Toshkent moliya instituti b. I. Nurmuxamedova, sh. K. Xamdamov davlat moliyasi
-rasm. Moddiy ishlab chiqarish sohasi korxonalarida va ularning
Yüklə 3,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Moliyaviy munosabatlarning guruhlanishi
|
12.2-rasm. Moddiy ishlab chiqarish sohasi korxonalarida va ularning ishtirokida sodir bo‘ladigan moliyaviy munosabatlarning guruhlanishi Moddiy ishlab chiqarish sohasi moliyasining qator o‘ziga xos xususiyatlari mavjud: – moddiy ishlab chiqarishda turli-tuman, ko‘p qirrali moliyaviy munosabatlar yuz beradi, bunga turli mulk shakllarining mavjudligi, tarmoq xususiyatlari, tabiiy- iqlim sharoitlari kabi omillar ta’sir etadi; – moddiy ishlab chiqarish sohasi moliyasi ishlab chiqarish fondlarining shakllanishi, doimiy to‘lib borishi, yangilanishi va o‘sishini ta’minlaydi; Moliyaviy munosabatlarning guruhlanishi Birlamchi daromadlarni shakllantirish, xo‘jalik ichki maqsadli pul fondlarini tuzish va ulardan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan pul munosasabatlari Korxonalar bilan bank tizimi o‘rtasidagi (ssuda olish, uni qaytarish, foiz to‘lash, vaqtincha bo‘sh turgan mablag‘larni bankka to‘lov evaziga qo‘yish bilan bog‘liq bo‘lgan pul munosabatlari) Moddiy ishlab chiqarish korxonalari va sug‘urta tashkilotlari o‘rtasidagi sug‘urta fondlarini shakllantirish va ulardan foydalanish bilan bog‘liq pul munosabatlari Barcha turdagi korxonalar o‘rtasidagi taqsimlash xarakteridagi pul munosabatlari Korxonalar bilan ularning yuqori turuvchi boshqaruv tuzilmalari, shuningdek, moliyaviy bozor bilan bo‘ladigan moliyaviy munosabatlari Korxonalar bilan davlat o‘rtasidagi (budjetga soliqlarni to‘lash, budjetdan moliyalashtirish bilan bog‘liq bo‘lgan) pul munosabatlari 245 – moddiy ishlab chiqarish korxonalari moliyasi mamlakat moliya tizimining boshlang‘ich asosini tashkil qiladi; – moddiy ishlab chiqarish moliyasi yuqori aktivlikka, xo‘jalik yuritishning barcha tomonlariga ta’sir etishning keng imkoniyatlariga ega. Barcha moddiy ishlab chiqarish korxonalari, shuningdek, noishlab chiqarish sohasi muassasa va tashkilotlarining bir qismi bozor iqtisodiyoti sharoitida tijorat hisobi asosida ish yuritadilar. Korxonalar moliyasini tashkil qilishga quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatadi: – xo‘jalik yuritishning tashkiliy-huquqiy shakllari; – tarmoq xususiyatlari. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish xo‘jalik yuritishning turli tashkiliy-huquqiy shakllarini shakllantirdiki, buning natijasida turli mulkka asoslangan har xil turdagi korxonalar faoliyat olib bormoqda. Ular: – tadbirkorlik faoliyatini olib borishda teng huquqqa egadirlar; – ularga bozor qonunlariga bo‘ysunishda bir xil talablar qo‘yiladi. Lekin ularning tashkiliy-huquqiy shakllaridagi farqlar ular moliyasini tashkil etishda o‘ziga xos xususiyatlarning bo‘lishini taqozo etadi, ya’ni: – ustav kapitalini shakllantirish manbalari va tartibida; – foyda(daromad)ning taqsimlanishida; – moliya-bank tizimi bilan bo‘ladigan munosabatlarida. O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligiga binoan mamlakatimizda xo‘jalik yuritishning quyidagi turdagi tashkiliy-huquqiy shakllari mavjud: – davlat korxonalari; – xususiy korxonalar; – aksiyadorlik jamiyatlari; – mas’uliyati cheklangan va qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar; – xo‘jalik shirkatlari va sh.k. Bundan tashqari, kichik biznes subyektlari, kasanachilik asosida faoliyat yurituvchilar, yakka tadbirkorlar ham bugungi kunda iqtisodiyotimizning hal qiluvchi bo‘g‘inlariga aylanib bormoqda. 246 Yuqorida sanab o‘tilgan tashkiliy-huquqiy shakllardagi korxonalar haqidagi umumiy qoidalar, ularning vakolatlari, mulkiy munosabatlari, ustav kapitalining shakllanishi, moliya-xo‘jalik faoliyati, bu faoliyat ustidan nazoratni tashkil qilish va shu kabi boshqa masalalar O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006-yil 16-oktyabrdagi “Ustav fondida davlat ulushi bo‘lgan korxonalarning samarali boshqarilishini va davlat mulkining zarur darajada hisobga olinishini ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 215-sonqarori bilan tasdiqlangan “Davlat korxonalari to‘g‘risidagi Nizom”, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining2019- yil 21-maydagi “Davlat korxonalari va ustav kapitalida davlat ishtirok etayotgan tijorat banklarini restrukturizatsiya va isloh qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori va boshqa me’yoriy hujjatlar bilan belgilab berilgan. Yüklə 3,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|