Тема : озбекстан республикасы пукаралык хукыкы тусиниги, принциплери хэм дизими

3. Selektsiya jetiskenliklerine bola patent iyesinin` huqiqi ha`m minnetlemeleri
Selektsiya jetiskenshiligine berilgen patent iyesinin` selektsiya jetiskenshiliginen paydalaniw boyinsha absolyut huqiqlarinin` ko`lemi ha`m mazmuni Nizamnin` 31 stat`yasinda belgilep qoyilg`an. Usig`an muwapiq patent iyesi selektsiya jetiskenshiliginen o`z qa`lewine bola paydalaniwg`a, basqalardin` paydalaniwina ruxsat beriwge yamasa paydalaniwdi qadag`an etiwge haqili. ha`r qanday shaxs qorg`alip atirg`an selektsiya jetiskenshiliginin` tuximgershilik, na`l yamasa na`sil materialin:
jetistiriw ha`m ko`beytiw;
egiske qolayli konditsiyag`a jetkeriw;
satiw ushin usinis etiw;
satiw ha`m basqa usilda realizatsiyalaw;
O`zbekstan Respublikasi aymag`inan alip shig`iw;
O`zbekstan Respublikasinin` aymag`inan alip kiriw huqiqina iye.
Joqarida ko`rsetilgen maqsetlerde saqlaw ushin patent iyesinin` ruxsatin aliwi sha`rt. Joqaridag`i ha`reketler patent iyesi ta`repinen erkin tu`rde a`melge asiriladi.
Patent iyesinin` huqiqi onin` ruxsatisiz xojaliq aylanisina qatnasiqlarina kirgizilgen tuximgershilik yamasa na`sillik haywanlardan jetistirilgen o`simlik materiali ha`m sharwa o`nimlerine bolasda qollaniladi.
Selektsiya jetiskenshiliklerine bola patent iyesi huqiqlari ha`reket etetug`in barliq jag`daylar Nizamnin` 31-stat`yasinda o`z sa`wleleniwin tapqan.
Patent iyesi huqiqlarina bola ayirim qashirimlar ha`m patent iyesi huqiqin buziw dep esaplanatug`in jag`daylar Nizamnin` 32 ha`m 34 stat`yalarinda belgilep qoyilg`an.
Selektsiya jetiskenshiliklerine bola patent iyesinin` huqiqlari to`mendegi jag`daylarda biykar etiledi:
patenttin` ha`reket etiw mu`ddeti pitkende;
patent haqiyqiy emes dep tabilg`anda /Nizamnin` 35 stat`yasi/;
patent biykar etilgende /Nizamnin` 37 stat`yasi/;
patentten bas tartqanda /Nizamnin` 38 stat`yasi/;
patent ha`reket etiw mu`ddetinen burin toqtatilg`anda /Nizamnin` 36 stat`yasi/;
patent basqa shaxsqa o`tkerilgende.
Belgili bolg`aninday –aq, o`simlik ha`m haywanat du`n`yasinda, uliwma pu`tkil janli ta`biyatta o`zine ta`n evolyutsion protsess o`tedi. Bul protsess na`tiyjesinde o`simlik ha`m haywanlardin` kletka o`zgeshelik ha`m belgileri belgili bir o`zgerislerge ushiraydi, sol sebepli de PK nin` 1094 stat`yasinda selektsiya jetiskenshiligi patentinin` iyesi juwapkershiligine o`simliktin` tiyisli sorti, haywanlardin` tiyisli na`sili, patent o`z ku`shinde turg`an mu`ddet dawaminda sort, na`sil-tiyisli ma`mleketlik reestrge dizimge aling`an sa`nede du`zilgen, olarg`abaylanisli ra`smiy minezlemede ko`rsetilgen belgiler saqlap qalinatug`in tu`rinde saqlap minnetlemesi ju`kletiledi.
Patent iyesi qa`nigelestirilgen sho`lkemler ma`mleketlik sorti sinaw mekemesi yamasa mekemesinin` sorawi boyinsha qadag`alaw sinawlarinan o`tkeriw ushin sortliq tuximlardi yamasa na`sillik materialdi jo`neltiw yamasa orninda tekseriw ushin imkaniyat jaratip beriwi sha`rt /Nizamnin` 19 stat`yasi/.
Selektsiya jetiskenshilikleri usasliq /birqiyliliq/ ha`m turaqliliq sha`rtlerine muwapiq kelmey qalsa bul jag`day Nizamnin` 37 stat`yasinin` 1-bo`limi 2-ba`ntine baylanisli patentti mu`ddetinen burin biykarlawg`a tiykar boladi.
Selektsiya jetiskenshiligin saqlap qaliw minnetlemesi patent iyesi ta`repinen qalay orinlaniwin tekserip turiw waziypasi patent mekemesine ha`m tiyisli ma`mleketlik vedomstvolarinin` juwapkershiligine, eger patent iyesi patent mekemesinin` o`tinishine bola 12 ay ishinde tuximgershilik, na`l, na`sil materiallarin, hu`jjetler ha`m mag`liwmatlardi selektsiya jetiskenshiliginin` o`z ku`shin saqlap qalg`anlig`in tekseriw ushin usinbag`an yamasa usi maqsetlerde o`z orninda selektsiya jetiskenshiligin tekseriw ushin imkaniyat jaratip bermegen bolsa da patent biykar etiliwi mu`mkin.