Toshkent tibbiyot akademiyasi tish qatorlarining qisman nuqsonlarini olib

LABORATOR USULI BILAN SINGAN
PROTEZLARNI TIKLASH 
Buning uchun yuqorida aytib o`tilganidek protez yelimlanib, model 
qo`yiladi. Protez asosi singan chiziq bo`ylab o`zunasiga, qalinligiga (yarmisiga-
cha), eniga (5-10mm) o`lchamlari bo`yicha protez asosidan olinadi. So`ngra mum 
yordamida plastmassadan olingan joylar to`ldirilib protez shakli tiklanadi. Model 
protez bilan birga kyuvetaga to`g`ri usul bilan gipslanib, mum plastmassa bilan 
almashtiriladi. Bu usulda protez o`zi tayyorlangan asos (bazis) plastmassasi bilan 
tiklanadi. Bu holatda ikkala singan qism bir-biri bilan bir hil kimyoviy birikib ket-
adilar. Natijada plastmassasining fizik-himik hususiyatlari o`zgarmaydi. Poimeri-

---

22 
zatsiya jarayoni tugagach protez kyuvetadan olinib, unga ishlov beriladi va yaltirat-
ib, bemorga topshiriladi. 
OLINADIGAN PLASTINKALI PLASTMASSALIK PROTEZLARNI 
SHILLIQ QAVATGA TEGIB TURGAN PROTEZNING
ICHKI YUZASINI QAYTA TIKLASH USULI
Plastinkali protezlarning protez maydoniga tegib turuvchi asosini 
quyidagi hollarda qayta tiklanadi. 
1. Suyak to`qimasining atrofiyasi natijasida protez maydoni sohasining 
protez asosiga to`g`ri kelmasligi natijasida 
2. Olingan qolipning sifatsizligi natijasida yoki tish texnigining hatoligi 
orqali bo`lishi mumkin. Tish texnigining protez chegaralarini kaltalashtirishi, mod-
elning butunligini o`zgarishlari sabab bo`lishi mumkin. 
Protez asosini qayta tiklash (perebazirovka) ikki usul yordamida amalga 
oshirilishi mumkin. 
KLINIK USUL 
Klinikada avval protez chetlari (chegarasi) o`tuv buralmasiga nisbatan 
kaltalashtiriladi (1,5-2 mm). Bir vaqtning o`zida kaltalashtirilgan protez chetlarini 
vestibulyar yuzasidan ham 2-2,5 mm qalinlikda olinib yupqalashtiriladi. SHundan 
so`ng protez asosining shilliq qavatga tegib turgan yuzasi bo`yicha 1-1,5 mm qal-
inlikda plastmassadan olinadi. Bu ishlar metall Frezlar yoki Korborund toshlar 
yordamida olib boriladi. Sun’iy tishlar o`zgarmasligi uchun ularga vazilin surtiladi. 
SHundan keyin tez qotuvchi «Protakril» yoki «Redont», plastmassasi 
olinib, shisha idishda 2 qism polimerga 1 qism monomer solib aralashtiriladi va 
usti yopib qo`yiladi. 3-5 minut vaqt o`tgandan so`ng plastmassaning 
«cho`ziluvchan ip» bosqichining boshlanishi bilan darxol uni, ishlov berilgan 
protez asosiga, protez chetlari bilan yopilguncha bir tekisda solinadi. 10-15 sekund 
ushlab turiladi. Bu vaqt ichida plastmassa yuzasi solinadi. 10-15 sekund ushlab 
turiladi. Bu vaqt ichida plastmassa yuzasi hira (oqish) tortadi. Ana shu davrda 
protez og`iz bo`shlig`iga – protez maydoniga olib kirilib, jag`ga bosib joylashtiri-
ladi. Bemorning jag`larini markaziy okklyuziya holatida yopishtirib, turli 
funksional xarakatlar va sinamalar bajariladi. Protezning vestibulyar tomonidan 
chiqqan ortiqcha plastmassalar olib tashlanadi. Ortiqcha plastmassalar protez che-
garasiga (qirg`og`iga) 2-3 mm tegilmagan holda olib tashlanadi. Bu vaqtda ichida 
protez (qirg`og`i) chegarasi aktiv va passiv usullar bilan shakillantiriladi. Protez 
og`iz bo`shlig`ida tahminan 1-1,5 daqiqa turadi. Plastmassaning rezinkasimon 
qotish bosqichida protez-og`izdan olinadi. Bemorning og`zini suvli soda erit-
masida chayqatiladi. CHiqazib olingan protez issiq joyda qotguncha ushlanadi (10-
15 min). 
Protezning qotishini (polimerizatsiyasini) 40-50
0
S temperaturada, 3 at-
mosfera bosim hosil qila oladigan maxsus apparaturalarda (quruq havoli polimeri-

---

23 
zatorlarda) o`tkazilishi lozimdir. Tayyor bo`lgan protezdan ortiqcha plastmassalar 
olinib, qayta ishlov beriladi ( vestibulyar yuzalar) va yaltiratiladi. Asosi qayta ti-
klangan protez fiksatsiya va stabilizatsiyasi yaxshilaniladi. Lekin klinik usul vaq-
tinchalik protezni fiksatsiyasini yaxshi saqlanadi. Keyinchalik ko`p asoratlar 
keltirib chiqaradi.