Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

Tavakkalning yo‘l qo‘ysa bo‘ladigan fikr yuritish usuli
 
xavfsizlik 
texnikasi, mutlaq xavfsizlikni yaratib berishga asoslangan. Ammo bunday 
holatni (ya’ni, T=0) yaratib berish amalda mumkin emas. Shuning uchun, yo‘l 
qo‘ysa bo‘ladigan (YQB) «T» ning fikr yuritish usuli qabul qilinadi. «T» o‘z 
ishiga texnik, ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy jarayonlarni oladi. «T» da ayrim 
murosalarga borishga to‘g‘ri keladi.
Texnik tizimning xavfsizligini ko‘tarish uchun iqtisodiy imkoniyatlarning 
cheksiz emasligi ma’lum. Agar xavfsizlikka qancha ko‘p xarajat qilinsa, ijtimoiy 
sohalarga shuncha kam xarajat qilishga to‘g‘ri keladi.
Tavakkalning YQB mintaqasi shunday minimal chegaraki, unda ijtimoy 
va texnik mablag‘lar ma’lum mutanosiblikka ega (2.1.-rasm). Tavakkalni 
tanlashda uni hisobga olish kerak va jamiyat shu bilan qanoatlanishga majbur.
Jahonning ayrim mamlakatlarida, masalan, Gollandiyada tavakkalning 
YQB qiymati qonuniy asosda belgilangan. O‘lim hodisalarining maksimal YQB 
darajasi bir yilda 10
-6 
deb olingan. Odatda, tavakkalning YQB mintaqasi 10
-8
bo‘lsa, bu juda kichik qiymat hisoblanadi.
1.1.-rasm. Tavakkalning yo‘l qo‘ysa bo‘ladigan mintaqasi aniqlash 
sxemasi. 
Tavakkalning YQB mintaqasi tushunchalari bizda hali qabul qilinmagan 
va to‘liq amalga oshirilmagan. Bunday tashqari ayrim mutaxassislar bunga 
tanqidiy nazar bilan qaraydilar. Ularning fikricha, xavfsizlikni bunday baholash 
insonparvarlik nuqtai nazaridan yiroqdir. Haqiqatda esa, hozirgi mavjud 
usullardan, tavakkalning YQB mintaqasi usuli 2-3 daraja jiddiy sanaladi.
Tavakkalni boshqarish. 
Xavfsizlik darajasini ko‘tarish, xavfsizlikning 
asosiy nazariy va amaliy masalasidir. Buning uchun mablag‘ni 3 yo‘nalishda 
sarflash kerak: 
 
 
 
 
 
 

---

13 
-ishlab chiqarish texnik tizimlari va ish ob’ektlarini takomillashtirish; 
-malakali ishchilarni tayyorlashga; 
-favqulodda oqibatlarni yo‘qotishga; 
Sarflarni bular orasida qanday bo‘lishini rejalash uchun chuqur 
tekshirishlar o‘tkazish lozim, unda ham aniq fikrga kelish qiyin. «Tavakkal» 
boshqarish texnika doirasida xavfsizlikning oldini olishda yangi imkoniyatlar 
ochadi. Tavakkalni boshqarishda texnik, ma’muriy, tashkiliy yo‘llarga iqtisodiy 
usul ham qo‘shiladi.