12.6.Motivatsiya va ish haqi
X odim ning darom adi 4 qism dan iborat.
Funksional qismi.
Tashkilotda darom ad adolatli taqsim lanishiga asoslanadi. M azmuni
b o ‘yicha b ir xil lavozim ga, ishning o g ‘irligi va javobgarligiga qarab
xodim lar guruhlarga ajratiladi. Har qaysi guruhdagi xodim ning
m alakasi, lavozim i va boshqa xususiyatlariga qarab ish haqi
m iqdori belgilanadi.
Ishlab chiqarish bilan bog'liq qismi
m a’nosi
bo‘yicha bajarilgan ish uchun m ukofot hisoblanadi. Bajarilgan
ish rahbar tom onidan baholanadi va m ehnatga haq to ‘lash nizom i
bo‘yicha aniqlanadi.
Qo'shimcha ish haqi va ijtimoiy to'lovlar
m ehnatning m iqdoriy va sifatiy ko ‘rsatkichlari bilan bog‘liq emas.
Ular barqarorlashtiruvchi omil rolini bajaradi, bunda xodim lar
q o ‘nim sizligi kam ayadi, egallab turgan lavozimdan qoniqish hissi
oshadi. H ozirgi paytda aniq m otivatsiya va m ehnatga haq to ‘lash
tizimi m avjud emas. Bu tizim tashkilot madaniyati, tashkilotning
ichki va tashqi holatlariga mos kelishi kerak. Ish haqining
ishlab chiqarish bilan bogMiq qismini aniqlash uchun natijalarni
baholashning 2 yondashuvi m avjud: umumiy m ezonlar bo ‘yicha
ham da m aqsadlarning mosligi b o ‘yicha.
Ishlab chiqarish bilan bogMiq qism ning natijasini baholashning
m aqsadlarning m osligi bo‘yicha usuli faqat o ‘rta va yuqori
darajadagi rahbarlarga m os keladi. Turli tashkilotlarda m ehnatga
haq toM ashning a n ’analari: firm ada minimal va yuqori ish haqi
orasidagi nisbatni belgilash; imtiyozli narxlarda firma aksiyalarini
sotib olish im koniyati; im tiyozli narxlarda firma m ahsulotini sotib
olish im koniyati; firm a boshqaruvchilari foydalarida ishtirok etish;
sotish boMimi xodim lariga sotuvdan kom ission haqlarini toMash;
innovatsion loyiha rahbarlarini rag ‘batlantirish; xodimlarni tanlashda
ijtim oiy toMovlarning o ‘zgaruvchan tizim ini qoMlash. M otivatsiya
— faqat m ukofotlarni tarqatish emas, o ‘z xizm at vazifalarini bajara
olm agan yoki m ehnat intizom ini buzgan xodimlarni adolatli jazolash
hamdir.
Dostları ilə paylaş: 
