‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

, , 0 ‘zlikn i anglash tarixni bilishdan bosh lan ad i“ l.
1 I. A. Karimov. 
Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q. 
Т., 
,,Sharq“, 
1998, 5- 
bet.
212

---

Milliy ongning shakllanishi va rivojlanishida m illat va xalqning 
haqiqiy tarixi haqidagi bilim lari: 
tili, dini, axloq-odobi, ba diiy
adabiyoti, san ’a t
va 
m adaniyati, т а ’naviyati
va 
т а ’rifati
m uhim
o ‘rin tu ta d i. M illatn in g o ‘z - o ‘zin i an g lash id a u m u m in so n iy
qadriyatlarni egallash, jam iyatda yuzaga kelgan diniy va dunyoviy 
b ilim lar, siyosiy, axloqiy, badiiy, ilm iy va falsafiy q arash lar, 
nazariyalar, g'oyalar, ta ’lim otlar, bir so ‘z bilan aytganda, bu tu n
ijtim oiy ong m uhim rol o ‘ynaydi.
Milliy ong o ‘z taraqqiyotida har doim m azkur millat va xalqning 
tarixiy tajribasini, oldin o ‘tgan ajd od lar to m o n id an yaratilgan 
m a ’naviy m erosini, milliy va u m um insoniy qadriyatlarni m ush- 
taraklikda o ‘rganib, qayta k o ‘rib chiqib, ijodiy rivojlantirib, ularni 
o ‘zlashtirib boradi. Shu asosda milliy ong m illat ehtiyoji va m anfa- 
atlaridan kelib chiqib, uning tub m aqsadlariga oid m uhim vazi- 
falarni o 'rtag a q o'yadi, m illat hayoti va taraqqiyotining real va 
eh tim o liy lo y ih alarini o ‘zida ifodalab, fao liy atin i belgilovchi 
m a ’naviy om il b o 'lib xizm at qiladi. Shu sababli milliy ong m illat 
taraqqiyotiga m aqsad va y o'nalish beruvchi e ’tiqod va g ‘oyalardan 
iborat b o ia d i. M illiy ong yetuk milliy m a ’naviyat negizida shakl- 
lanadi.
M illatning 
siyosiy, iqtisodiy,huquqiy, m adan iy
va 
m a ’naviy
jihatdan erkin, m ustaqil bo'lishi milliy ong rivojlanishining m uhim
shartidir. M illat, xalq va milliy ong m uayyan ijtim oiy-siyosiy va 
iqtisodiy sharoitlarda turg‘unlikka, m a ’naviy tanazzulga yuz tutishi 
ham mumkin. Milliy ong tanazzuli — millat va m amlakat hayotidagi 
b arch a siyosiy, ijtim oiy, iq tiso d iy -m a ’naviy b u h ro n larg a ham
bevosita va ch uq u r ta ’sir etadi.
A yniqsa, m illatning, xalqning m ustam lakaga aylantirilishi, 
qaram likka solinishi bilan, istibdod davrida milliy ong tubanlashuvi, 
zaiflashuvi m um kin. Bu ho lat tarixda ju d a k o ‘p xalqlar hayotida 
kuzatilgan. X ususan, Rossiya im periyasining 0 ‘rta O siyoni istilo 
qilishi bilan, o ‘lka xalqlari m ustam lakachilik asoratiga tushganidan 
keyin, bu holat ochiq va ravshan nam oyon b o 'lg an edi. Sobiq 
Ittifoq tuzum i davrida ham m illatlar va ularning milliy ongi, 
taraqqiyoti totalitar davlatning kom m unistik m afkuraga asoslangan 
milliy siyosati tufayli cheklanib, ta ’qib qilindi. Bu davrda millat va 
milliy ongning rivojlanishiga, yuksalishga salbiy m uno sab atd a 
b o 'lin ib , milliy ongning rivojlanishi milliy m ahdudlikka, xud- 
binlikka, m illatchilikka olib keladi deb qaraldi. S ho‘ro hokim iyati-
213

---

ning milliy siyosatiga k o ‘ra, kelajakda m illatlar o ‘zaro qo'shilib 
ketib yagona bir „sovet xalqi“ paydo b o ‘lishi zarur edi. Shu tufayli 
milliy ongni rivojlantirish, milliy ruhni m ustahkam lash va ravnaq 
toptirish kerak deb m aydonga chiqqan ziyolilar „xalq d u sh m an i“ 
sifatida qoralanib, ularning k o ‘pchiligi qatag‘on qilindi, ta ’qib va 
ta ’zyiqlarga uchradi. M illiy ong yuksalishiga, shu asosda m illatlar 
birlashishi va rivojlanishiga yo‘l qo ‘ymaslik sho‘ro davlati olib borgan 
milliy siyosatining asosiy yo 'n alish i edi. Tarixni soxtalashtirish, 
m illiy m e ro s va q a d r iy a tla r n in g m o h iy a ti va a h a m iy a tin i 
xaspo‘shlash, yoshlar o ‘rtasida m anqurtlik kayfiyatini kuchay- 
tirishga qaratilgan siyosat yuqoridagi m aqsadlar bilan belgilangan
M illiy m ah d u d lik , xudbinlik, ashaddiy m illatchilik, diniy 
ekstrem izm kabi salbiy xususiyatlar ham milliy ongning yo'qligi 
yoki pastligi, kishilar dunyoqarashining torligi, m a ’naviy yetuk 
bo'lm aganligining natijasidir.
0 ‘zbek isto n m u staq illik k a erishgach, b irin ch i q ad am lard an
b o shlab P rezid e n t Islom K arim ov bo shch ilig ida m illiy tilim izga 
„D av la t tili“ m a q o m i b erilib , xalqim izning m a ’naviy m erosin i, 
m a d an iy ati va m a ’n av iy atin i, m illiy ongini tiklash, u la rn i rivoj­
lan tirish , m illiy va u m u m in so n iy qadriyatlarga tayanib,