“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 42,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
28
ELM DÜNYASI / Elmikütlәvi jurnal / №03 (03) 2013 Yeni biliklər bizə özümüzü, ətrafımızda baş verənləri, bir hissəsi olduğumuz Kainatı anlamaqda kömək edir. Biliyə olan hərislik məni bütün ömrüm boyu – ibtidai məktəbdən indiyə kimi müşayiət etmişdir. Ona görə də bütün ömrüm boyu universitetlər mənim üçün azadlıqdan, işıqdan və oxumaqdan həzz aldığım bir məbəd, müqəddəs bir yer olmuşlar və belə olaraq da qalır. Taleyin mənə hədiyyəsi hesab etdiyim işimə olan həvəsim də çox vacibdir. Eyni zamanda düşünürəm ki, uğur qazanmaq ətra - fımdakı insanların hörmətini qazanmaq dan və daxili məmnunluqdan heç də dəyərli deyil. Bizdə belə bir misal var: “al-kana a kanz la yufna” və ya “məmnunluq əbədi xəzinədir”. Həvəs, məmnunluq və nikbinlik olan yerdə uğur qazanmamaq təsəvvürə gəlmir. Elə görünə bilər ki, mən uğur qazanmağın düsturunu verirəm. Xeyr, mən bütün hallar üçün yararlı olan universal düstur bilmirəm, amma mənə bir şey aydındır – adiliyin sərhədlərini adlayıb keçə bilməyimiz üçün bizim mütləq istəyimiz olmalıdır. Xristofor Kolumbun (1451–1509) dəniz səfərlərində ona arzusu yol göstərirdi. O, Kanar adalarından 3900 mil Qərbdə “Çin” də olmasa, “Hindistan”ın yerləşdiyinə əmin idi. Əlbəttə, orada nə Hindistan vardı, nə də Çin, amma arzu Kolumbu yeni torpaqlara gətirib çıxardı. Həmin vaxtlar məlum olan biliklərə yiyələnərək, Kolumb intuisiyasına söykənirdi, amma məhz intuisiya, məhz həvəs və dünyaya öz baxışlarına sədaqət onu mümkünsüz görünən bir kəşfin müəllifi etdi. Kolumbun ideyası təsdiqlənməmiş olsa da, onun səfəri Yeni Dünyanın kəşfinə gətirib çıxartdı. Bəs Kolumb kim idi – dahi, sərsəm, ya da bəxti gətirmiş insan? Bəzi tarixçilər deyirlər: eyni zamanda hər üçü! Lakin kimliyindən və necəliyindən asılı olmayaraq, o, dünyanın hamının inandığı mənzərəsini dəyişə bildi. O, dünyanı görmə üsulunun özünü dəyişdi. Leonardo da Vinçi (1452–1519), Kolum - bun müasiri, özünün “Dünya sonunun görün - tüsü” kitabında təbiətə yeni baxış ifadə etdi. O, uğurun sirrinə aparan yolu göstərdi – saper vedere, “bilmək, görmək kimi”. Həyatda uğur hamının, özü də həyat yolunun istənilən mərhələsində üzünə gülə bilər, lakin elmi dərəcədən asılı olmayaraq, bir kəsin uğur qazanmasına bir sıra başqa insanlar da, onların kollektiv səyləri də təsir göstərir. Bu faktı qəbul edərək, varlılar kasıblara kömək göstərməlidirlər. Sivil ölkədə və sivil planetdə hər bir insan qiymətli olmalıdır. Əgər insan, ölkə və hətta bütöv coğrafi regionlar inkişaf etməyiblərsə, bilik əldə edə bilmir - lərsə, bunun nəticələri təkcə ehtiyac içində olanlar və əzab çəkənlər üçün yox, bütövlükdə bütün dünya üçün dəhşətli ola bilər. Belə hallar sosial və mədəni dəyərlərin deqradasi - yasına səbəb olur, zorakılığa və terrora aparıb çıxarır.
Bu kitabın fəsillərində mən adıçəkilən problemləri necə gördüyümü təqdim etməyə, başlıca sualları qaldırmağa və onlara mümkün cavablar verməyə cəhd göstərdim. Bu sual la - rın kökündə savadsızlıq, səfalət və azadlığın boğulması durur. Bütövlüklə keçdiyim yol haqqında danışarkən, mən İnsanın Kainatımızın məkan və zamanındakı miqyası qarşısında baş əyirəm. Ömrümüzün zamanı da, qoy lap 100 il olsun, Kainatın həyatının zamanı da, lap 100 il olsun, Kainatın həyatının zamanı ilə – 100 milyard ilə yaxın vaxtla müqayisədə bu, bir saniyənin yüz milyon saniyə ilə və ya üç illə müqayisədə qısa olduğu qədər qısadır. Məkan baxımından Yer kürəsi Kainatımızdan atomun Yüklə 42,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|