Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

Yonish jarayoni.
Yonish deb
, yonuvchi moddalardagi murakkab 
oksidlanish jarayonida bir moddaning ikkinchi moddaga aylanishi natijasida 
katta miqdorda issiqlik va nurlanish ajralishi bilan kechadigan hodisaga aytiladi. 
Yonishda asosan uch omil muhim rol o‘ynaydi, yonuvchi modda, 
yondiruvchi muhit, qizdirish jarayoni. 
-Yonuvchi modda
– yog‘och, qog‘oz, kimyoviy moddalar, yonuvchi 
suyuqliklar va har qanday organik moddalar kiradi. 
-
Yondiruvchi muhit
– havo tarkibidagi kislorod hisoblanadi. 

---

145 
-
Qizdirish jarayoni
– yonish reaktsiyasi boshlangandan keyin qizdirish 
manbai bo‘lsa yonish tezlashadi. 
B) 
Yonish turlari
. Yonish jarayonini shartli ravishda quyidagi turlarga 
bo‘lish mumkin: 
-
Chaqnash
– yonuvchi aralashmaning bir lahzada yonib o‘chishi va 
yonishning davom etishi uchun aralashma tayyorlashning zarurati yo‘q; 
-Qizdirish 
natijasida yonishni vujudga kelishi; 
-
Alangalanish 
– yonishning alanga olib davom etishi; 
-
O‘z-o‘zidan yonish
– moddalar ichida asosan organik moddalarda ro‘y 
beradigan ekzotermik reaktsiyalar natijasida, tashqaridan qizdirishsiz yonuvchi 
aralashmaning o‘z-o‘zidan yonib ketishi; 
-
O‘z-o‘zidan alangalanish
– o‘z o‘zidan yonishning alanga bilan davomi; 
-
Portlash 
- o‘ta tez yonish kimyoviy jarayonining bosim va energiya hosil 
qilish bilan o‘tishi. 
Yonuvchi modda ma`lum haroratlarda o‘zidan yonuvchi bug‘lar ajratib 
chiqishi natijasida muqim alangalanish ta`minlansa, bu harorat alangalanish 
harorati deb yuritiladi. 
Ba`zi bir, asosan, organik moddalar (torf, qipiq, paxta, ko‘mir mahsulotlari, 
qora-mollarning chiqindilari) o‘z – o‘zidan yonib ketish xususiyatiga ega. 
Buning asosiy sababi organik moddalar namlanganda, mikroorganizmlar 
rivojlanadi, natijada yuqori harorat hosil bo‘lib o‘z-o‘zidan qizish jarayoni deb 
ataladi.