U хudoyberdiev, B. Aliev
Tarkibiy nisbiy miqdorlar
Yüklə 340,94 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- To‘plamning ayrim guruh miqdori (bir qismi) x 100 Tnm =
- Mahsulot turlari Mahsulot miqdori (ming so‘m) Tarkibi
- Itensivlikni ifodalovchi nisbiy miqdor (Inm).
|
Tarkibiy nisbiy miqdorlar statistik to‘plamni tashkil etuvchi
ayrim guruh miqdorlar qanchasini tashkil etishini bildiradi. Tarkibiy nisbiy miqdorlar (Tnm) to‘plamning ayrim guruh miqdorlarini shu to‘plamning umumiy yig‘indisiga bo‘lgan nisbati bilan aniqlanadi. To‘plamning ayrim guruh miqdori (bir qismi) x 100 Tnm = ---------------------------------------------------------------------- To‘plamning umumiy miqdori Misol: Qandolatchilik korxonasi parvarda, novvot va xolva ishlab 33
chiqargan, shu jumladan parvarda 950 ming so‘mlik, navvot - 650 ming so‘mlik va xolva - 760 ming so‘mlik. Bu korxona ishlab chiqarayotgan har bir mahsulot turi umumiy ishlab chiqarilgan mahsulot so‘mmasining qanchalik hissasi (tarkibi)ni bilish uchun, ular har bir turi miqdorini umumiy miqdorga bo‘lish lozim. 950,0 x 100 Parvarda = ------------------- = 40,3 % 2360 650 x 100 Navvot = ------------------- = 27,5 % 2360 760 x 100 Xolva = ------------------ = 32,2 % 2360 Agarda ushbu misolni jadval shakliga keltirsak: Mahsulot turlari Mahsulot miqdori (ming so‘m) Tarkibi Parvarda 950,0 40,7 Navvot 650,0 27,5 Holva 760,0 32,2 Jami 2360,0 100,0 Itensivlikni ifodalovchi nisbiy miqdor (Inm). Bu ko‘rsatkich o‘zaro bir-biri bilan bog‘liq bo‘lgan hodisa va jarayonlarni ifodalovchi ikki miqdor bir-biri bilan taqqoslanadi. To‘plamning bir ob’ektiga doir miqdor Inm = ------------------------------------------------------------- To‘plamning ikkinchi ob’ektiga doir miqdor Misol: 1) O‘zbekiston Respublikasida 1997 y. 23443,7 ming aholi bo‘lib, 614,0 ming kishi tug‘ilgan. Demak har bir 1000 kishiga tug‘ilganlar sonini hisoblaydigan bo‘lsak = 614000 : 23443.7 = 26 kishi bo‘ladi. 2) O‘zbekiston hududi 447,4 kv.km. bo‘lib, uning aholisi 1997 y. 23443,7 ming kishini tashkil etgan. Xududning har bir kv.km ga qancha aholi to‘g‘ri kelishini topamiz, ya’ni aholining har bir kv.km ga zichligini aniqlaymiz: 23443,7 ming k 34
447,4 kv. km Demak intensiv nisbiy miqdorlar natijalarida ikki ko‘rsatkichlarning o‘lchov birliklari ham qatnashadi. Intensiv nisbiy miqdorlarning boshqa nisbiy miqdorlardan yana bir farqi shundaki, ularning natijalari aniq sonlar bilan ifodalanadi. Intensiv nisbiy miqdorlar aholining xududlardagi zichligi, har 100 aholiga tug‘ilish, nikoh, o‘lim kabi ko‘rsatkichlarning to‘g‘ri kelishi, aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan milliy daromad, har bir gektar yerga solingan o‘g‘it saomog‘i kabilarni aniqlashda foydalaniladi. Koordinatsiya nisbiy miqdorlari (Knm) to‘plamning bir-biriga bog‘liq ikki guruhlarining bir-biriga nisbati bilan aniqlanadi. Bunday nisbiy miqdorlarni aniqlash to‘plam guruhlarining bir-biri o‘rtasidagi nisbiy koordinatsiyani aniqlashda foydalaniladi: Yüklə 340,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|