığın sensasiyasını təsvir edir və deyir ki, o gözlərdən götürdüyü məhəbbət yükü onu cənnətə apardı. Yenə də bu heç də sadəcə poetik təxəyyül deyildi. Dante və Beatriça başqa adamlarla ailə qurdu və bu qız gənc yaşında həyatdan getdi. Biz bu gün romantik məhəbbət barədə onun mistik kədər və tale hissi ilə düşünürük. Belə hissiyyatın bütünlüklə İslamın mistik qıcqırmasından çıxarıldığı güman edilə bilərdi. Sufi təriqəti əvvəllər heç vaxt yaşanmayan hissiyyatı ifadə edirdi və beləliklə, hər kəs üçün şərait yaradırdı ki, bunu özü hiss etsin. Avropada islam işğalı daha çox İspaniyada ömür sürdü. O vaxtlar Mavr İspaniyasının parlaq sivilizasiyası (Əl-Əndəlus mədəniyyəti) Şimala doğru yayıldı, dünyanın başqa hissələrinə, birinci növbədə Fransanın cənubuna yol aldı. On ikinci əsrdə Provans və Lanqedon Avropada ən sivilizasiyalanmış regionlara çevrildilər. Trubadurlar adlanan Provans şairləri ərəb-əndəlus poetik formalarına uyğunlaşdılar, onların erotik şöhrətindən ilhama gəldilər. Trubadurlar məhəbbəti www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 112 daha açıq və daha çılğın şəkildə ifadə edir, əslində bu ilahi vurğunluqdan cuşa gəlməyə həsr olunmuş himnlər yazırdılar. Bu yolla onlar dini məhdudiyyətləri də nəzərə almırdılar. Əgər Sufi şairi Şeyx Abdulla Ənsari “Ey Allah, sənin məhəbbətinin şərabı ilə mən sərxoş oldum yazırdısa, trubadur şairləri məhəbbət səhnələrindən ağıllarını itirdiklərini etiraf etməkdən çəkinmirdilər. Trabudur ədəbiyyatı həsr edilmə ilhamları ilə dolu idi. Məşhur “Bülbül və Qızıl gül” əhvalatında quş ilahiliyi çox arzulayan insan ruhunu təmsil edirdi. Sonralar Dantenin də əsəri müxtəlif səviyyələrdə oxunmaq üçün yayılmışdı. Bu səviyyələr astroloji, kosmoloji, əxlaq, hətta bəzən deyirdilər ki, əlkimyəvi xarakter daşıyır. On iki, on üç yaşında Fransada, sıx meşələri olan Luara vadisində sadə kənd evində yaşayan bir qız uşağı səsləri eşitməyə və görmələri sezməyə başladı. Böyük mələk Mixail Jannaya göründü və ona dedi ki, ruhi bələdçilərə malik olacaqdır. Qız onunla getməyə həvəs göstərmirdi, deyirdi ki, yaxşısı budur anası ilə parça toxumaqla məşğul olsun. Lakin səslər təkidini artırırdı. Onlar qıza dedilər ki, bu onun missiyasıdır. İngilis ordusu ölkəyə müdaxilə edib, Orlean şəhərini tuta bilərlər. Onlar qıza dedilər ki, Şinon şəhərinin yaxınlığına getsin ki, orada Fransa tax-tacının www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 113 varisi olan Dofini (prinsi) tapsın və onu taclandırmaq üçün Reyms kafedral kilsəsinə aparsın. Janna Dofinin sarayına gələndə hələ də uşaqdan bir az böyük görünürdü. Dofin ona hiylə qurdu, əyanlarından birinə icazə verdi ki, taxtda otursun, özünü Dofin kimi qələmə versin. Lakin Janna oradan keçib, birbaşa Dofinə müraciət etdi. Janna onu inandırdı ki, ona ağ at və ağ zirehli paltar versin. Qız bunu geyinib, altı gün, altı gecə at belində fasiləsiz yol getdi. Jannanın gözünə kilsədə gizlədilən qılınc göründü. Tarixdə bəzi hallarda göründüyü kimi ruh dünyasından olan böyük varlıqlar öz qüvvələrini xüsusi fərdlərə vermək üçün gətirirlər. Janna da bunu inkar edə bilməzdi. Heç nə onu dayandıra bilməzdi, baxmayaraq ki, ona qarşı olan qəribəliklər bəzi hallarda hətta məhvedici xarakter alırdı. 28 aprel 1429-cu ildə Janna Orleanın ətrafına gəldi, bu vaxt şəhər düşmən tərəfindən işğal olunmuşdu. İngilis qoşunları gənc qız və onu dəstəkləyənlərin kiçik qrupu qarşısında geri çəkildilər. Yalnız beş yüz fransız, sayı minlərlə ölçülən ingilis ordusunu məğlub edə bildi. Bunu hətta ingilis zabitləri də bir möcüzə kimi təsvir edirdilər. Jannanın təkidi ilə Dofin Reymsdə Fransa kralı kimi taclandı. Bu gənc qızın missiyası üç aydan az olan bir müddətə yerinə www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 114 yetirildi. Ona öz adamları xəyanət edib, ingilislərə satdılar. Jannaya ona gəlib çatan səslər barədə suallar verdilər. Ruhi dünyası ilə belə dərin əlaqələr kilsəyə xoş gəlmirdi. Ona görə də kilsə onu ifritə kimi ittiham etdi və 30 may 1931-ci ildə Janna Fransanın şimalındakı Ruan şəhərinin bazar meydanında tonqalda yandırıldı. İngilis əsgərlərindən biri o birisinə demişdi: “Biz müqəddəsi yandırırıq”. Onun haqqında ingilis fikri bu qızı düşmən hesab etməkdir. Lakin gizli tarixin perspektivlərinə müvafiq olaraq Janna D`Arkın ilahi qaydada ilhamlanmış fəaliyyətlərindən İngiltərə daha çox fayda götürmüşdü. Fransa və İngiltərə yüz illərlə münaqişədə idi, baxmayaraq ki, Jannanın vaxtında İngiltərə hərbi cəhətdən daha qüvvətli idi, lakin mədəni cəhətdən, dilində və ədəbiyyatında Fransa üstün mövqedə idi. Jannanın qəhrəmanlığı olmasaydı, Fransanın və İngiltərənin, xüsusən ingilislərin dünya tarixinə töhfəsi, Şekspirin psixoloji realizmi və Frensis Bekonun mahiyyətcə fərqli olan tolerant fəlsəfəsi baş verməzdi. Ədəbiyyatın dirçəlişi. Konkistadorların vəhşiliyi. Frimasonluğun gizli missiyası www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 115 1492-ci ildə Xristofor Kolumb Orinoko çayının mənsəbinə çatanda, o inanırdı ki, bu Ədəmdən axan dörd çaydan biridir. O, vətəninə yazırdı: “Bu böyük əlamətlər buranın təqribən yerüstü cənnət olduğunu göstərir. Təkcə ona görə yox ki, müqəddəs rəylərin və oxumuş ilahiyyatların riyazi mövqeyinə uyğun gəlir, həm də ona görə ki, bütün digər müdriklər bunun mümkün olması ilə razılaşırlar”. Kolumb kraliça İzabellaya yazdığı məktubda belə bir ümid ifadə edirdi ki, o “qızılla dolu çəllək” tapacaqdır, bu isə qadın və onun əri kral Ferdinand tərəfindən Yerusəmimin yenidən işğal edilməsini maliyyələşdirəcəkdir. Ferdinand yenicə Qranadanın Mavrlardan alınmasına başçılıq etmişdi. Ərəbləri bütünlüklə qovmaqla İspaniyanı yenidən Kilsənin ağuşuna qaytarmışdı. Kolumb bilirdi ki, qızıl, vətənin yaxınlığındakı və sürətlə güclənən düşmənə qarşı müharibəni maliyyələşdirməyə sərf ediləcəkdir və əleyhinə böyük iddialar qaldırılan düşmən isə Tampiliyerlər Rıtsarlarının ruhi varisi adlanacaqdır. Servantes və Şekspir isə bir-birinə tam müasirlər kimi idilər. Yaşlı rıtsar olan Don Kixot nizə ilə külək dəyirmanlarını məhv etmək istəyirdi. Dolu bədənli, sarımsaq çeynəyən kənd qızını isə www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 116 rıstar nağıllarından gələn Dulsineya adlı gözəl kübar qızı kimi görürdü. O, ilk anda komediya qəhrəmanı kimi görünə bilərdi. Bir cəhətdən Don Kixot ötüb keçmiş Orta əsrlər rıtsar ideallarına qayıtmağı təkid etməyə çalışırdı. Digər tərəfdən o, özünün “ikinci uşaqlığına” daxil olurdu, təxəyüllərin daha real göründüyü dövrlərə qayıdırdı. Bəzi ispan alimləri sübut edirlər ki, Don Kixot kabalistik “Zöhar”ın (və ya “Füsunkarlıq Kitabı”nın) alleqorik icmalıdır. Don Kixotun nökəri Sanço Pansaya Merlin hiylə gələrək onu inandırmışdı ki, Dulsineya tilsimlənmişdir, məhz ona görə də o, kök kənd qızlarına bənzəyir. Don Kixotun özü açıq ürəklilik nəticəsində səhvlərə yol verirdi. O, ispan Xristi adlanırdı və əgər o, real olaraq yaşasaydı,, dünya tarixinə onun səyahətinin təsiri daha böyük olardı. Servantesin müasiri, dramaturq Ben Conson isə Uilyam Şekspir haqqında deyirdi ki, o, “Latın dilini az bilirdi və yunan dilini bundan az bilirdi”. Belə bir adam olduqca mükəmməl olan bu əsərləri necə yarada bilərdi, öz dövrü üçün necə erudit ola bilərdi? Böyük müasirlərindən çoxu Şekspirin pyeslərinin müəllifinin Oksford qrafı Kristofer Marlou və sonradan şair Con Donn olduğunu deyirdilər. Müəllifliyə daha populyar namizəd isə, əlbəttə ki, Frensis Bekon idi. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 117 Əgər İisus Xrist iç həyata toxum səpmişdisə, Şekspir onun böyüməsinə kömək etdi, onu məskunlaşdırdı və bizə bu düşüncəni verdi. Bizim hər birimiz onu daxili kosmos kimi içimizdə gəzdiririk və o həm də zahiri kosmos kimi genişdir. Hamlet yalnız ağlını itirmə vəziyyətində “olumun ya ölümün” yaxşı olduğuna əmin deyildi. Bu Axillesin harayından gələn uzun yol idi, axı o, nəyin bahasına olursa olsun, günəş işığında yaşamaq istəyirdi. Faciə aktyorlarının çoxu indiyədək inanır ki, “Makbet”də təhlükəli okkult formulu vardır, pyes oynanılanda bu ona sehrli mərasim gücü verir. “Yay gecəsi yuxusu” pyesində biz Yaşıl Meşəyə giririk, digər komediyalarda da yenidən qədim meşələrə daxil oluruq. Biz şüurun arxaik formalarına qayıdırıq, bunda bütün təbiət ruhlar tərəfindən canlanır. Bütün rəssamlıqda və ədəbiyyatda fırlanan bitki adətən siqnal verir ki, biz ezoterik səltənətə, efir ölçüsünə daxil oluruq. Şekspirin əsərləri, əlbəttə ki, çiçək obrazı ilə dolu idi. Tənqidçilər isə çox vaxt qızıl güldən istifadə edilməsini okkult simvolu kimi izah edirlər. Şekspir bir tapmacadır. İisus Xrist kimi o, insan şüurunu inqilabiləşdirir, həm də əks tarixi məlumatın izlərini, demək olar ki, görünməz edir. Şekspirin pyeslərində Sufi məmnunluğunu bol şəkildə görürük. Sufizm, mistik rəmz kimi qızıl gülün böyük mənbəyidir. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 118 Harun ər- Rəşidin sarayında və sonralar ərəb xalqı arasında elmin, xüsusən matematikanın, fizikanın və astronomiyanın irəliyə doğru böyük sıçrayışı baş verdi. Bunu ərəb xalqı ilə ingilislər arasında olan bir dərin mistik əlaqə hesab etmək olar ki, elmi tədqiqatın böyük ərəb ruhu yenidən Frensis Bekonla birlikdə Yüklə 0,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|