Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların



Yüklə 7,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/44
tarix31.01.2017
ölçüsü7,55 Mb.
#6983
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44

 
S
ə
rh
ə
dl
ə
ri:  K
ə
nd  q
ə
rbd
ə
n,  daha 
doğrusu,
  k
ə
m
ə
r
ə
l
ə

da
şı
 deyil
ə
n yerd
ə
n Erm
ənistanın
 Zeyv
ə
 k
ə
ndi 
üç 
kilometr 
iki 
yüz
 metr, 
şimaldan
 
(Sarı
 
yoxuşla)
 
Çardaxlı
 k
ə
ndi il
ə
 
üç
 
kilometr  iki 
yüz
  metr, 
Şimal

şə
rqd
ə
n  (Q
ə
r
ə
d
ə
  d
ə
r
ə
si  il
ə

Xudular  k
ə
ndi  il
ə
  iki  kilometr 
üç
 
yüz
  metr, 
Şə
rqd
ə
n  Qu-
bad

 rayon m
ə
rk
ə
zi il
ə
 bir kilometr, c
ə
nub 
şə
rqd
ə
n D
ə
mir-
çilə
r  k
ə
ndi  il
ə
  (Qara  quzeyl
ə
)  bir  kilometr 
yarım
,  c
ə
nubi 
şə
rqd
ə

Aşağı
 
Xocamsahlı
 k
ə
ndi il
ə
 
(Ağbellə

düzü)
 iki ki-
lometr d
ö
rd 
yüz
 metr, c
ə
nubdan 
Yuxarı
 
Xocamsahlı
 k
ə
ndi 
il
ə
 (Su 
daşları
 deyil
ə
n yerl
ə
) iki kilometr 
altı
 
yüz
 metr s
ə
r-
h
ə
d
ə
 malikdir.  
 
İqlimi:
 
Dağlıq
 
ə
razid
ə
  yerl
əşə
n  k
ə
ndin  iqlimi 
müla
yim-
dir. Normadan 
artıq
 y
ağıntı
 
ə
sas
ə
n yaz v
ə
 pa
yız
 aylar
ı
nda 
müşahidə
  edilir.  Tarovluda  n
əmişlik
 
müşa
hid
ə
  olunmur. 
Payız
  gir
ə
rk
ə
n  aran 
zonası
  il
ə
 
müqayisə
d
ə
  burada  hava-
lar daha da tez soyuyur. Yaz, 
payız
 v
ə
 
qış
 
ayları
nda K
ə
rt 
da
ğı
,  K
ə
sp
ə
r  yeri  v
ə
 
Şüş
 
dağa
 
çiskinli
  duman  (ona  kor-
duman da deyirl
ə
r) 
çökür.
 
Kiçik
 Qafqaz 
dağlarından
 soyuq 
hava 
kütlə
si k
ə
nd 
ə
razisin
ə
 daxil olur. Soyuq hava 
kütlə
si 
qarın
  uzun 
müddə
t  yerd
ə
 
qalmasına
  s
ə
b
ə
b  olur.  K
ə
ndin 
K
ə
priyal, Taxtayeri, 
Tirişin
 quzeyi ilin 
üç
-
dörd
 
ayı
 don  v
ə
-
ziyy
ə
td
ə
 
qalır.
  Yaz 
aylarında
  intensiv 
şə
kild
ə
 
yağan
  ya-
ğışlar
 
ə
sas
ə

«Qızılqaya»
-dan, 
«Ayıölə
n  d
ə
r
ə
si-
»
nd
ə
n, 
«Gö
d
ə
kd
ə
r
ə»
-d
ə
n, 
«Şüş»
-
dağda
n axan sular b
ə
z
ə
n o q
ə
-
d
ə

güclü
 
olardı
 ki, q
ə
fil g
ə
l
ə
n sel h
ə
y
ə
tyani sah
ə
l
ə
rin 
çə
-
p
ə
rl
ə
rini, h
ə
tta 
ə
halinin mal 
qarasını
 da apa
rardı.
 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
34
  
Yaşlıların
  dediyin
ə
 

r
ə
  Tarovlu  k
ə
ndinin  yaranma

 
Taro 
adında
 
kişi
 v
ə
 onun 
qardaşları
 Alo v
ə
 Yalonun 
adı
 il
ə
 
bağlıdır
.  1578-1590-

  ill
ə
rd
ə
 
baş
 
vermiş
  S
ə
f
ə
vi-
Osmanlı
 
müharibə
l
ə
ri 
zamanı
,  Az
ərbaycanın
 
ə
ks
ə

ə
razil
ə
ri  kimi, 
bütün
  Arazboyu 
bölgə
l
ə
r,  o 
cümlə
d
ə
n  Z
ə
ng
ə
zur 
müvə
q-
q
ə
ti  olaraq 
Osmanlı
 
imperiyasının
 
ə
lin
ə
 
keçdi.
 
Osmanlı
 
sul
tanı
 
IІI
-
Muradın
  (1574-1595)  1579-cu  il  13  aprel  tarixli 
f
ə
rman
ı
 il
ə
 Diyarb
ə
kir v
ə
 
Yuxarı
 D
ə
cl
ə
 
çayı
 boyundan b
ə
zi 

s
ə
lman-
kürd
  ail
ə
l
ə
ri 
İbrahim
 
ağanın
  r
ə
hb
ə
rliyi 
altında
 
köçürə
r
ə
k Z
ə
ng
ə
zurda yerl
əşdir
di. Zaman 
keçdikcə
 
köçü
-

l
ə

kürd
 n
ə
sill
ə
ri dil v
ə
 m
əişə

yaxınlığı
 s
ə
b
ə
bind
ə
n yerli 
müsə
lman 
türk
 
ə
hali  il
ə
 
qaynayıb–qarış
araq  Az
ə
rbaycan 
xalqının
  t
ə
rkibin
ə
  daxil  oldu.  Tarovlu  v
ə
  onun 
ə
traf
ı
nda 
yerl
əşə

yaşayış
  m
ə
nt
ə
q
ə
l
ə
ri,  eyni  zamanda  irsi  qohum-
luq 
ə
laq
ə
l
ə
rin
ə
 malik olan k
ə
ndl
ə
r, 
böyü
k ehtimalla dem
ə

olar ki, 
kürd
 
ə
silli Az
ə
rbaycan v
ə
t
əndaşlarıdır

K
ə
ndin  yaranma  tarixi  t
ə
xmin
ə
n  XVIII 
ə
srin 
ortaların

t
əsadüf
  edir.  Taro 
kişi
  v
ə
  onun 
qardaşları
  indiki  Teymur 
Müskanlı
 k
ə
ndi 
ətrafında
 yerl
əşə

Daştə
p
ə
 k
ə
ndinin m
ə
x-
sus 
olduğu
  b
ə
yi  il
ə
 
mübahisə
  n
ə
tic
ə
sind
ə
  bu  k
ə
ndi  t
ə
rk 
ed
ə
r
ə
k indiki Tarovlu k
ə
ndinin 
əsasını
 
qoymuş
dular. 
Daş
-
t
ə
p
ə
 k
ə
ndi b
ə
y
ə
 m
ə
xsus olan torpaqlarda yerl
əşdiyində
n, 
vergil
ə
r b
ə
yin naibl
ə
ri t
ə
r
ə
find
ə

toplanırdı.
 
Artırılan
 vergi-
l
ə

ə
halini  var-yoxdan 
çıxarır

onların
 
narazılıqlarını
 
artı
-
rırdı.
 
Öz
  naibl
ə
ri  il
ə
 
Daştə
p
ə
y
ə
  g
ə
l
ə
n  b
ə
y  vergil
ə
ri  azalt-
ma
yacağını,
 
narazıları
n  c
əzalandırılacağını
  bildirir.  K
ə
nd 
camaatı
 Taro v
ə
 onun 
qardaşlarının
 r
ə
hb
ə
rliyi 
altında
 b
ə
yi 
v
ə
 onun naibl
ə
rini 
döyü
rl
ə
r.N
ə
tic
ə
d
ə
 onlar 
Daştə
p
ə
 k
ə
ndi-
ni  t
ə
rk  ed
ə
r
ə
k  yeni 
yaşayış
  m
ə
sk
ə
ninin 
əsasını
  qoyurlar. 
Dağlıq
 
landşafa
 malik olaraq h
ə
r t
ə
r
ə
fd
ə

meşə
 il
ə
 
ə
hat
ə
 
olunmu
ş
  bu 
ə
razinin 
seçilmə
si  xarici 
düşmə

hücum
la-
rından
 
müdafiə
 m
ə
qs
ə
di 
daşıyırdı.
 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
35
  
H
azırki
  Tarovlu  k
ə
ndi  il
ə
  rayonun  Teymur 
Müskanlı

Ə
liqulu
uşağı
 v
ə
 
Xıdırlı
 k
ə
ndl
ə
ri a
rasında
 qohumluq 
ə
laq
ə
-
l
ə
ri 
mövcuddur.
 Teymur 
Müskanlı
 k
ə
ndind
ə
n olan Atayev-
l
ə
r n
ə
sli il
ə
 Tarovlular 
arasına
 olan q
ə
dim qohumluluq 
ə
la-
q
ə
l
ə
ri 
bugünə
d
ə
k davam edir... K
ə
nd indiki 
Qubadlı
 rayo-
nu 
ə
razisind
ə
 yerl
əşə
n K
ə
rt 
dağı

Şüş
 
dağı və
 
Alaquş dağı 
birl
əşmə
sinin 
ə
t
ə
yind
ə
  yerl
əşir.
  Qeyd  etdiyimiz  kimi, 
ə
v-
v
ə
ll
ə
r  k
ə
ndin 
adı
  Taro 
kişini

adı
  il
ə
 
bağlı
 
«
Tar
oğlu»
  ol-
muş
dur, sovetl
ə

dönə
mind
ə
 Az
ə
rbaycanda 
bütün
 soyad-
lara 
«
ov
»
 
şəkilçisi
 
ə
lav
ə
 edilm
ə
si il
ə
 
ə
laq
ə
dar olaraq Tar-

lu  k
ə
ndinin 
adını
  da 
«
ov
»
-l
aşdırarq
 
«
Tarovlu
»
  kimi  for-
mala
şdırmışlar.
 Taro 
kişi
 v
ə
 onun 
qardaşları
 bir dam al
tın
-
da  k
ə
ndin 
əsasını
  qoyaraq  bu  m
ə
kanda 
yaşamaq
  q
ə
ra

-
na g
ə
lirl
ə
r. Zaman 
keçdikcə
 k
ə
ndin 
əsasını
 qoyan n
ə
sil il
ə
 
qohumluq 
ə
laq
ə
l
ə
rin
ə
  malik  olan  dig
ə
r  yerl
ə
rd
ə
  ya
şayan
 
n
ə
sil 
nümayə
nd
ə
l
ə
ri  Tarovluya  g
ə
l
ə
r
ə
k  burada  m
ə
skun-
laşmış
lar. M
ə
s
ə
l
ə
n, 
Yuxarı
 
Müskanlıdan
 M
əşə
dih
ə
s
ə
n Ta-
rovluya p
ə
nah  g
ə
tirir  v
ə
 onun 
oğlu
 
İbrahim
 Q
ədimalı
 ki
şi
-
nin 
qızı
 
Ə
z
ə
tl
ə
  ail
ə
  qurur.  Sonralar 
Naxçıvanın
  Xoy  adla-
nan 
yaşayış
 m
ə
sk
ə
nind
ə
n Zamanlar n
ə
slinin 
nümayə
nd
ə
-
si, 
Qubadlı
 rayonun Q
ə
zyan k
ə
ndind
ə

Ə
hm
ə
dil
ə
r n
ə
slin
ə
 
m
ə
nsub olan M
ə
mm
ə
dk
ə
rim 
kişi
 Tarovluya g
əlmişdilə
r.  
İndiki
 
Ağa
 
çayından
  v
ə
 
Şıxın
 
bulağından
 
ayrılan
  arx 
Xan
ə
y
ə
,  M
əşə
di  Abbas 
çalasından
,  N
əbiöldürə

daşdan

Yal yu
xarı,
 Bilgar, 
Şüş
 
dağ ə
t
ə
yind
ə
n, 
Ə
hm
ədalı
 ya
lın
dan 
ke
çə
r
ə

Ə
rik 
ağacı

Göydöş,
 
Ağbellə
r, 
Haça
 v
ə
 Korja
lanlı
 
k
ə
ndl
ə
rin
ə
 
axırdı.
 Bu arx 
əkinçiliyin
 v
ə
 
heyvandarlığın
 inki-
şafında
 
mühüm
  rol 
oynayırdı
.  K
ə
ndin  h
ə
r  t
ə
r
ə
fi 
sıx
 
meşə
 
il
ə
 
ə
hat
ə
 
olunmuşdur.
 
Meşə
d
ə
 
palıd,
  v
ə
l
ə
s, v
ə
n, 

caqa-
yın
 
ağacları
  il
ə
  b
ə
rab
ə
r  meyv
ə
 
ağacları
 
zoğal

ə
zgil,  ar-
mud, alma, qaragil
ə
nin h
ə
r iki 
növü
 (qara v
ə
 
qırmızı),
 
şil
-
lan, 
meşə
 v
ə
 
biçə
n
ə
k, 
böyürtk
an 
kolları
 il
ə
 z
ə
ngindir.  

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
36
  
 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
37
  
 
K
ə
nd 
ə
razisi c
ə
viz, 

 tut, gilas v
ə
 
başqa
 meyv
ə
 
ağacları
 
il
ə
 z
ə
ngin idi. K
ə
ndin bir 
neçə
 sah
ə
sind
ə
 nadir 
ağaclardan
 
olan saq
qızağacı
 
dağdağan
, zinc 
ağacı
 (bu 
ağacın
 budaq-
la
rını

kötüklə
rini 
ə
zib gec
ə
 
vaxtı
 
çıraq
 
ə
v
ə
zi 
işlə
d
ə
rdil
ə
r), 
tu
bulğan
  kolu  (bu  kolun 
çubuğunun
  q
ə
rib
ə
liyi  onda  idi  ki, 
h
ə
min 
çubuqla
 
heyvanın
  v
ə
 
insanın
 
çılpaq
  b
ə
d
ə
nin
ə
  vur-
duqda ifrazatla b
ə
rab
ə
r qan da g
ə
lirdi), qara 
dovşan
 alma 
kolları
  (bu  kollardan  t
ə
mizlik  m
ə
qs
ə
dil
ə
 
çalğu
 
bağlanırdı)
 
v
ə
 
ağyarpaqlı
 
daşarmudu
 
ağacları
  bitir.  Bunlar  da  uzun 
ömürlü
 
ağaclar
 
sırasına
 daxildirl
ə
r.  
Tarovlular
ın
 
ə
sas m
əşğuliyyə
ti 
əkinçilik

qoyunçuluq
 v
ə
 
maldarlıq
  idi. 
İn
diki  Erm
ənistanın
 
ə
razisind
ə
  Z
ə
ng
ə
zur 
dağları
 
ə
t
ə
yind
ə
  olan  Qanbeld
ə

Ağadə
r
ə
sind
ə
  sonralar 
is
ə
 Soflu 
yaşayış
 m
ə
nt
ə
q
ə
si 
yaxınlığında
 Tarovlu 
yurdları
 
ol
muşdur.
 Zaman-zaman k
ə
nd 
formalaşdıqca
 
adsız
 
ə
razi-
l
ə
r
ə
 
müxtə
lif  r
ə
vay
ə
tl
ə
r  il
ə
 
ə
laq
ə
dar  olaraq  ata-baba
ları
-
mız
 
aşağıdakı
  yer 
adlarını
 
vermişdilə
r: 
Sudaşları,
  K
ə
m
ə
-
r
ə
l
ə
r,  Xoruzpiri, 
Qarameşə
,  Xeyrat  c
ə
vizi, 
Çayzə
mi,  V
ə
li-
düzü,
 
Şillanlı,
 
Yolarası,
 
Darıyeri,
 
İbişin
 yeri, 
Alırzayeri,
 Ey-
vazyeri, 
Quyubulağ,
 K
ərtdağı,
 Qaraqaya, 
Göydöş,
 

bel-
l
ə
r, Qarad
ə
r
ə

Gödə
kd
ə
r
ə

Çaladaşlar,
 K
əpriyal,Yalyuxarı,
 
Pişik
d
ə
r
ə
si,  M
ə
sd
ə
r,  K
ə
sp
ə
ryer, 
Qızılqaya,
 
Ayıölə
n,  Bil-
gar, 
Alaquşdağı,
 Taxtayeri, 
Cindaşları,
 V
ə
n, 
Ə
hm
ədalı
 ya-
lı,
 
Tanrıverdi
 d
ə
r
ə
si v
ə
.s 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
38
  
K
ə
ndin maddi m
ə
d
ə
niyy
ə
t abid
ə
l
ə
ri 
 
Q
ə
dim Q
ə
biri
stanlıq
 
 
Tarovlu k
ə
ndinin ilk q
ə
biris-
tanlığı
 
Saqqızlı
  qaya  adlanan 
t
ə
p
ə
nin 
ə
t
ə
yind
ə

Aşağı
  Xo-
cam
saxlıya
  ged
ə
n  yolun  k
ə
-
na
rında
  yerl
əşirdi.
  Q
ə
biristan-
lığın
 yaranma tarixi XVIII 
ə
srin 
orta
larına
  t
əsadüf
  edilir.  Q
ə
-
dim  q
əbirüstü
 
yazılardan
  bu 
m
ə
lum  olur. 
Yazı
lar, 

s
ə
l-
man ad
ə
tin
ə
 
uyğun
 olaraq 
ə
r
ə

dilind
ə
  h
ə
kk 
edilmiş
dir.  Q
ə
bi-
ri
stanlıq
 
keçmişimizi
  t
ə
sdiq  etm
ə
kl
ə
 
yanaşı
  ulu  tariximiz-
d
ə
n x
ə
b
ə
r verir. Q
ə
biris
tanlıq
 zaman-zaman 
yaddaş
lardan 
silinir
, ö

gör
k
ə
mini itirir v
ə
 h
ə
min 
ə
razid
ə
 
ə
kin apa
rılmasa
 
da  qaratikan 
kolluğuna
 
çevrilmişdir.
  K
ə
ndin  ikinci  q
ə
biris-
tan
lığı “Saqqızlı” qayanın qə
rbind
ə
 yerl
əşir.
 
 
İ
nanc yerl
ə
ri 
 
Ağya
l, Mirk
ə
rim
ağa
 m
əzarı,
 K
ə
rb
əlayı
 M
ə
h
ə
mm
ə
d oca-
ğı
 t
arovluların
 dini inanc yeri 
olmuşdur.
 
Yaşlı
 n
ə
slin dediyi-
n
ə
 
görə
 
köç
 
vaxtı
 
qonşu
 rayonlardan birinin 
adamları
 yay-
laqdan g
ə
l
ə
rk
ə
n seyidl
ə
rd
ə
n biri r
ə
hm
ə
t
ə
 
getmiş
 v
ə
 

 yal 
(keçmiş
 D
ə
v
ə
 kar
vanı
 yolu k
ə
na
rında
), deyil
ə
n yerd
ə
 d
ə
fn 
ol
muşdur.
  Sonralar  onun m
ə
za

  tarovlula
rın
 inanc  yerin
ə
 
çev
ril
mişdir.
  Q
ə
biristan
lıq
da 
özünə
  yer  alan Mirk
ə
rim 
ağa
 
m
əzarı
 da, (Mirk
ə
rim 
ağanın
 d
ə
fn 
olunduğu
 yerdir), inanc 
yerl
ə
rind
ə
n idi. Tarovlular inanc yerl
ə
rin
ə
 ged
ə
r
ə
k qurban-
lar  k
ə
sir,  n
ə
zir  qoyur,  niyy
ə
tl
ə
r  edirdil
ə
r.  K
ə
rb
ə
la

  M
ə
-

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
39
  
h
ə
mm
ə
d  oc
ağı
  k
ə
ndin  m
ə
rk
ə
zind
ə
  yerl
əşir
di. 
İnanc
  yeri-
nin 
yanında
  su  quyusu 
vardı
.  K
ə
ndd
ə
  olan  quyularda  su 
qurudu
ğu
  halda  bu  quyunun  suyu  qurumurdu.  Dini  inanc 
yerl
ə
ri h
ə
r bir tarovlu 
üçün
 son d
ə
r
ə
c
ə
 
müqə
dd
ə

sayılırdı.
 
Mirk
əri ağanın mə
za
rı ikinci qəbiristanlığında yerləşir.
 
 
 
 
R
ə
vay
ə
t
ə
 
görə
 K
ə
rb
əlayı
 M
ə
h
ə
mm
ə

ocağına
 ilan vur-
muş
 
canlı
 g
ə
l
ə
rdis
ə
 
şə
fa 
tapardı.
 K
ə
rb
əlayı
 M
ə
h
ə
mm
ə
din 
v
ə
siyy
ə
tin
ə
 
ə
sas
ə
n  onu 
qonşu
  X
ə
l
ə
c  k
ə
ndind
ə
ki  m
ə
zar

-
ğın
  Seyidl
ə

uyuduğu  ə
razid
ə
  d
ə
fn 
etmişlə
r.  Hal-
hazırda
 
Tarovlu  k
ə
ndind
ə

Hacı
  M
ə
h
ə
mm
ə
d  Bayram 
oğlu
  v
ə
 
onun 
xanımı
  Azad
ə
 
müə
llim
ə

Hacı
 
İbrahim
  M
ə
h
ə
mm
ə


lu, 
Hacı
 X
ə
lil Bayram 
oğlu,
 
Hacı
 Rahib 
Talıb
 
oğlu

Hacı
 
M
ə
zahir 
Talıb
 
oğlu

Hacı
  Fuad  Edil 
oğlu

Hacı
 
Rövşə

Mür
s
ə

oğlu
 h
ə
cc ziyar
ə
tin
ə
 g
ə
d
ə
r
ə

müqə
dd
ə
s Hac
ı
 
adı
-

 
qazanıblar.
  
Yüklə 7,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   44




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin