U. P. Shukurova, M. R. Sobirova, N. X. Muxamedova

Yara yuzasidan rangsiz treponemani tekshirish uchun 
surtma olish uslubi
1. Tekshirish uchun materialni birlamchi yoki ikkilamchi 
sifilidga (eroziya, yara, eroziv papula, serbar kandiloma) gumon 
qilingan elementdan surtma olish yoki shishib qolgan mahalliy 
limfa tugunidan punksiya qilish yo‘li bilan olinadi.
2. Element yuzasi steril paxta yoki dokali tampon bilan 
tozalanadi.

---

121
3. Toshma yuzasi yiringli parda yoki qaloq bilan qoplangan 
bo‘lsa, u izotonik eritma bilan namlanadi va artib tashlanadi.
4. Spirtovka alangasida surtma olish uchun maxsus temir halqa 
(petlya) qizdiriladi va sovutilib, uning yordamida element yuzasi 
to zardobli to‘qima suyuqligi ajralib chiqmaguncha mexanik 
ta’sirlanadi va suyuqlik olinadi.
5. Surtma yog‘sizlantirilgan, toza buyum oynachasiga surtilib, 
ustiga bir tomchi izotonik eritma tomiziladi, so‘ng qoplama oyna 
bilan ustidan qoplanadi.
6. Agarda bu usul bilan to‘qima suyuqligini olishning iloji 
bo‘lmasa, rezina qo‘lqop kiyilib, to to‘qima suyuqligi chiqmaguncha 
element massaj qilinadi.
7. To‘qima suyuqligi va izotonik eritmaning miqdori uncha 
ko‘p bo‘lishi shart emas (bir tomchi), aks holda tomchi katta 
bo‘lsa rangsiz treponemalar suyuqlikda suzib yuradi va ularni 
mikroskopda aniqlash qiyin bo‘ladi.
8. Rangsiz treponemalarga olingan surtma bo‘yalmaydi. Surtma 
mikroskopda qorong‘ulashtirilgan ko‘ruv maydonida ko‘zdan 
kechiriladi (Tindal fenomeni).
Eyakulyatsiya ikki tizimning mahsulotidir:
• 
eyakulyatsiya hajmining 2–5% ni tashkil etadigan 
spermatozoidlarning konsentratini ishlab chiqaradigan moyaklar;
• 
urug‘ suyuqligi ishlab chiqaruvchi bezlar guruhlari (prostata 
sekreti, bu 25–35%, urug‘ pufakchalari sekreti 50–60%, para- va 
bulbouretral bezlar 5–10%).
Yuqori o‘ziga xoslik tufayli eyakulyatsiya tekshiruvi maxsus 
o‘qitilgan, o‘qitilgan laboratoriya mutaxassisi va klinik laboratoriya 
shifokori tomonidan amalga oshirilishi kerak. Tadqiqot darajasi 
va ko‘lami davolovchi shifokor tomonidan qo‘yilgan aniq 
vazifaga bog‘liq. Masalan, agar eyakulyatsiya prostata-vesikulyar 
kompleksning yallig‘lanish kasalliklarini istisno qilish uchun 
olingan bo‘lsa, unda leykotsitlar soni va kontsentratsiyasini aniqlash 
bilan hujayra tarkibini morfologik o‘rganish kifoya qiladi. Boshqa 

---

122
tomondan, tadqiqotning asosiy maqsadi (tasodifiy topilmalar) dan 
tashqari normal qiymatlardan og‘ishlar qayd etilishi va shifokorning 
e’tiboriga yetkazilishi kerak.
Eyakulyatsiyani o‘rganishning quyidagi turlari amalga oshirilishi 
mumkin: klinik, biokimyoviy, bakteriologik, immunologik. 
Bemorni spermogrammaga yuborishda shifokor ishonchli 
natijaga erishish uchun tadqiqotdan oldin qanday tayyorgarlik 
shartlari bajarilishi kerakligini batafsil tushuntirishi kerak:
• 
spirtli ichimliklarni har qanday miqdorda 6–7 va eng 
yaxshisi 10 kun davomida ichmaslik;
• 
2–4 kun davomida eyakulyatsiyadan saqlanish;
• 
og‘ir jismoniy zo‘riqishlarni, ziddiyatli vaziyatlarni istisno qilish; 
• 
kechqurun yaxshi dam olish tavsiya etiladi;
• 
2,5 oy ichida toksik omillarni, gipertermiyani istisno 
qilishga harakat qilsh;
• 
siydik yo‘llari va prostata-vesikulyar kompleksning 
yallig‘lanish kasalliklari mavjud bo‘lganda, tekshiruvdan oldin 
sanitariya-gigiyena tadbirlarini o‘tkazish va kamida ikki hafta 
kutish tavsiya etiladi;
• 
eyakulyatsiyani qabul qilishdan oldin siydik chiqarish, 
keyin qo‘llarni yuvish va jinsiy a’zolarni sovun bilan yuvish;
• 
sperma namunalarini shisha yoki plastmassa toza 
(bakteriologik tadqiqot uchun steril), keng bo‘yinli idishda to‘plash.