X. Sanaqulov D. Xodiyeva M. Satbayeva mehnat va uni o‘qitish metodikasi toshkent 2015

Turli materiallar bilan ishlash (5 soat)
Kuzgi gullarga qarab donlardan, urug‘lardan, tabiiy material, 
xomashyolardan gullar yasash. Gullarni parvarish qilish. Maktab yer 
uchastkasida ishlash.

---

15
Badiiy qurish-yasash (5 soat)
Urug‘lardan mozaika usulida turli hayvonlarni qurish-yasash. Mus-
ta qil ravishda tabiiy xomashyolardan kvadrat ichida naqsh qurish-
yasash. Duradgorlik asboblari bilan tanishtirish. Turli idish lar yasash 
va uni bezash. Geometrik shakllardan “Kuz” man zarasini qurish-
yasash.
Har bir o‘quv yilida va barcha sinflarda ish turlari shu tartibda 
olib boriladi. Birinchidan, o‘quvchilar ma’lum nazariy bilimlarga ega 
bo‘la dilar, ularning fanlararo texnologik xususiyatlari, ularning hayot-
da qo‘llanilishi bilan tanishadilar. Ikkinchidan materiallarga ishlov be-
rishda eng oddiy usullardan boshlab murakkab usullargacha amaliy 
o‘rga nadilar.
Savollar
1. Mehnat ta’limi dasturi nima asosida ishlab chiqiladi?
2. Dasturga qanday sharoitda o‘zgartirish kiritish mumkin?
3. Mehnat ta’limining mazmuni qanday talablarga javob berishi 
kerak?
4. O‘quvchilardagi mehnat malakasi va ko‘nikmasi qanday shakl -
lanadi?
5. Amaliy mashqlar tizimidagi asosiy talablar nimalardan ibo rat?
Mavzu: Boshlang’ich sinflarda mehnat 
ta’limining maqsad va vazifalari
O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida» gi qonun va 
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» asosida umumta’lim maktablarida 
o‘qitiladigan barcha fanlarning DTS lari va o‘quv dasturlari ishlab 
chiqildi va u bosqichma-bosqich joriy etib borilmoqda. 
Mehnat ta’limi bo‘yicha DTS da umumiy o‘rta ta’lim maktab larida 
mehnat ta’limi va kasb tanlashga yo‘naltirishning tayanch mazmuni 
hamda maktabni bitirgan o‘quvchilarning mehnat ta’limi fanidan 
tayyorgarlik darajasini me’yorlari ifodalanadi. 
Mehnat ta’limi va tarbiyasining maqsadi o‘quv ishlarida mehnatga 
nisbatan ongli munosabatni shakllantirishdan iboratdir.

---

16
Mazkur maqsadni amalga oshirishda bir qator vazifalarni hal etish 
talab qilinadi. Mehnat tarbiyasini tashkil etishda hal etiluvchi vazifalar 
ko‘p qirrali bo‘lib, u o‘quvchilarning mehnat faoliyatiga amaliy, ruhiy 
va axloqiy tayyorgarlikning barcha tomonlarini qamrab oladi. Mehnat 
ta’limi va tarbiyasini tashkil etishda quyidagi vazifalar amalga oshiriladi:
1. Mehnatning mohiyatini anglatish orqali o‘quvchilarga mehnat-
Mehnatning mohiyatini anglatish orqali o‘quvchilarga mehnat-
ning shaxs kamoloti va jamiyat taraqqiyotidagi rolini yoritib berish;
2. Inson mehnati hamda mehnat mahsuli bo‘lgan moddiy va 
ma’naviy ne’matlarni qadrlash, asrab-avaylashga o‘rgatish;
3. Mehnat qilishga nisbatan rag‘batni, shuningdek, muhabbatni 
uyg‘otish;
4. O‘quvchilarning mehnatga ijtimoiy burch sifatida yonda shuv-
larini yuzaga keltirish;
5. Mehnat faoliyatini tashkil etishga ongli ravishda, vijdonan yon-
Mehnat faoliyatini tashkil etishga ongli ravishda, vijdonan yon-
dashishni odatlantirish;
6. Mehnat faoliyatini jamoa asosida tashkil etish;
7. Mehnatga hayotiy zururat, inson faoliyatining asosi sifatida mu-
Mehnatga hayotiy zururat, inson faoliyatining asosi sifatida mu-
nosabatda bo‘lish;
8. Mehnatni ilmiy asosda tashkil etish borasida mehnat ko‘nik mas i 
va malakalarini shakllantirishni yuzaga keltirish;
9. O‘quvchilarda mehnatsevarlik xislatini tarbiyalash; o‘z mehnati 
samarasidan g‘ururlanish tuyg‘usini shakllantirish;
10. Muayyan kasb-hunar sirlarini o‘zlashtirishga erishish va hoka-
Muayyan kasb-hunar sirlarini o‘zlashtirishga erishish va hoka-
zolar.
Yosh avlodning mehnat faoliyati quyidagi yo‘nalishlarda rivojlan-
tiriladi va tarkib toptiriladi: mehnat o‘yindan ajralgan holda mustaqil 
faoliyat sifatida shakllantiriladi; mehnat faoliyati jarayonining mohi-
yatini o‘zlashtirilishiga erishiladi; mehnat faoliyatining turli shakllari 
vujudga keltiriladi.
Ijtimoiy mehnatning yana bir muhim tarkibiy qismi