‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

Shaxsiy xarajatlar Boshqa shaxs xarajati
A gar m an a shunday baholashlar va solishtirishlar natijasida 
buzilishlaryo‘q,debxulosaqilinsa,insonfaolishlashnidavom ettiradi. 
A garda buzilishlar fahm lansa, u «adolatlilikni tiklash»ni boshlaydi: 
ish haqining oshirilishini, ish sharoitlarining yaxshilanishini, xizm at 
b o ‘yicha k o ‘tarilishini talab qiladi, unum dorlikni yoki ish sifatini 
pasaytiradi yoki boshqa biror tashkilotga k o ‘chib o ‘tadi. Biroq, 
agar odam lar bilishsaki, ularga yuqoriroq m ukofot berilyapti, ular 
qattiqrok ishlash uchun m otivlantirilishlari mumkin.
Porter-Louler modeli. 
Layman Porter va Eduard Louler 
birgalikda kutish va adolatlilik nazariyalarini m ujassam lashtiruvchi 
m otivatsiyaning kom pleks jarayonli nazariyasini ishlab chiqdilar 
(12.3-chizma).
U larning m odellarida 5 ta o ‘zgaruvchi bor: sarflangan 
harakatlar, qabul qilish, olingan natijalar, m ukofot, qoniqish darajasi. 
Porter-Louler m odeliga muvofiq, erishilgan natijalar xodim larning 
harakati, ularning qobiliyat va xarakterli xususiyatlari, shuningdek 
o ‘z rolini tan olishlaridan bogMiq.
224

---

Н.З'СЫгта. Porter-Louler modeli.
Sarflangan 
harakatlar 
darajasi 
m ukofotlar 
qiym ati 
va 
harakatlarning m azkur bosqichi haqiqatda k o ‘zlangan m ukofot 
darajasini jalb qilishiga ishonch darajasi bilan belgilanadi. Bundan 
tashqari Porter-Louler nazariyasida m ukofot va natijalar orasidagi 
b o g ‘liqlik mavjudligi ta ’kidlanadi, y a ’ni inson o ‘z ehtiyojlarini 
erishgan natijalari uchun olgan m ukofotlari orqali qondiradi.
Porter va Loulerning m uhim xulosalaridan biri, natijali 
m ehnat qoniqishga olib keladi. Tadqiqotlar Porter va Loulerning 
yuqori natijaviylik to ‘la qoniqish sababi hisoblanadi, uning oqibati 
em as degan nuqtai nazarini tasdiqlaydi. N atijada Porter-Louler 
m odeli m otivatsiya tushunchasiga asosiy yutuqlarni kiritdi. Bu 
model m otivatsiya sabab-oqibat bog‘liqligi zanjirida oddiy elem ent 
em asligini ko‘rsatdi. Shuningdek, bu m odel harakat, qobiliyat, 
natija, mukofot, qoniqish va qabul qilish kabi tushunchalam i yagona 
o ‘zaro bog‘liq tizim doirasida birlashtirish m uhim ligini ko‘rsatdi.