Yillarga mO’ljallangan O’zbekiston Respublikasining bank tizimini isloҳ qilish strategiyasi tO’grisida

II bO’lim "MAJBURIYaTLAR".

Bank balansining majburiyatlar qismi de’ozitlardan boshlanadi. De’ozitlar bankning boshqa subhektlardan jalb qilingan manbalarini ifodalaydi Buxgalteriya xnsobining kO’’ valyutalik tizimida de’ozit kaysi valyutada kO’yilsa, u O’sha valyutada rO’yxatga olinadi va ularning ҳisobi ҳar bir valyuta uchun aloҳida ochilgan bosh kitoblarda olib boriladi. Bundan tashqari de’ozit majburiyatlari muddati va uni qO’ygan mijozning mulkchilik shakliga taalluqligicha tasniflanadi.
Barcha de’ozitlar talab qilib olinguncha saqlanadigan, jamgarmali va muddatsiz de’ozit turlariga bO’linadi. Talab qilib olinguncha saqlanadigan de’ozitlar 20200 asosiy ҳisobraqamda ҳisobga olib boriladi. Uning O’zi O’z ichiga
20202 - 20296 sub - ҳisobraqamlarni oladi. Bu sub - ҳisobraqamlar turli mulkchilik shakllariga tegishli bO’lgan mijozlarning talab qilinguncha saqlanadigan de’ozitlari bO’yicha aloxida tasniflanadi. Jamgarmali va muddatli de’ozitlar xam xuddi shunday tasniflanib, ular bO’yicha ҳisob 20400 va 20600 ҳisobraqamlarda yuritiladi.
Majburiyatlar bO’limida yana 20800 "O’zbekiston Res’ublikasi Markaziy Bankining ҳisobraqamlari" deb nomlangan asosiy ҳisobraqamlari boshqa banklarga tO’lanadigan ҳisobvaraqlar esa 21000 asosiy ҳisobraqamida yuritiladi. Boshqa banklardan va mijozlardan olingan ssudalar muddatlari va kreditorlarning ti’lari bO’yicha tasniflangan, yahni "Bank tomonidan olingan O’rta muddatli ssudalar" - 21600 asosiy ҳisobraqamda, "Bank tomonidan olingan O’rta muddatli ssudalar" - 21800 asosiy ҳisobraqamda, "Bank tomonidan olingan uzoq muddatli ssudalar" - 22000 asosiy ҳisobraqamda ҳisobga olib boriladi. Bu asosiy ҳisobraqamlarning ҳar biri kreditorlarning ti’iga kO’ra ҳisobga olib borish uchun muljallangan sub - ҳisobraqamlarni birlashtiradi.
Majburiyatlar bO’yicha ҳisoblangan foizlarni ҳisobga olish uchun 22400 ҳisobraqam ajratilgan. Bank O’zining ҳar xil majburiyatlari bO’yicha tO’lashi uchun ҳisoblangan foizlari 22402 - 22496 balans ҳisobraqamlarida ҳisobga olib boriladi. Bunga bankning degyuzit majburiyatlari bO’yicha ҳisoblangan, lekin ҳali tO’lanmagan foizli xarajatlar kiradi. Ushbu ҳisobraqamlar
bO’yicha tO’lovlar ular amalga oshirilgan davr uchun ҳisoblanadi, yahni tO’lovlar qaysi ҳisobot davriga tegishli bO’lsa O’sha ҳisobot davri uchun aks ettiriladi.
Mijozlarning boshqa de’ozitlari, jumladan, akkreditivlar bO’yicha majburiyatlari, veksel bilan kafolatlangan trattalar bO’yicha majburiyatlar ҳisobi 22600 asosiy ҳisob-raqamda yuritiladi.
Ҳukumatga tegishli daromad va boshqa tushumlarni ҳisobga olish uchun 23400- "Ҳukumatga tegishli daromad va boshqa tushumlar" asosiy ҳisobraqamida aks ettiriladi. SHu ҳisobraqamlariga tegishli bO’lgan 23402- 23432 balans ҳisobraqamlarida xukumatning "Davlat byudjeti tO’grisida"gi Qonunda kO’zda tutilgan daromadlar bO’yicha tushumlari va shu daromadlar ҳisobraqamlaridagi qoldiqlar doirasida ushbu qonunda kO’zda tutilgan tegishli byudjetlardan moliyalashtiriladigan yillik xarajatlarni qo’lashi mO’ljallangan byudjet mablaglarining ҳisobi yuritiladi. Boshqa barcha ‘assivlar 29800 asosiy ҳisob-raqam orqali ifodalanadi.