Va axborot texnologiyalari 6-sinf toshkent – 2021

Shart asosida takrorlanuvchi jarayon
Deylik, siz arifmetik amallarni bajarishga oid soddagina o‘yin dasturi loyihasini tuzmoqchisiz. 
Bunda o‘yinchi noto‘g‘ri javob bersa, o‘yinning o‘zi unga yana imkoniyat berib, savolni qayta so‘raydi. 
Bunday holat o‘yinchi to‘g‘ri javob bergunga qadar davom etaveradi. 
O‘yinchi savolga to‘g‘ri javob berishi uchun unga necha marta imkoniyat berilishi kerakligini 
bilmaganingiz sababli, bu yerda siz takrorlash bloklaridan foydalana olmaysiz. O‘yinchi birinchi 
urinishda to‘g‘ri javob berishi yoki to‘g‘ri javob berish uchun 100 martalab urinishi mumkin. Bunday 
holatlarda takrorlashni tashkil etish uchun “repeat until” bloki yordam beradi.
Bunday turdagi siklda shart sikl tanasini bajarishdan oldin tekshiriladi, agar qo‘yilgan shart bajarilsa, 
sikl bir marta ham ishga tushmaydi. Blok har doim kutish holatida bo‘ladi. Belgilangan shart 
bajarilmasa, sikl tanasi ham ishlashni boshlaydi. Sikl shart yoki ifoda rost qiymat qabul qilgunga 
qadar takrorlanadi. 
Takrorlanuvchi jarayonlarga oid dastur tuzishda, asosan, turli shart va ifodalardan foydalaniladi. 
Bunda “Sensing”, “Operators” va “Control” bо‘limlari bloklari yaqindan yordam beradi.
“Sensing” bo‘limi bloklari va ularning vazifalari
Bloklar
Vazifalar
Sprayt sichqoncha ko‘rsatkichi yoki sahna chegaralariga 
tekkanida biror bir hodisa yoki effekt ro‘y beradi.
Agar sprayt belgilangan rangga tegsa True, aks holda, False 
q
iymatni qaytaradi. Undan foydalanish uchun sensorda 
joylashgan rang maydoniga bosiladi va undan tomizg‘ich – 
tugmachasi tanlanadi.
Lupa – 
yordamida sprayt yoki sahnadan kerakli rang tanlanadi.
operator
operator
rost
yolg‘on
yolg‘on
rost

---

I BOB. 
DASTURLASH TEXNOLOGIYASI. OBYEKTLARNI BOSHQARISH
20
Agar birorta rang (sprayt ichida) sahna yoki boshqa spraytdagi 
b
oshqa rangga tegsa True, aks holda, False qiymatni qaytaradi. 
Undan foydalanish uchun sensorda joylashgan 1-rang maydoniga 
bosiladi va tomizg‘ich yordamida 1-rang, sensorda joylashgan 
2-rang maydoni yordamida esa 2-rang tanlanadi.
Spraytgacha yoki sichqonchaning ko‘rsatkichi (kursori)gacha 
bo‘lgan masofani qaytaradi.
Skript bajarilishini to‘xtatib turadi. Sprayt yonida blokda 
ko‘rs
atilgan matn, sahnaning pastki qismida esa kirish maydoni 
ko‘rsatiladi. Foydalanuvchi javobi kiritilib, “Enter” yoki 
– tugmachasi bosilganda, kiritilgan qiymat – javob qabul qilinadi 
va skriptning bajarilishi davom etadi.
“Ask” so‘rov bloki yordamida kiritilgan qiymatni o‘zlashtirib oladi. 
Bu blok global o‘zgaruvchi sifatida barcha skriptlar uchun keng 
tarqalgan. 
Klaviaturadan blokda ko‘rsatilgan tugmacha bosilsa, True, aks 
holda, False qaytadi.
Agar sichqonchaning chap tugmachasi bosilsa, True qaytaradi, 
aks holda, False.
Sichqoncha ko‘rsatkichining X yoki Y koordinata o‘qlari bo‘yicha 
qiymatini qaytaradi. 
Eslatma:
Siz koordinata o'qlari haqida Algebra fanida (7-sinf) 
tanishib olasiz. Hozircha blok vazifasini bilib olsangiz yetarli.
To‘
liq rejimli (kattalashtirilgan) sahnada spraytlarni sahna bo‘ylab 
sudrab o‘tish mumkin yoki mumkin emasligini belgilaydi.
Mi
krofon tovushining balandligini (0 ... 100) qaytaradi. 
Taymerning joriy qiymatini dastlabki paytdan boshlab sekundlarda 
qa
ytaradi.
Ta
ymer ko‘rsatkichini 0 ga qaytaradi. Taymerni qayta ishga 
tushiradi.
Sahna fonini bir fondan boshqa fonga o‘zgartiradi.
Joriy yil, oy, sana, hafta kuni, soat, minut va sekundni qaytaradi.
2000-yildan joriy sanagacha bo‘lgan kunlar sonini qaytaradi.
Foydalanuvchi nomini qaytaradi.

---

21
Bloklar
Vazifalar
Qo
‘shish, ayirish, ko‘paytirish va bo‘lish amallarini bajaruvchi bloklar.
Ko‘rsatilgan oraliqdan tasodifiy sonni olish.
Ikkita ib
orani bitta jumlaga birlashtiradi. Birorta qiymatni ko‘rsatish 
kerak bo‘lganda foydalanish qulay. Masalan, taymer kabi ba’zi 
qiymatlarni olish kerak bo‘lganda qo‘llash mumkin.
M
atndan ko‘rsatilgan son o‘rni (pozitsiyasi)da joylashgan harfni 
qaytaradi.
Berilgan matn uzunligi (harflar soni)ni qaytaradi. Matn ifoda bilan 
belgilanishi mumkin.
Harf (belgi)ning berilgan matnda joylashgan o‘rni (pozitsiyasi)ni 
qaytaradi. U ifoda bo‘lishi ham mumkin.
Birinchi sonni ikkinchi songa bo‘lgandagi qoldiqni qaytaradi.
Berilgan songa eng yaqin butun sonni qaytaradi, ya’ni yaxlitlaydi. 
Eslatma:
Siz “butun sonlar” tushunchasi bilan Matematika fanida 
(3-chorak) tanishib olasiz. Hozircha blok vazifasini bilib olsangiz yetarli.
Berilgan sonning tanlangan funksiya (abs, sqrt, sin, cos, tan, asin, acos, 
atan, ln, log, e^, 10^ )dagi qiymatini qaytaradi. Masalan, 
10 sonning kvadratini, ya’ni 10*10=100 ni qaytaradi.