Kerakli materiallar va jihozlar: Nereisning bosh, gavda va dum
qismlarini, shuningdek parapodiylarining tuzilishini aks ettiruvchi
jadvallar. Qum chuvaichangining umumiy ko‘rinishi aks ettirilgan
jadval, qo‘l lupalari, mikroskoplar, nereis parapodiylari va bosh
qismining bo‘yalgan mikropreparatlari, Petri idishlari, qisqichlar,
fiksatsiya qilingan nereis va qum chuvalchanglar.
Mavzuning maqsadL Halqali chuvalchanglar tipining ko‘ptukli
halqali chuvalchanglar sinfiga kiruvchi nereis va qum chuvalchangning
tuzilishi, ko'payishi hamda rivojlanishi bilan tanishish.
Identiv o ‘quv maqsadlari: 1.1. Nereis va qum chuvalchangning tashqi tuzilishidagi o'ziga xos
xususiyatlarni bayon qila oladi.
1.2. Ko'ptuklilarning qon aylanish, ayirish va nafas olish organlari
haqidagi m a’lumotlami tushuntira oladi.
1.3. “Prostomium” va “peristomium” so'zlarining m a’nosini aytib
bera oladi.
1.4. Gomonom va geteronom so'zlarining m a’nosini tushuntiradi.
Ishning mazmunL Nereis Qora, Azov, Oq va Barens dengizlarida
uchraydi. Ular suvning tubida, ba’zan esa sohil zonasida suv
o'simliklarining orasida yashaydi. Nereis 10-15 sm uzunlikda bo'Iib, 80-
100 tagacha segmentlardan iborat. Tanasi bosh, gavda va dum
(pigidium) qismlarga bo'linadi (44-rasm).
Bosh qismi ikkita segmentdan iborat. Birinchi b o 'g 'in yoki
prostomuimning ustki qismida 2 juft hid sezish chuqurchasi, oldingi
tomonida esa bir juftdan paypaslagich va palpalari joylashgan. Bular
sezgi organlaridir. Bosh qismining ikkinchi bo'g'ini-peristomium
boshqa bo'g'inlarga nisbatan uzunroq va serbar bo'ladi. Unda
parapodiylar
bo'lmaydi,
lekin
ikkala
yon
tomonida 4
tadan
mo'ylovchalari (sirralar) bo'Iib, qorin tomonida esa og'iz bo'shlig'i
121
joylashgan. Dum qismida parapodiylar boMmaydi, lekin tanasining eng
oxirigi va anal teshigi joylashgan segmentida juft anal paypaslagichlari
bo‘ladi.
