Tursun usarovich salimov jahon xalqlari etn ologiyasi
Xo‘jalik: an’anaviylik va zamonaviylik
Yüklə 10,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hunarmandchilik va sanoat.
|
19.3. Xo‘jalik: an’anaviylik va zamonaviylik
Qishloq xo‘jalik mashg‘ulotlari. Ruslarning asosiy mashg‘ulot- lari qadimdan dehqonchilik bo‘lgan. Rus dehqonlari yeming tuzil- ishiga qarab og‘ir plug, yengil omoch yoki boshqa tipdagi uskunalari yordamida shudgor qilganlar. Hosilni o‘roqlar bilan o‘rib, bog‘lab, 331 ovin deb nomlangan maxsus xonalarda quritishgan. Donni qo' 1 tegir- monlari, shamol yoki suv tegirmonlarida un qilganlar. Dehqonchilikning eng muhim yo‘nalishi: donli ekinlar - arpa, suli (shimolda), bug‘doy (janubda), qo‘noq, grechixa, no‘xat va h.k.lar bo‘lgan. Texnik ekinlardan zig‘irpoya, kanop ekishib, ulardan olingan toladan mato to‘qishgan. Sabzavotlardan piyoz, karam, turp, dukkak- lilar va boshqalar yetishtirilgan. Xo‘jalikning yordamchi sohalariga baliqchilik, ovchilik, tennachilik, asal to‘plash (yovvoyi asalarilar asalini olish), qo‘ziqorin, o‘rmon mevalari terish kirgan. Chorvachilik ham xo‘jalikda o‘z o‘rniga ega bo‘lgan. Yirik shoxli mol omochga, plugga qo‘shilishidan tashqari go‘sht, sut mahsulot- lari manbayi bo‘lgan. Cho‘chqa boqish Rossiyaning deyarli barcha hududlarida keng tarqalgan. XIX asrdan qishloq xo‘jaligidagi sezilarli o'zgarishlar boshlan- gan. Yangi ekinlar joriy qilinib, avvaldan ekilganlari maydonlari ken- gaygan. Kartoshka, qandlavlagi, kungaboqar, mamlakat janubida ta- maki, uzum, tarvuz yetishtirish kengayadi. Ingichka junli qo'y boqish faol rivojlana boshlaydi. Shunga qaramasdan Rossiyada ocharchilik tez-tez takrorlanib turgan. Shaharlar aholisi 70% ga ko‘payganiga qaramay mamlakat aholi- sining atigi 10% shaharlarda yashagan. Faqat. XX asrning 50-yillari- da Rossiyada shahar aholisi qishloqnikidan yuqori foizni tashkil eta boshladi. Hunarmandchilik va sanoat. Ishlab chiqarish kuchlarining taraq- qiyoti, qishloq jamoalarida mehnat taqsimoti, asrlar davomida turli hunarmandchilik sohalarining mustaqil yo‘nalishlarga: kulolehilik, temirchilik, toshkesarlik va boshqalarga boiinishiga olib keladi. Rossiyada kreposmoylik bekor qilinganidan so‘ng kapitalistik taraqqiyotgayo‘l ochilib, yirik industrial rayonlar: M.arkaziy (Moskva atrofida), Shimoliy-G‘arbiy (Peterburg atrofida), Ural va h.k.lar shak- llanadi. Temiryo‘llar quriladi. Metallurgiya, to‘qimachilik va boshqa sanoat turlari rivojlanadi. Butjuaziya va ishchilar sinflari soni o‘sadi. Yirik sanoat bilan birgalikda mayda ishlab chiqarish (teri-ko‘nehilik, 332 sopol, temirchilik va boshqalarda) yuz-minglab mayda hunarmand- lar faoliyat yuritganlar. Millionlab shahar va qishloq aholisi hunar- mandchilikni dehqonchilik bilan qo‘shib olib borishgan. Rossiyada dehqonlaming qishloq xo‘jalik ishlari tugagach kuz-qish fasllarida shaharlarga ketib ishlashlari ham keng tus olgan. Yüklə 10,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|