186
Odatda kuchlanishlarni aniqlashda uning maksimal qiymati qiziqish uyg‘otadi,
shuning uchun dinamik yuklanishdan hosil bo‘ladigan shunday kuchlanishlar hisobga
olinadiki, bunda ularning ishorasi statik yuklanishdan hosil bo‘ladigan
kuchlanishning ishorasi bilan bir xil bo‘lsin.
σ
st
hammaga ma’lum bo‘lgan usullar
bilan,
σ
din
esa,
Qi
=
x
m
,
ga teng bo‘lgan
inersion kuch
Q
u
ni hisoblash bilan
aniqlanadi, bunda
m
– tadqiq etilayotgan elementning massasi,
x
esa uning
tezlanishi.
Tezlanish yoki akselerometrlar bilan o‘lchanadi, yoki quyidagi tarzda hisoblab
topiladi: konstruksiyaning
tebranish davri
x
a
T
/
2
π
=
bundan
2
2
2
2
4
/
4
af
T
a
x
π
π
=
=
bu yerda:
a
– eng katta amplituda;
f
– elementning tebranish chastotasi.
Tebranishlar amplitudasi
a
va tebranishlar davri (chastotasi) tajribada – tegishli
vibrogrammalarni ishlab tayyorlash yo‘li bilan aniqlanadi.
Misol uchun, elementga bo‘ylama cho‘zuvchi kuch
N
– ta’sir etadigan
holni
qarab chiqamiz, u
holda
σ
st
=
N/Fnetto
;
σ
din
=
Qi /Fnetto
=
x
m
/Fnetto
.
To‘la kuchlanish kattalik
σ
=
σ
st
+
σ
din
=
N/Fnetto
+
x
m
/Fnetto
,
bunda,
Fnetto
– element ko‘ndalang
kesimi yuzi netto; –
x
elementning tezlanishi;
m
– elementning keltirilgan massasi.
Yuklanishning dinamik ta’siridagi kuchlanishlarni aniqlashning bu usuli
konstruksiyani yuklantrishning nisbatan oddiy sxemalari uchun qo‘llaniladi.
Konstruksiyani yuklantirish sxemasi murakkab bo‘lgan holda (oralik chegarasida bir
tekis taqsimlanmagan va to‘plangan yuklanishlarda), konstruksiyaning keltirilgan
massasini aniqlash murakkablashadi. Bunday hollarda soddalashtirish uchun
kuchlanishlarni aniqlashning quyidagi usuli qo‘llaniladi: konstruksiya va unga ta’sir
qiluvchi yuklanishlar bir nechta uchastkaga bo‘linadi
va bu uchastkalarning
m
1
,
m
2
, ...
,
m
n
massalari hisoblab topiladi. Har bir uchastkaning markazida asboblar o‘rnatiladi
va tebranishlarning tavsiflari (tavsiflari) aniqlanadi, shu jumladan tezlanishlar
187
,
,
,
2
1
n
x
x
x
ham aniqlanadi, shundan so‘ng har bir uchastka uchun inersion kuchlar
(
Q
u
1
,
Q
u
2
, .... ,
Q
u
n
) hisoblab topiladi.
Shu usulda aniqlangan inersion kuchlar har bir uchastkaning markaziga qo‘yiladi
va so‘ngra ular yuzaga keltirgan kuch omillari va kuchlanishlar aniqlanadi.
σ
din ni yanada oddiy uchul bilan ham aniqlash mumkin, xususan: kuchlnish
aniqlanadigan nuqtaga tenzorezistorlar o‘rnatiladi, ular yordamida nisbiy
deformatsiyalar aniqlanadi. Keyin dinamik kuchlanishlar hisoblab topiladi (
σ
din
=
εE).
To‘la kuchlanishni
hosil qilish uchun
σ
stga
σ
din
qo‘shiladi.
Dostları ilə paylaş: