gitmis; oyle kiziyorum-ki “shunday qiziyapm anki” : о gadar xarjadiki “u shuncha k o ‘p pul xarjladiki”; o ‘zb. Bildimki, siz kelgan ekansiz; U shunday kattaki, tasavvur qila olmaysiz. H am yuklam asi o ‘zi kuchaytirib yoki ta ’kidlab kelgan so'zdan oldin ham, keyin ham kelishi mumkin. Bu yuklam a, aksariyat hollarda, ta ’kid m a’nosini ifodalaydi: turk. men-em “m en ham ”, o ‘zb. Uni hamo'qitaman, o ‘zim ham o'qiyman (Shuhrat); Haqqim ham bor, imkonimham bor( A.M uxtor),
/-oq//-yoq yuklam alari, asosan, qipchoq guruh tillari va qism an o ‘zbek, uy g ‘ur tillarida m avjud b o ‘lib, qadimgi turkiy tillarda ham, hozirgi turkiy tillarda ham voqeahodisaning real yuz berganini ta ’kidlab k o ’rsatadi:
140
qadim gi turk. emdi-oq aydim “darrov. tezda avtdirrf’, bir-oq ogh erdi " yagona o ‘g 'il edi"; olt. bu-oq kim “shu kuniyoq”, xak. pastux, xaydag, xoylar andag-ox “ch o‘pon qanday b o ‘lsa, qo‘ylari ham shundaydir”, sol kiin-oq“o ‘sha kuniyoq”; q o z
. p iili magl-aq; chuv. cinagax“shundayoq”,
o ‘zb. birinchi yildayoq kabi. Bu yuklam a faqat otlardan keyin emas,
balki olmosh, ravishdosh, ravish va kelishik shakllarini olgan so ‘zlardan
keyin ham q o ‘shilib, yuqoridagi m a’nolarni anglatadi: eski o‘zb.
Samarqandinoq M ashaddaoq, burungidak-oq, tiinla-oq; olt. ol-oq “o 'sha". cmda-oq, “o ‘sha yerdayoq”; tat. kuptan-uk. basta-uk; turkm.
dasan k “tashqaridayoq”, yuqariq “yuqorigayoq”; xak. tigden-oq “u
yoqdanoq”, pu n -ок“bugunoq” ; chuv. kezerex“kechayoq” ; shor. iraktan-