Universiteti umarov b. M., Norbekova b. Sh. Bolalar psixologiyasi
Go’daklik davrida sensamotor rivojlanishning shart
Yüklə 2,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
5.2.3. Go’daklik davrida sensamotor rivojlanishning shart -sharoitlari va psixodiagnostikasi Hayotining birinchi oylarida, bola bezovtalangan paytlarda, qo‘1 va oyoqlarning harakati juda betartib, bir-biriga moslashmagan, beixtiyor holda boladi. Keyin harakatlar asta- sekin «ongli»lashib boradi va bu harakatlar yangi sezgilarning manbayi bo‘lib xizmat qiladi, bu murakkabroq harakatlarga o‘tishni tayyorlaydi. 3— 3,5 oylik bola, unda hali aniq koordinatsiyalashgan harakat bolmasa ham, qollarini o‘yinchoqlarga uzatadi. Aniq koordinatsiyalashgan harakat 4 oylik bolada yaxshi ko‘rinadi. Bola o‘yinchoqni bemalol qoliga ololadi. Uni tutib olib, u - bu yog’iga qaraydi, og‘ziga tegizib ko‘radi va shu yo‘1 bilan ko‘plab har xil taassurotlar oladi. Bola yoshiga to‘lguncha juda ko‘p harakatlarni o‘zlashtirib oladi. Bolaning qiladigan turli- tuman harakatlari orasida qo‘l harakatlari psixik 22 G’oziyev E. Ontogenez psixologiyasi. Toshkent. Noshir. 2010. - 98-102 betlar. 101 taraqqiyoti uchun muhim bo‘lgan harakatlardir. To‘rt oylik bola na rsalarga qo‘l cho‘zadigan bo‘ladi, ammo u hali o‘zining qo‘l harakatlarini idora qila olmaydi. Bola besh oylik bo‘lgach, narsalarni ushlab, uni paypaslab, timirskilab ko‘radigan bo‘ladi. Bolaning qo‘l harakatlari atrofidagi narsalarni bilish quroliga ayla nadi, chunki u narsalarni paypaslab, timirskilab ko‘rish orqali ularning ayrim xususiyatlarini bilib oladi. Bolaning psixik taraqqiyotida murakkab harakatlarni egallab borishi juda katta rol o‘ynaydi. Bola olti oylik bo‘lgach, mustaqil o‘tira oladigan bo‘ladi. Bola o‘tira boshlagandan so‘ng uning nazar doirasi kengayib, unda yangidan yangi taassurotlar paydo bo‘ladi. Bola ko‘z o‘ngida yangi taassurotlarning paydo bo‘lishi idrok, diqqat, xotira kabi psixik jarayonlarning rivojlanishiga katta yordam beradi. Bola sakkiz oylik bo‘lgach, ya na bir murakkab harakatni, ya’ni emaklashni boshlaydi. Bola psixikasining rivojlanishida bu yangi harakatning ahamiyati juda kattadir. Emaklay boshlagach bolaning atrofdagi narsa lar bilan munosabatda bo‘lish imkoniyati kengayadi. Natijada mustaqil harakat qilib, yangidan yangi narsalarni taniy boshlaydi. Bolani hamma narsa qiziqtiradi. U bir narsani olib ikkinchi narsaga urib taqillatadi va chiqayotgan ovozga quloq soladi. Odatda, bu yoshdagi bolalar biron narsaning qopqog‘in i ochib yopishni yoqtiradilar. Bunday harakatlar bolaning qo‘l muskullarini mustahkamlaydi va narsalarning turli xossalarini bilib olishlariga yordam beradi. Og‘ir kasallikka uchramay, jismoniy jihatdan sog‘lom o‘sgan bola 9 -10 oylik bo‘lganida yu ra boshlaydi. Bolaning mustaqil tarzda yura boshlashi uning hayotida g‘oyat katta hodisadir. Bola yura boshlagandan so‘ng uning psixik taraqqiyoti uchun juda katta imkoniyatlar yuzaga keladi. Yura boshlagan bolaning aktivligi kun sayin ortib, erkin harakat qilish doirasi kengayadi. Bemalol yura oladigan bola tor uy doirasidan tashqariga chiqish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bu esa idrok doirasini kengaytirib, mazmundor bo‘lishiga yor dam beradi. Yüklə 2,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|