Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini boshqarish

9.3. Kadrlar yangilashlarining mohiyati va tasniflanishi

Kadrlar yangiliklari jamiyat va ishlab chiqarishda ishlab chiqiladigan va amalga oshiriladigan yangiliklarning turlaridan biri hisoblanadi.
Kadrlar yangiliklari (KT) – kadrlarning (kadrlar tizimlarining) darajasini va tovarlar, ishchi kuchi va ta'lim (kasbiy - malaka) xizmatlari bozoridagi raqobat sharoitida ijtimoiy-iqtisodiy strukturalar (tashkilotlar va ularning bo‗limlari) samarali ishlashi va rivojlanishi vazifalarini bajarish qobiliyatini oshirishga yo‗naltirilgan kadrlar yangiliklarini kiritish bo‗yicha maqsadli faoliyatdir.
Kadrlar yangiliklarini bir necha sifatlari bo‗yicha tasniflash mumkin:
-xizmatchilarning kasbiy ta‘lim-mehnat jarayonida (siklida) ishtirok etishining fazalariga ko‗ra;
- kasbiy-ta‘lim yangiliklari, ya‘ni, oliy o‗quv yurti, kollejlar boshqa o‗quv markazlarida kadrlarni professional tayyorlashdagi innovatsiyalar. Bu kichik guruhga kasbiy-ta‘lim strukturalarga abituriyentlar va kadrlarni yig‗ishdagi yangiliklar, umumiy va professional tayyorgarlikdagi yangiliklar (yangi o‗quv kurslari, mutaxassisliklar, o‗qitish usullari va vositalari, o‗qituvchilar tarkibini yangilash), professional tayyorgarlikning yakuniy baholashdagi yangiliklar, o‗qitish va mutaxassislar modellarining yangi standartlarini ishlab chiqish, yangi o‗quv yurtlari yaratish va oldingilarini yangilash kiradi. Bunday yangiliklar kiritish sohasi bilan innovatsion ta'lim menejmenti shug‗ullanadi;

41-rasm. Kadrlar yangiliklarini bir necha sifatlari bo„yicha

tasniflari⁵⁹

- kadrlarni qidirish va tanlash bilan bog‗liq yangiliklar, ya‘ni yangi va samarali kadrlar salohiyatini yaratish. Ushbu kichik guruhga mehnat bozori va tashkilotda kadrlar qidirishning yangi usullari kiradi. Birinchisiga, innovatsion marketing (shu jumladan, yangi kadrlarga ehtiyojlar va taklif to‗g‗risida ma‘lumotlar bankini yaratish), ish o‗rinlari reklamasi, mehnat birjalari, kadrlar yig‗ish bo‗yicha
59 242-bet.
tashkilotlar va byurolar bilan ishlash, kadrlarni baholash va qabul qilishning yangi usullari va boshqalar kiradi. Ikkinchisiga, o‗z kadrlarini qidirish, kadrlar zahirasini shakllantirish, bu zahira bilan ishlashning yangi usullari va boshqalar kiradi. Bu yangiliklar – innovatsion marketing predmetidir;

• 
  mehnat jarayonida kadrlar yangiliklari. Ushbu kichik guruhga yangi texnika va mehnat shakllarini o‗zlashtirish davrida kadrlar bilan ishlashning yangi usullari, kadrlar attestatsiyasi, shakllangan kadrlar tarkibida mehnat funksiyalari va vakolatlarning yangidan taqsimlanishi, xizmatchilarni ko‗tarish va o‗zgartirish usullari, yangi lavozim yo‗riqnomalari va xarakteristikalarini ishlab chiqish, elita mutaxassislar bilan ishlashdagi yangiliklar kiradi;
  
• 
  kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish bilan bog‗liq yangiliklar. Ushbu guruhga personalni qayta tayyorlash va malakasini oshirish shakllari va usullaridagi yangiliklar, bu sohadagi ehtiyojlarni aniqlash usullarini takomillashtirish, mutaxassislarni qayta tayyorlash va malaka oshirishdan o‗tganidan so‗ng mehnat jarayoniga jalb qilishning yangi usullari, bu yerda yangi strukturalarni tuzish kabilar kiradi;
  
• 
  personalni qisqartirish va kadrlar ballastini yo‗qotish sohasidagi yangiliklar. Bunga kadrlarning zaruriy darajaga mos kelmasligini aniqlash usullarini takomillashtirish, kadrlar ballasti bo‗yicha ma‗lumotlar bankini shakllantirish, kadrlar ballasti bilan ishlash, kadrlarni qisqartirish va ishdan bo‗shatish usullarini takomillashtirish kiradi. Bunda kadrlar ballasti deb kadrlar salohiyatining o‗zining kasbiy-malakaviy sifatlari bilan ilmiy, ishlab chiqarish, ma‘muriy va boshqa faoliyat rivojlanishi (o‗zgarshi) ehtiyojlaridan orqada qolayotgan, eng kam ish beradigan va istiqboli eng past qismi, shuningdek, har bir bosqichda tashkilotda ehtiyojlarga nisbatan ortiqcha kadrlar tushuniladi.