Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti buxoro

6-MAVZU 
XRISTIANLIK DINI 
REJA: 
1.
Xristian dining kelib chiqish tarixi va mohiyati. 
2.
Xristan dini ta’limotining nazariy asoslari va manbalari. 
3.
Xristian dini ta’limotini o’ziga xosligi. 
4.
Xristian dinidagi oqimlar. 
Tayanch iboralar
: din, diniy e’tiqod, Iso Masih, Jabroil, Mariyam, messiya, 
messiyachilik harakati, Bibliya, Injil, apostollar, xristos, Yevangiliya, Dovud, 

---

44
Solomon, “Eski ahd”, Yangi Ahd”, stoiklar, Seneka, Filon, patristika, apalagetlar, 
katoliklar, pravoslavlar, protestantlar. 
1. Talabalarga xristianlik dinining kelib chiqishi haqida gapirar ekanmiz, bu 
din Falestin aholisilarning dini bo’lmish Yahudiylik dinining asosida, ortodoksal 
ta’limotga qarshi bo’lgan qumroniylar jamoasi bag’rida vujudga kelganligi, 
Falestin Rim imperiyasi tarkibiga kirganligi uchun butun imperiadagi sharoit 
haqida ma’lumot berishimiz maqsadga muvoffiqdir. 
Hozirgi davrda e’tiqod qiluvchilarning ko’pligi (2,3 mlrd.ga yaqin) jihatidan va 
xalqaro miqyosda nufuzli o’pinga ega dinlardan biri xristianlikdir. Xristianlik milodiy 
I asrning boshlarida Rim imperiyasiniig mustamlakasi bo’lgan Falastinda vujudga 
kelgan. «Xristianlik» iborasi qadimgi Yahudiy tilidagi “mashiax” so’zining grek tiliga 
tarjimasida «xristos», ya’ni muqaddas yog’ surtilgan, messiya (mahdiy) degan 
ma’nolarni anglatadi. 
Talabalar xristian dini vujudga kelgan davrdagi siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy 
sharoitlar xaqida to’liq ma’lumotga ega bo’lishlari shart. Falastin milodiy I asrda 
Rim imperiyasining provinsiya (viloyat)laridan biri bo’lgan. By davrda Rim 
jamiyatining inqirozi uning provinsiyalarida yanada keskin tus olgan. Falastinda 
yashovchi Yahudiylar imperiyaga bo’ysundirilgan boshqa xalqlar qatori, 
mustamlakachilar va maxalliy hukmdorlarning zulmidan ezilganlar. Shu bois, norozi 
xalq mustabid tuzumga qarshi kurash olib borgan. Lekin chirigai imperiya 
hanuzgacha katta harbiy qudratga ega bo’lganligi sababli, qo’zg’olonlarni 
shafqatsizlik bilan bostirishga qodir edi. Uzoq vaqt davom etgan kurashning 
muntazam bostirilishi natijasida mazlum halq orasida adolatsiz tuzumni yo’q qilib, 
ilohiy podsholik quradigan haloskor – messiya (mahdiy) to’g’risidagi 
G
’
OYA 
yuzaga 
kelgan. Messiya haqidagi g’oya faqat diniy-mifologik xarakterga ega bo’lmay, balki 
xalqni ijtimoiy hayotdagi adolatsizliklar, shavqatsizliklarni tugatilishiga intilish 
bilan bog’liq edi.
20
Ayni paytda, halkning ezgu-niyatlaridan o’z maqsadi yo’lida 
foydalanishga intiluvchilar, ayrim zohidlar, diniy mazhablarning vakillari, hatto 
tavakkalchi lo’ttivozlar o’zlarini mahdiy deb e’lon qilganlar. 
Messiyachilik harakati odatda mustabid tuzumga qarshi umumxalq qurolli 
kurashi va uning shafqatsizlarcha bostirilishi bilan yakunlanar edi. Shuning uchun 
hukumat messiyachilik harakatiga qarshi keskin kurash olib borgan. Biroq 
davlatning unga qarshi keskin tadbirlari messiyachilik hapakatini uzil-kesil yo’qota 
olmagan. 
Demak, talabalarga messiyachilik harakati faqat davlat hokimiyatigagina emas, uni 
qo’llab-quvvatlovchi rasmiy mafkuraga va dinga ham qarshi bo’lganligini tushuntirish 
maqsadga muvoffiqdir. Shu bois ortodoksal din hokimiyatning messiyachilikka qarshi 
keskin kurashini qo’llashlari bilan birga, unda faol ishtirok etganlar. 
Demak, messiyachilik harakati Rim imperiyasining zulmiga qarshi, mahalliy 
xokimiyat va ularni qo’llab-quvvatlovchi ortodoksal dinga qarshi kurash sifatida
vujudga kelgan. 
20
Амусин И.Д. Кумранская община. М., 1994. - С. 162. 

---

45
Milodiy I asrda Falastinda messiyachilik harakati shu qadar keng yoyilganki, 
mahalliy aholi ongida buyuk xaloskor-messiya Iso Masih (Iisus Xristos) to’g’risidagi 
diniy rivoyatlarning vujudga kelishi va mustahkamlanishiga sabab bo’lgan.
Iso Masihning hayoti va faoliyati