Temel sağlik hizmetleri genel müDÜRLÜĞÜ zoonotik hastaliklar daire başkanliğI zoonotik hastaliklar

Erken Enfeksiyon: Evre II (Dissemine enfeksiyon) 
İlk eritema migrans deri lezyonunun başlangıcı sonrasındaki birkaç gün-hafta sonrasında, 
hematojen ve belki de periferik sinirler aracılığı ile yayılımın bulgusu olarak, çok sayıda annüler 
sekonder lezyonlar gelişebilir (Şekil 4). Görünüm olarak başlangıç lezyona benzer olmalarına 
rağmen, genellikle daha küçüktürler, daha az göç ederler ve endüre merkezleri yoktur. Daha 
önceki kene ısırığı ile ilişkili değildirler. Lezyonlar farklı zamanlarda solabilirler ve sınırları 
bazen birbirine karışabilir. Bu periyod esnasında bazı hastalarda malar raş, konjonktivit veya 
nadiren diffüz ürtiker gelişebilir. Eritema migrans ve sekonder lezyonlar, genellikle 1-4 hafta 
içerisinde (1 gün-14 ay arasında değişen sürede) solarlar.
Şekil 4. Erken enfeksiyon cilt bulgusu
Eritema migransa sıklıkla iştahsızlık, yorgunluk, başağrısı, ateş, üşüme-titreme, yaygın 
ağrılar, bölgesel lenfadenopati eşlik eder. İlaveten, hastalarda bazen meningeal irritasyon, hafif 
ensefalopati, gezici kas iskelet ağrısı, hepatit, jeneralize lenfadenopati veya splenomegali, boğaz 
ağrısı, nonproduktif öksürük veya testiküler şişlik bulguları olabilir. Genellikle daima var olan 
letarji ve yorgunluğun dışında erken semptomlar ve bulgular tipik olarak değişken ve aralıklıdır. 
Örneğin bir hasta birkaç gün süre ile esas olarak, ense sertliği ve baş ağrısı şikayetlerine sahip 
olabilir. Düzelmeyi takip eden bir kaç gün sonrasında kas-iskelet ağrısı başlayabilir.  İlişkili 
semptom ve bulgular, eritema migrans öncesi birkaç gün içerisinde ortaya çıkabilir, ancak deri 
lezyonlarının kaybolmasını takiben özellikle yorgunluk ve letarji aylar sürebilir. 
Meningeal irritasyon düşündüren bulgular, eritema migrans varken hastalığın 
başlangıcında var olabilir. Böyle semptomları olan bireylerde sıklıkla tipik olarak birkaç saat 
süren ataklar halinde seyreden şiddetli baş  ağrısı ve ense sertliği, boyun ağrısı  şikayetleri 
vardır. Hastalığın ilk birkaç günü içerisinde, semptomlara, BOS’ta pleositoz veya objektif 
nörolojik defisit eşlik etmez. Birkaç hafta veya aylar sonrasında tedavi edilmeyen hastaların 
yaklaşık %15’inde menenjit, ensefalit, kraniyal nörit (bilateral fasiyalparalizi dahil), motor 

Zoonotik Hastalıklar Daire Başkanlığı
- 148 -
ve sensoriyel radikülonörit, mononöritis multipleks veya miyelit tek başına veya çeşitli 
kombinasyonlarda bir arada olacak şekilde ortaya çıkabilir. En sık  saptanan  klinik  form,                                                                                                                                            
menenjitin değişken semptomlarına ek olarak kranial (özellikle fasiyal palsi) veya periferal 
radikülonöropatidir (Şekil 5). Fizik muayenede, hastalarda genellikle sadece aşırı fleksiyon 
halinde ense sertliği vardır, Kerning ve Brudzienski belirtileri saptanmaz. Fasiyal palsi tek 
bulgu olarak karşımıza çıkabilir.
Avrupa’da, nörotik ağrı, başağrısı olmaksızın lenfositik pleositoz ve bazen kranial nöriti 
içeren Bannwarth’s Sendromu en sık rastlanılan klinik formdur. Bu sendrom, kene kaynaklı 
meningopolinörit (Garin-Budajoux-Bannwarth sendromu), lenfositik meningoradikülit veya 
kronik lenfositik menenjit olarak da adlandırılmaktadır. Evre 2 nörolojik patolojiler, genellikle 
haftalar veya aylar içerisinde sonlanır, fakat tekrarlayabilir veya kronik hale gelebilir. 
Şekil 5. Lyme hastalığı, fasiyal palsi
Hastalığın başlangıcını takiben birkaç hafta içerisinde tedavisiz vakaların %5 kadarında 
kardiyak tutulum ortaya çıkar. En sık görülen, değişen derecelerde atrioventriküler bloktur. 
Ancak bazı hastalarda akut miyoperikardit, hafif sol ventrikül disfonksiyonu veya nadiren 
kardiyomegali ile uyumlu olabilen bulgular olabilir. Hastalarda kardiyak üfürüm saptanmaz. 
Kardiyak tutulum süresi 3 gün - 6 hafta arasında değişmekte olup, genellikle kısadır. 
Bu evrede kas-iskelet ağrısı sıktır. Ağrı, aynı anda bir veya iki alanı etkilemeye meyillidir. 
Genellikle bulunduğu alanda birkaç saat - birkaç gün sürebilir.  Ayrıca osteomiyelit, miyozit, 
pannikülit ve eozinofilik fasiitis vakaları bildirilmiştir. 
Konjonktivit, Lyme hastalığındaki en sık göz bulgusudur, fakat gözdeki derin dokular 
da etkilenebilir. Hastaların yaklaşık %20 kadarında hastalığın erken döneminde hafif hepatit 
bulgusu vardır. 

Zoonotik Hastalıklar Hizmet ‹çi  Eğitim Modülü - Zoonotik Hastalıklar
- 149 -
Geç İnfeksiyon: Evre 3 (Persistan enfeksiyon)
Hastalığın başlangıcından aylar yıllar sonra, 
B. burgdorferi’ye karşı güçlü humoral 
ve hücresel immun cevaplar sonucunda, eklem bulguları ön plana çıkar. Hastaların yaklaşık 
%60’ı özellikle büyük eklemleri en sık olarak dizi ve aynı anda bir veya iki eklemi etkileyen, 
aralıklı şişlik ve ağrı tarif ederler (Tablo 1). Etkilenen dizde ağrıdan çok şişlik hakimdir ve 
eklem genellikle sıcak, nadiren kırmızıdır. Baker kistleri görülebilir ve erken dönemde rüptüre 
olabilir. Hem büyük, hem de küçük eklemler etkilenmiş olabilir. Artrit atakları genellikle tam 
remisyon periyodları ile ayrılan birkaç hafta veya aylar arasında değişen sürelerde devam eder 
(Şekil 6).
Şekil 6. Kronik lyme artriti                   
    Şekil 7. Akrodermatitis kronika atrofikans
   
Hastalığın başlangıcından aylar yıllar sonra, bazen latent enfeksiyonun uzun periyodlarını 
takiben hastalarda kronik nörolojik bulgular gelişebilir. Kronik santral sinir sistemi tutulumunun 
en sık formu, hafıza, ruh hali, uykuyu etkileyen ve bazen gizli konuşma bozukluğuna da sebep 
olan subakut ensefalopatidir. 
Akrodermatitis kronika atrofikans, özellikle Avrupa’da 
B. afzelii enfeksiyonları ile 
birliktedir ve bazen eritema migranstan yıllar sonra görülür. Akrodermatitis kronika atrofikans, 
kırmızı menekşe rengi lezyonlar olarak başlar, sklerotik veya atrofik hal alabilir (Şekil 7). Bu 
lezyonlar, hastalığa ait tek bulgu olabilir, uzun yıllar boyunca devam edebilir ve başlangıçtan 
sonra 10 yıl kadar uzun bir süre sonrasında bile 
B. burgdorferi kültürden izole edilebilir. 
Sklerotik lezyonlar lokalize skleroderma benzeridir. 

Zoonotik Hastalıklar Daire Başkanlığı
- 150 -
Tablo 1. Evrelere göre Lyme hastalığının belirtileri
Erken Enfeksiyon
Geç Enfeksiyon
Sistem
Lokalize Evre I
Kene ısırığından 3-32 
gün sonra
Dissemine Evre II
Lokalize evreden günler 
haftalar sonra
Persistan Evre III
Aylar-yıllar sonra
Deri
Eritema migrans 
(EM)
-Sekonder anüler lezyonlar
-Malar raş
-Diffüz eritem veya ürtiker
-Çabuk kaybolan lezyonlar
-Lenfositoma
-Akrodermatitis kronika 
atrofikans
-Lokalize skleroderma 
benzeri lezyonlar
Kas-İskelet
-Eklemler, tendonlar, 
bursa, kas ve kemiklerde 
gezici ağrı
-Kısa süreli artrit atakları
-Miyozit
-Osteomiyelit
-Pannikülit
-Uzamış artrit atakları
-Kronik artrit
-Periferik entesopati
-Periostit veya eklem 
subluksasyonları 
Nörolojik
-Menenjit
-Kranial nörit, Bell’s palsy
-Motor veya sensorial 
radikülonörit
-Gizli ensefalit
-Mononöritis multipleks
-Pseudotümör serebri
-Miyelit
-Serebellar ataksi
-Kronik ensefalomiyelit
-Spastik paraparezi
-Ataksik yürüyüş
-Gizli mental 
bozukluklar
-Kronik aksonal 
poliradikülopati
Lenfatik
Bölgesel 
lenfadenopati
-Bölgesel veya jeneralize 
LAP
-Splenomegali
Kalp
-AV nodal blok
-Miyoperikardit
-Pankardit
Gözler
-Konjonktivit
-İritis
-Koroidit
-Retinal hemoraji veya 
dekolman
-Panoftalmitis
Keratitis
Karaciğer
Hafif veya rekürren hepatit
Respirator
-Noneksudatif boğaz ağrısı
-Nonprodüktif öksürük
-ARDS
Böbrek
Mikroskopik hematüri 
veya proteinüri
Genitoüriner
Orşit
Konstitüsyonel 
Semptomlar
Minor
Ciddi halsizlik ve 
yorgunluk
Yorgunluk

Zoonotik Hastalıklar Hizmet ‹çi  Eğitim Modülü - Zoonotik Hastalıklar
- 151 -
Koenfeksiyon
I. scapularis keneleri, sadece B. burgdorferi’yi değil,  Anaplasma phagocytophilum 
(eskiden insan granulositik ehrlichiosis ajanı olarak anılırdı) ve 
Babesia microti’yi (eritrosit 
paraziti) de taşıyabilir. Bu patojenlerin her biri yazın grip benzeri semptomlara sebep olabilir 
ve kene kaynaklı bu patojenlerle koenfeksiyon daha ciddi hastalığa öncülük edebilir.  Ancak, 
ne 
A. phagocytophylum, ne de B. microti ile tedavi edilmemiş B. burgdorferi enfeksiyonunda 
olduğu gibi kronik enfeksiyon görülmemiştir. 
VAKA TANIMI
Lyme hastalığından, endemik bölgeden geliyor olmanın yanı sıra, tipik eritema migrans 
raşının varlığı veya öyküde araştırılmasına ilaveten nörolojik, kardiyak veya romatolojik 
patolojilerle şüphelenilmelidir. 
LABORATUAR TANISI
1- Kültür 
B. burgdorferi’nin hasta örneklerinden izolasyonu rutin kültür vasatları ile 
yapılamamaktadır. 
2- Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR)
 
PCR, mikroorganizma DNA’sının varlığını göstermektedir. Enfeksiyonun ileri 
evrelerinde eklem sıvısı örneğinde polimeraz zincir testi, 
B. burgdorferi’nin saptanması için 
kültüre göre daha üstündür. 
B. burgdorferi, kronik nöroborreliyoz tanılı hastalarda BOS 
kültüründen izole edilemez, sadece hastaların çok az bir kısmında PCR ile BOS’ta bakteri 
DNA’sı saptanmıştır.
3- Lyme idrar antijen testi
Sonuçları güvenilir olmadığından, tanıda kullanılması önerilmemektedir.
4- Seroloji
Serolojik olarak tanıda önerilen, serum örneklerinin ilk olarak ELİSA veya IFA 
yöntemi ile çalışılması ve pozitif veya ara değerde sonuç alınan örneklerin Western blot ile 
doğrulamasının yapılması  şeklindedir. ELISA veya IFA ile alınan negatif sonucun western 
blot ile doğrulamasının yapılması önerilmez. Serolojik tanı, hastalığın ilk döneminde duyarlı 
değildir. İki-dört hafta sonra testin tekrarı önerilir. Genellikle IgM tipi antikorlar iki dört hafta 
içerisinde serolojik olarak saptanabilir. IgG tipi antikorlar ise dört altı hafta sonra pozitifleşir.
Akut nöroborreliyozisli hastalarda, intratekal antikor varlığı gösterilebilir, ancak kronik 
nöroborreliyozisli hastalarda bu daha nadiren saptanır.
Antibiyotik tedavisi sonrası antikor titreleri düşmekle birlikte, tedaviden yıllarca 
sonra bile IgG ve IgM titreleri saptanabilir. Dolayısı ile pozitif IgM sonuçları, klinik bulgular 
olmadıkça, yeni enfeksiyon veya reenfeksiyon olarak yorumlanmamalıdır.
UYGUN ÖRNEK MATERYALİNİ GÖNDERME
Ülkemizde ELİSA yöntemi ile 
B. burgdorferi’ye karşı antikorlar Refik Saydam 
Hıfzıssıhha Merkezi’nde (RSHM) çalışılmaktadır. Hastanın serumu ayrıldıktan sonra +4°C 
(buz aküsü ile) sıcaklıkta laboratuara ulaştırılmalıdır. RSHM’de Lyme hastalığının tanısı için 
western-blot yöntemi ile antikorların bakılması ve PCR ile bakteri DNA’sının saptanması için 
çalışmalar devam etmektedir.  

Zoonotik Hastalıklar Daire Başkanlığı
- 152 -
II. OTURUM
Oturumun Konu Başlıkları:  Ayırıcı tanı, tedavisi, korunma önlemleri, olgulara yaklaşım, 
bildirim, sevk kriterleri, defi n işlemleri ve kene çıkarma becerisi.
ÖĞRENİM HEDEFLERİ:
Bilişsel Alan:
Katılımcı bu oturumun sonunda; 
1. Ayırıcı tanısındaki hastalıkları ayrıştırabilmeli
2. Tedavisini açıklayabilmeli
3. Sağlıklı kişilerin korunması için gerekli önlemleri sıralayabilmeli
4. Olgulara yaklaşım için algoritmayı kullanarak özetleyebilmeli
5. Bildirim özelliklerini söyleyebilmeli
6. Sevk kriterlerini sıralayabilmeli
Beceri Alanı:
Katılımcı bu oturumun sonunda; 
 Kene çıkarma basamaklarını uygulayabilme
1. 
YÖNTEM:
Görsel- işitsel eğitim araçları ile anlatma
Küçük grup çalışması
Gösterip Yaptırma (Katılımcıların küçük gruplara ayrılarak kene çıkarılması gösterilerek, 
demonstratif olarak kene çıkarmaları istenir.)
Beyin fırtınası
SÜRE: 45 dk
ARAÇ-GEREÇ-MATERYAL:
Küçük çalışma grubu masaları
Flip chart
Barkovizyon
Postit, renkli karton
Kene çıkarma becerisi öğrenim rehberi
Kene çıkarma maketi
Eldiven
%70’lik alkol
Flakon
Çamaşır suyu
Pens

Zoonotik Hastalıklar Hizmet ‹çi  Eğitim Modülü - Zoonotik Hastalıklar
- 153 -
AYIRICI TANI
Eritema multiforme: Erken hastalık döneminde görülen sekonder anüler eritema migrans 
lezyonları, eritema multiforme ile karışabilir. Ancak lyme hastalığında bül oluşumu, mukozal 
tutulum veya avuç içi ayak tabanı tutulumu yoktur.
Fasiyal palsi: Lyme hastalığı fasiyal palsisi, mevsimsel özellik (Haziran-Eylül arası daha 
sık görülür) görülmesi, eritema migransın kliniğe eşlik etmesi ile Herpes simplex I virüs, 
varisella-zoster virüs (Ramsey-Hunt sendromu) fasiyal palsisinden ayrımlanabilir.
Kronik yorgunluk sendromu
• 
Fibromiyalji
• 
Demans 
• 
Akut viral hastalık
• 
Babeziyozis
• 
Grip benzeri hastalık
• 
Kollajen doku hastalıkları (SLE)
• 
Reaktif artrit nedenleri (salmonelloz, yersinyoz, kampilobakteriyoz vb.)
• 
Jüvenil romatoid artrit
• 
HIV enfeksiyonu
• 
Skleroderma’dan ayırıcı tanısı yapılmalıdır.
• 
TEDAVİ
Tablo 2’de özetlenmiştir.
Erken Lyme Hastalığı Tedavisi
a. 
Eritema Migrans
Doksisiklin (100 mg, günde 2 kere), amoksisiklin (500 mg, günde 3 kere), sefuroksim 
aksetil (500 mg günde 2 kere) 14-21 gün süre ile eritema migranslı erken lokalize veya erken 
dissemine Lyme hastalığı olan, spesifik nörolojik bulguları veya ileri atrioventriküler bloğu 
olmayan erişkin hastalar için önerilen tedavidir. 
Çocuklar için önerilen tedaviler ise; amoksisilin (50 mg/kg/gün 3 eşit dozda), sefuroksim 
aksetil (30 mg/kg/gün 2 eşit dozda) veya hasta çocuk ≥8 yaş ise doksisiklin (4 mg /kg/gün 2 
eşit dozda)’dir. 
Makrolid grubu antibiyotikler, daha az etkin oldukları gösterildiğinden Lyme tedavisi 
için ilk seçenek tedavi değildir. Makrolidler amoksisiklin, doksisiklin ve sefuroksim aksetil 
tedavisini tolere edemeyen hastalarda kullanılmalıdırlar. 
Birinci kuşak sefalosporinler, Lyme hastalığının tedavisinde etkin olmadığından 
kullanılmamalıdır. Eritema migrans, klinik olarak toplum kökenli bakteriyel selülitten 
ayrımlanamadığında sefuroksim aksetil veya amoksisilin klavulanik asitten herhangi biri ile 
tedaviye başlamak her iki endikasyonu da sağlamak açısından tercih edilir bir yaklaşımdır. 
Seftriakson tedavisi etkili olmakla birlikte oral alınan ilaçlara üstünlüğü gösterilememiştir. 
Bundan dolayı nörolojik bulguları veya ileri atriyoventriküler kalp bloğu olmayan erken evre 
Lyme hastalığının tedavisi için önerilmez. 

Zoonotik Hastalıklar Daire Başkanlığı
- 154 -
Lyme Menenjiti ve Diğer Erken Evre Nörolojik Lyme Hastalığı
Menenjit veya radikülopatisi olan akut nörolojik hastalığı olan, erken evre Lyme hastası 
olan erişkinler için seftriakson kullanımı (günde bir kere İV yolla 2 g, 14 gün süre ile 10-28 gün 
arası değişebilir) önerilir. Sefotaksim (8 saat ara ile 2 g İV) veya penisilin G (18-24 MU/gün, 4 
saat ara ile) diğer alternatif tedaviler arasındadır. 
Betalaktam entoleransı varsa doksisiklin (200-400 mg/gün, 2 eşit dozda, oral olarak 10-
28 gün süreyle) yeterli olabilir. 
Çocuklarda seftriakson önerilir. Sefotaksim, penisilin G alternatif tedaviler arasındadır. 
Lyme Karditi
Erken Lyme hastalığı ile ilişkili atriyoventriküler kalp bloklu ve/veya miyokarditli 
hastalar 14 gün süreyle (14-21 gün) oral veya parenteral antibiyotiklerle tedavi edilebilir. 
Hastanede yatırılarak izlem ve devamlı monitorizasyon, özellikle dispne, senkop, göğüs 
ağrısı gibi semptomları olan hastada gereklidir. Yatırılarak devamlı izlemin gerekli olduğu bir 
diğer hasta grubunu ise, 2. veya 3. derece atriyoventriküler bloğu olan ya da birinci derece 
atriyoventriküler bloğu olan fakat PR mesafesi ≥30 sn nin üzerinde olan hastalar oluşturur.  
Yatırılarak izlenen hastalarda parenteral olarak seftriakson başlanması önerilir. İleri kalp bloğu 
olan hastalar için geçici kalp pili gerekebilir. Tedavi, oral tedavi ile tamamlanabilir.
Borreliyal Lenfositoma
Eritema migranslı hastalarda kullanılan tedavilerin aynısı ile hastaların tedavisini 
sağlamak mümkündür.
Geç Evre Lyme Hastalığı
b. 
Lyme Artriti
Lyme artriti, oral olarak verilen ajanlarla başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Nörolojik 
hastalık bulgusu olmayan erişkin hastalara 28 gün süreyle doksisiklin, amoksisilin veya 
sefuroksim aksetil önerilir. Eğer nörolojik hastalığa ait kanıtlar varsa, seftriakson ile parenteral 
tedavi uygulanmalıdır. 
Oral antibiyotik tedavisi önerilen doz ve sürelerde verilmesine rağmen hastada persistan 
veya tekrarlayan eklem şişmeleri varsa, oral antibiyotik tedavisinin 4 hafta süre ile tekrar 
verilmesi veya 2-4 hafta süre ile seftriakson tedavisinin verilmesi önerilir. Burada göz önünde 
tutulması gereken, tedavi sonrası enflamasyon bulgularındaki gerilemenin yavaş olabileceğidir. 
Eğer hastada intravenöz tedaviye rağmen artrit bulgularında düzelme yok ve sinovyal sıvıda 
PCR incelemesi negatif ise antienflamatuar, intraartiküler steroid, hidroksikloroquin gibi 
antiromatoid ilaçlar semptomatik tedavi olarak önerilir. 
Geç Nörolojik Lyme Hastalığı
Santral veya periferik sinir sistemini etkileyen geç nörolojik hastalığı olan erişkin veya 
çocuk hastalar intravenöz seftriakson ile 2-4 hafta süre ile tedavi edilmelidir. Sefotaksim veya 
penisilin G diğer alternatif tedavilerdir. Tedaviye cevap genellikle yavaştır ve tam olmayabilir. 
Tekrar tedavi verilmesi, güvenilir ölçümlerle nüks gösterilmediği sürece önerilmez.
Akrodermatitis Kronika Atrofi kans
Mevcut veriler, eritema migrans için kullanılan tedavilerin 21 gün süre ile verilmesinin 
akrodermatitis kronika atrofikans için yeterli olacağını göstermektedir. 

Zoonotik Hastalıklar Hizmet ‹çi  Eğitim Modülü - Zoonotik Hastalıklar
- 155 -
Tablo 2. Lyme hastalığının tedavisi*
Erken enfeksiyon (Lokalize veya dissemine)
Erişkinler 
Doksisiklin, 100 mg oral günde iki kere, 14-21 gün
 
Amoksisilin, 500 mg oral günde 3 kere 14-21 gün
 
Doksisiklin veya amoksisilin alerjisi durumunda
 
Sefuroksim aksetil  500 mg oral, günde iki kere, 14-21 gün süre 
ile
 
Eritromisin, 250 mg oral, günde 4 kere 14-21 gün süre ile
Çocuklar (≤8 yaş)
Amoksisilin, 250 mg oral günde 3 kere veya 20 mg/kg/gün 
bölünmüş dozlarda 14-21 gün süre ile
 
Penisilin alerjisi durumunda alternatif tedavi:
 
Sefuroksim aksetil, 125 mg oral günde iki kere14-21 gün süre 
ile
 
Eritromisin 250 mg oral günde 3 kere veya 30 mg/kg/gün 
bölünmüş dozlarda 14-21 gün süre ile
Artrit (aralıklı veya kronik) Doksisiklin, 100 mg oral günde iki kere 30-60 gün
 
Amoksisilin, 500 mg oral günde 4 kere 30-60 gün süre ile
 
Veya
 
Seftriakson, 2 g IV günde bir kere 14-28 gün süre ile
 
Penisilin G, 20 milyon U IV, günde dört bölünmüş dozda 14-28 
gün süre ile
Nörolojik bulgular (erken 
veya geç)
Seftriakson, 2 g IV günde bir kere 14-28 gün
Penisilin G, 20 milyon U IV günde 4 bölünmüş dozda 14-28 
gün
 
Penisilin veya seftriakson alerjisi durumunda;
 
Doksisiklin, 100 mg oral günde 3 kere 14-28 gün süre ile
1
Tek başına fasiyal paralizi Oral tedavi yeterli olabilir
Kardiyak patolojiler
 
I.derece AV blok (P-R 
mesafesi >0.3 sn)
Erken enfeksiyon dönemindeki oral tedaviler
Yüksek derece AV blok
Seftriakson, 2 g IV günde bir kere 14-21 gün süre ile
2
 
Penisilin G, 20 milyon U IV günde dört bölünmüş dozda, 28 
gün süre ile
2
AV, atrioventriküler
*Herhangi bir tedavi rejimi ile tedavi yetmezliği gelişmesi durumunda ikinci kür tedavi gerekli olabilir
1
 Bu rejimler, geç nörolojik patoloji durumunda yetersizdir.
2 
Hastanın klinik durumu stabil hale geldikten sonra tedavi oral yol ile tamamlanabilir.
KORUNMA VE KONTROL 
Mümkün olduğu kadar kenelerin bulunduğu alanlardan (hayvan barınakları, çalı-
1. 
çırpı ve otlak alanları vb.) kaçınılması gerekmektedir. Hayvan barınakları veya kenelerin 
yaşayabileceği alanlarda bulunulması durumunda, vücut belirli aralıklarla kene yönünden 
kontrol edilmeli, vücuda yapışmamış olanlar dikkatlice toplanıp öldürülmeli, yapışan keneler 
ise kesinlikle ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan bir pensle doğrudan alınmalıdır. 

Zoonotik Hastalıklar Daire Başkanlığı
- 156 -
Piknik amaçlı olarak su kenarları ve otlak şeklindeki yerlerde bulunanlar döndüklerinde, 
2. 
mutlaka vücutlarını kontrol etmeli ve kene varsa usulüne uygun olarak vücuttan uzaklaştırmalıdır. 
Çalı, çırpı ve gür ot bulunan yerlerden uzak durulmalı, bu gibi yerlere çıplak ayakla veya kısa 
giysilerle girilmemelidir. Özelikle kırsal alanlarda dolaşılırken açık renkli vücudu örten elbise 
ve çizme giyilmeli veya ayakkabı giyilecekse pantolon paçaları çorap içine alınmalıdır.
Hayvan barınakları kenelerin yaşamasına imkan vermeyecek şekilde yapılmalı, 
3. 
çatlaklar ve yarıklar tamir edilerek badana yapılmalıdır. Hayvan sahipleri, hayvanlarını ve 
hayvan barınaklarını kene ve diğer dış parazitlere karşı uygun ektoparaziter ilaçlarla yılda dört 
kez ilaçlamalıdır.
Kene mücadelesi çok önemli olmakla birlikte oldukça zor görülmektedir. Kenelerin 
4. 
çevrede çok olması halinde; mera, çayır, çalı, çırpı ve gür otların bulunduğu yerler gibi kenelerin 
yaşamasına müsait alanlarda, diğer canlılara ve çevreye zarar vermeden, çok dikkatlice akarisid 
uygulamalarına başvurulabilir. Genel olarak geniş çevre ilaçlamaları faydalı görülmemektedir. 
Bununla birlikte akarisid uygulamasının zor ve sakıncalı tarafları da vardır. Günümüze kadar 
kullanılan hiç bir mücadele yöntemi (bir kaç sınırlı alan hariç), tam bir kene eradikasyonu 
sağlayamamıştır. İnsan ve hayvanlardan kan emen kenelerin sayısını düşük maliyetlerle kabul 
edilebilir sınırlara indirilmesi hedeflenmelidir. 
Kene ısırığı sonrası Lyme hastalığı gelişmemesi amacı ile rutin antibiyotik proflaksisi 
5. 
veya serolojik test önerilmemektedir. Erişkin hastalara tek doz doksisiklin (200 mg dozda) ve 8 
yaş ve üzeri çocuklara (4 mg/kg, maksimum 200 mg doz olacak şekilde) aşağıdaki durumların 
hepsinin varlığında önerilir; 
 Erişkin veya nimf formunda 
a. 
I. scapularis kenesinin 36 saat veya üzerindeki sürelerde 
vücuda tutunmuş olması 
Kene çıkartıldıktan sonra ki 72 saat içerisinde proflaksi başlanabilecekse 
b. 
 Ekolojik olarak bu kenelerle bölgesel 
c. 
B. burgdorferi ile enfeksiyon oranının %20 ve 
üzerinde olduğu biliniyorsa 
Doksisiklin tedavisi kontrendike değilse (gebe kadınlarda ve 8 yaşın altında doksisiklin 
d. 
kontrendike olduğundan yerine, amoksisilin kullanılmasının etkinliğine dair yeterli veri 
olmadığından çok kabul görmemiştir). 
 I. pacifi cus
e. 
 kenesi ile olan ısırıklar sonrası proflaksi endikasyonu yoktur. 
 Kene ile teması olan kişiler, 30 gün süresince kene kaynaklı hastalıkların semptom 
f. 
ve bulguları için yakın izlemde tutulmalıdır. Özellikle EM gelişimi açısından takip 
edilmelidir.