Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

AÇIKGÖZOĞLU Recep
Danışman : Prof. Dr. Süleyman DALGIÇ

Anabilim Dalı : Jeoloji Mühendisliği

Mezuniyet Yılı : 2008

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Süleyman DALGIÇ

Prof. Dr. Atiye TUĞRUL

Doç. Dr. Ali Malik GÖZÜBOL

Doç. Dr. Hayrettin KORAL

Y. Doç. Dr. Turgay COŞKUN

Bursa-Uluabat Kuvvet Tüneli’nin Jeoteknik İncelemesi

Emet-Orhaneli Projesi kapsamında; Orhaneli Çayı üzerindeki Çınarcık Barajı’ndaki su yükü ile +2 m. kotuna inşaa edilecek Hidroelektrik Santrali (HES)’de 328 m.’lik bir düşü ile enerji üretilmesi hedeflenmektedir. Baraj ile HES arasındaki su iletimi yaklaşık 11.465 km.’lik Uluabat Kuvvet Tüneli ve yaklaşık 1150 m. boyunda açıkta cebri boru ile sağlanacaktır. Bu tez çalışması Uluabat Kuvvet Tüneli’nin jeolojik ve jeoteknik açıdan incelenmesini ve karşılaşılan sıkışma koşullarını kapsamaktadır.

Bu çalışma kapsamında kuvvet tüneli ile çevresini de içine alan bölgenin, genel jeoloji ve mühendislik jeolojisi haritaları yapılmıştır. Tünel hattı Triyas yaşlı Karakaya Formasyonu, Jura-Kretase yaşlı Akçakoyun Formasyonu ve Jura yaşlı Karakoca Formasyonları içinde açılacağı belirlenmiştir. Tünel hattı üzerinde 8 adet karotlu sondaj yapılmış, sondaj karotlarından elde edilen örneklerin gerekli fiziksel ve mekanik özelliklerini belirlemeye yönelik laboratuvar deneyleri gerçekleştirilmiştir. RQD, süreksizlik ve laboratuvar verileri birlikte değerlendirilerek, RMR ve Q (Barton) ya göre tünelin içinden geçeceği kaya kütlesinin normal koşullar için sınıflandırmaları yapılmıştır.

Buna göre tünel hattı kaya kütlelerinin RMR ve Q sınıflandırma sistemlerine göre normal koşullar için çok zayıf-zayıf (Karakaya Formasyonu) ve zayıf-iyi kaya (Akçakoyun Formasyonu) sınıfında yer aldıkları belirlenmiştir. Tünelin 513.5 m’lik kesimi konvansiyonel yöntemle, tünel çıkış noktasından başlayarak ~3+100 km.lik kesimi TBM ile açılmıştır. Çalışmayı iki bölüme ayırmak mümkündür. Birinci bölümde tünel güzergahının mühendislik jeolojisi ve jeoteknik özellikleri belirlenmiş, ikinci bölümde ise tünel güzergahının konvansiyonel yöntemle yapılan kazı çalışmalarında yaşanan jeoteknik sorunlar ile TBM’deki kazı çalışmalarında yaşanan jeoteknik sorunlar değerlendirilmiştir. Kaya kütlesi sınıflama sistemleri ve laboratuvar verilerinden elde edilen sonuçlarla ilksel gerilmeler belirlenmiş, kaya sıkıştırmasının tanımı yapılarak sıkışmanın tespiti ve sınıflandırılması için Jethwa vd. (1984) ile Singh vd. (1992)’nin yapmış oldukları yaklaşım hesaplarından yararlanılmıştır. Daha sonra klasik yöntemde karşılaşılan deformasyonlarla, TBM’de karşılaşılan deformasyonlar birlikte değerlendirilerek hangi yöntemin daha avantajlı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Bursa-Uluabat Kuvvet Tüneli, TBM (Tünel Açma Makinası), ilksel gerilme, Kaya kütlesi sınıflaması (RMR ve Q), kaya sıkıştırması ve tanımı.