Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

Havo muxitini tekshirish. Changdan him oyalash usullari va vositalari 
Og‘irlik metodi va chang zarrachalari o‘lchamlarining xarakteristikasi sanoat
korxonalari va qurilish maydonlari havosining chang bilan ifloslanganlik darajasini 
aniqlashning asosiy metodi hisoblanadi. Oqirlik metodi - tekshiriladigan ma’lum 
hajmli havoni filtrdan so‘rib o ‘tkazilganda uning o g ‘irligi ortishi prinsipiga 
asoslangan. Changning o g ‘irIik miqdori havoning xajm birligidagi chang 
miqdorini bildiradi. Havoning hajm birligidagi (1 snr’) chang zarrachalari 
miqdorini aniqlashdagi chang preparatlari chang schyotchiklari deb ataladigan 
maxsus jihozlar yordamida olinadi. Ishlab chiqarishda chang hosil bo‘lishiga va 
uning inson organizmiga zararli ta’sir qilishiga qarshi kurash tadbirlari quyidagi 
yo‘naIishlarda olib borilishi zarur: Chang xosil bo‘lishini butunlay yo‘qotadigan 
texnologik jarayonlami takomillashtirish;

---

185 
Apparatlar, jixozlar, elevatorlar, transportyorlar, shneklar, bunkerlar va 
hokazolami germetiklash;
Qo‘lda 
maydalash, 
tuyish, 
bo‘shatish 
va 
boshqa 
jarayonlami 
mexanizatsiyalashtirish; 
Qurilishda gidrochangsizlantirish, pnevmotransportdan keng foydalanish; 
Chang chiqadigan joylardan changni olib ketadigan maxsus ventilyatsiya o 
‘matish; 
Chang chiqadigan uchastkalami izolyatsiyalash; 
Xonani nam usulda tozalash; 
Ishlovchilami sanitariya-maishiy xonalar (shu jumladan, jomakorlami 
changeizlantirish xonalari)ning to‘liq kompleksi bilan ta’minlash; 
Ishlovchilami changdan saqlaydigan jomakor, respiratorlar, shlemlar, 
ko‘zoynaklar, himoya mazlari bilan ta’minlash. Ish xonalarining havosini 
changdan tozalash changni maxsus qurilmalarda tutib qolish va to‘plash bilan 
chambarchas bog'liq. Havoni changdan mexanik va elektrofizik usullarda 
tozalaydigan bunday qurilmalar jumlasiga chang tindirish kameralari, siklonlar. 
elektr filtrlar, ultratovush apparatlari, ionli chang tutkichlar, turli filtrlar (gazlamali, 
moyli, qog'ozli filtrlar) kiradi. Changning zararli ta’siridan himoyalash uchun 
individual himoya vositalari: respiratorlar. PSh-1 va PSh-2 tipidagi-shlanglj 
protivogazlar (shlangining uzunligi 10 va 20 m). K.IP-7, - «Ural-бМ » markali 
izolyatsiyalovchi jihozlar. skafandrlardan foydalaniladi. 
Changdan saqlaydigan nisbatan yangi joniakorlar jumlasiga plashchlik 
polotnodan tayyorlangan shlemli kostyumlar kiradi (GOST 16383-70 va GOST 
16384-70). Qurilishda, palatabop polotnodan tikilgan shlemli kombinezondan ham 
(GOST 15449-69 va GOST 6 8 1 1- 69) keng foydalaniladi, individual himoya 
vositalari: respiratorlar. PSh-1 va PSh-2 tipidagi-shlanglj protivogazlar 
(shlangining uzunligi 10 va 20 m). K.IP-7, - «Ural-бМ » markali izolyatsiyalovchi 
jihozlar. skafandrlardan foydalaniladi. 
Changdan saqlaydigan nisbatan yangi joniakorlar jumlasiga plashchlik 
polotnodan tayyorlangan shlemli kostyumlar kiradi (GOST 16383-70 va GOST 
16384-70). Qurilishda, palatabop polotnodan tikilgan shlemli kombinezondan ham 
(GOST 15449-69 va GOST 6 8 1 1- 69) keng foydalaniladi.