Yosh davrlar psixologiyasi fanining predmeti va

 Muammoli savol: Genetik metod nimani va qanday qilib o„rganadi? 
Ilmiy tadqiqot metodlaridan 4-sharxlash guruxi genetik va donalash 
metodlaridan iborat. Genetik metod bilan tadqiqot davomida to„plangan 
ma‟lumotlar yaxlit xolda maqsadga muvofiq yo„sinda sharxlanadi. Bu metoddan 
foydalanishning asosiy maqsadi sinaluvchida vujudga kelayotgan yangi shaxs 
fazilatlarining rivojlanishi va bilish jarayonining o„zgarishiga, tajriba natijasiga 
suyanib taxrif hamda tavsif berishdir. SHuningdek unda mazkur fazilat va 
xususiyatlarning namoyon bo„lish davri, bosqichi hamda ba‟zi mashaqqatli 
daqiqalarga, paytlarga qo„shimcha sharxlar berish imkoniyati tug„iladi. 
Genetik metodga asoslanib psixik o„zgarishlar irsiyat bilan bevosita 
bog„liqligining ildizlari aniqlanadi.
Endi tajribada eng ko„p qo„llaniladigan empirik metodlar xaqida kengroq 
ma‟lumot beramiz.
Kuzatish metodi. Bu metodning ob‟ektiv va sub‟ektiv kuzatish turlari mavjud. 
Inson psixologyasidagi o„zgarishlarni kuzatish uchun quyidagilar amalga 
oshiriladi. 
1. Kuzatishning maqsadi, vazifasi belgilanadi. 
2. Kuzatiladigan ob‟ekt tanlanadi. 
3. Sinaluvchining yoshi jinsi aniqlanadi. 
4. Tadqiqot o„tkazish vaqti rejalashtiriladi. 
5. Kuzatish qancha davom etishi qatxiylashtiriladi. 
6. Kuzatish insonning qaysi faoliyatida amalga oshirilishi tavsiya qilinadi. 
7. Kuzatishning shakli tayinlanadi. 
8. Kuzatiladiganlarning qayd qilib borish vositalari taxt qilinadi. 

---

Kuzatish orqali turli yoshdagi odamlarning diqqati, his-tuyg„ulari, nerv 
sistemasining tashqi ifodalari, temperament xususiyatlari, imo-ishoralari, 
sezgirligi, xulq-atvori, nutq faoliyati va xokozolari o„rganiladi. Ammo shaxsning 
o„ta murakkab ichki psixologik kechinmalar, yuksak xissiyotlar, tafakkur, 
mantiqiy xotira va aql zakovatini tadqiq etishga bu metodning imkoniyati 
etmaydi.
Psixologiya fanida o„z-o„zini kuzatishdan ham foydalaniladi. Ko„pincha 
tajribada psixolog yoki yuqori malakali moxir o„qituvchi o„zini kuzatish orqali 
ilmiy xulosa chiqara biladi. Masalan; o„z taffakkurini kuzatib o„zidagi
emotsional o„zgarish haqida ma‟lumot oladi. Natijada tafakkurning sifati, 
mazmuni, moxiyati va qay tarzda, qanday tezlikda, qay shaklda ro„y berishini 
kuzatadi. 
SHunday qilib, kuzatish metodining qulay va sistemali jihatlari bilan birga zaif 
tomonlari ham mavjud. SHu sababli insonning murakkab psixikasi boshqa 
metodlarlardan foydalanib tadqiq qilinadi.