300
14-BOB. DAVLAT MOLIYASINING INVESTISION JARAYONLARGA
TA’SIRI
14.1. O‘zbekiston Respublikasida iqtisodiyotga investitsiyalarni jalb qilishda
davlat moliyasining orni va ahamiyati
Iqtisodiyotning turli tarmoqlaridagi innovatsion faoliyat iqtisodiy o‘sishning
muhim omili bo‘lib hisoblanadi. Shu sababli investitsion jarayonlarning samarali
kechishi uchun davlat, mahalliy hokimiyatlar, alohida korxonalar hamda jismoniy
shaxslar tomonidan moddiy, moliyaviy, mehnat resurslarini jalb qilish, axborot va
huquqiy ta’minotni
yaxshilash, boshqaruvning samaradorligini oshirish talab
etiladi. Investitsiyalar jalb qilinmas ekan, malakali mutaxassislar bo‘lmas ekan,
davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash tadbirlari ko‘rilmas ekan, bironta ham ilmiy
g‘oya yoki tajriba-konstruktorlik ishi o‘zining amaliy ahamiyatini ko‘rsata
olmaydi.
“Mamlakatda qisqa muddatda innovatsiyaga yo‘naltirilgan iqtisodiyotni
shakllantirish va innovatsiyalarni keng joriy etish uchun shart-sharoitlar yaratishga
qaratilgan keng ko‘lamli ishlar amalga oshirildi.
Respublikani innovatsion va
ilmiy-texnik rivojlantirish sohasida yagona davlat siyosatini amalga oshiruvchi
organ tashkil etilganligi, uning huzurida Innovatsion rivojlanish va novatorlik
g‘oyalarini qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi shakllantirilganligi mazkur yo‘nalish-
dagi muhim bosqichlardan biri bo‘ldi”
128
.
Investitsion faoliyat va ilmiy-texnika taraqqiyoti o‘zaro uzviy bog‘liqligi-
ning bir nechta muhim jihatlari mavjud. Avvalo, ilm-fanning jamiyatning bevosita
ishlab chiqarish kuchiga aylanib borayotgan sharoitida,
investitsiyalarga ilmiy
tadqiqotlarning o‘ziga xos katalizatori sifatida qarash lozim. Shu munosabat bilan
innovatsiyalar asosida fan-texnika taraqqiyotining so‘nggi yutuqlari bazasida
128
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 7-maydagi “Iqtisodiyot tarmoqlari va sohalariga
innovatsiyalarni joriy etish mexanizmlarini takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-
3698-son Qarori. Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 08.05.2018 y., 07/18/3698/1178-son.
301
iqtisodiyot real sektorini rivojlantirishga imkoniyat yaratadigan iqtisodiy o‘sishni
moliyalashtirish modelini yaratish lozim.
Innovatsion iqtisodiyotga investitsiyalarni jalb qilishning zarurligi va shart-
sharoitlari
haqida
gap
borar
ekan,
shuni
ta’kidlash
lozimki,
bozor
munosabatlarining asosini tashkil etuvchi subyektlar
iqtisodiy faoliyatlari ular
moddiy bazasining rivojlanganlik darajasiga bog‘liq, chunki moddiy resurslardan
samarali foydalanish har qanday iqtisodiy o‘sishning sharti va bosh omili
hisoblanadi.
Bilimga asoslangan iqtisodiyot iqtisodiyotning sanoat rivojlanishidan
keyingi va innovatsion iqtisodiyotning oliy bosqichi hisoblanadi. Bunda ko‘pincha
“bilimga asoslangan iqtisodiyot” atamasi “innovatsion iqtisodiyot” sinonimi
sifatida ishlatiladi. Ammo bilimga asoslangan iqtisodiyot –
innovatsion
iqtisodiyotni rivojlantirishning oliy bosqichidir.
Jahon Banki ekspertlarining ta’rifiga ko‘ra: “Bilimga asoslangan iqtisodiyot
– o‘zining o‘sishi va raqobatdoshligini oshirish uchun bilimlarni yaratadigan,
tarqatadigan va ulardan foydalanadigan iqtisodiyotdir”
129
.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining mutaxassislari tomonidan bilimga
asoslangan iqtisodiyotga batafsilroq ta’rif berilgan, ya’ni u “bilimlar barcha
tarmoqlar,
barcha sektorlar, iqtisodiy jarayonlarning barcha qatnashchilarini
boyitadigan iqtisodiyotdir. Ayni paytda bunday iqtisodiyot turli shakllardagi
bilimlardan foydalanibgina qolmasdan, balki mazkur bilimlarni yuqori
texnologiyali
mahsulotlar, yuqori malakali xizmatlar, ilmiy mahsulot va ta’lim
sifatida yaratadi”
130
(14.1-rasm).
Bilimga asoslangan iqtisodiyot “moddiy iqtisodiyot”dan “intellektual
iqtisodiyot”ga o‘tishni nazarda tutadi. Buning mohiyati shundan iboratki, bilimlar
va maxsus noyob ko‘nikmalar barqaror iqtisodiy o‘sishning asosiy manbai va hal
qiluvchi omiliga aylanadi. Akademik V.L.Makarovning fikricha, “Bilimga asos-
langan iqtisodiyotda, bir tomondan, olimlar tomonidan qanchalik ko‘p bilim yara-
Dostları ilə paylaş: