‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

1.Xodimlar bilan ishlashning umumiy tamoyillari:
• samaradorlik;
• ilg‘orlik;
• istiqbollilik;
• kom plekslilik;
• tezkorlik;
• optim allik;
• oddiylik;
• ilmiylik;
• ko‘p b o ‘g‘inlilik;
• avtonom lik;
• barqarorlik;
• ko‘p qirralilik;
• rejalilik;
• rag ‘batlantiruvchi;
• tanlash va joy-joyiga qo'yish;
• samarali bandlik.
2.Xodimlar bilan ishlashning tashkiliy tamoyillari:
• konsentratsiya;
• ixtisoslashtirish;
• m uvoziylik (paralleFnost’);
229

---

• ixcham lik;
• izchillik;
• uzluksizlik;
• bir m e ’yorlilik;
• texnologik birlik;
• badastirlik (kom fortnost);
• boshqarishda kollegiallik.
H ar bir tam oyil xodim larni boshqarishning biror jihatini 
takom illashtirishga xizm at qiladi. M asalan, ilg ‘orlik tam oyili 
k orxona doirasidagi boshqaruv tizim ining chet el yoki m ahalliy 
ilg ‘or korxonalar boshqaruv tizim iga mos keladimi, zam on talabiga 
ja v o b beradim i yoki y o ‘qm i degan savolga javob bersa, m uvoziylik 
tam oyili esa, xodim lar boshqaruvidagi tezkorlikni oshiradi va h.k.
X odim larni, y a ’ni inson omilini boshqarish quyidagi jihatlam i 
boshqarishni o ‘z ichiga oladi 
(13.1-chizma).
13.1-chizma. Mehnat resurslarini boshqarish.
230

---

Korxonada band b o ‘lgan barcha xodim lar ikki toifadan iborat: 
ishlab chiqaruvchilar yoki xizm at ko‘rsatuvchilar; boshqaruvchilar 
(rahbarlar, m utaxassis-m enejerlar).
Ishlab chiqarishni boshqarish tizim ida m ehnat resurslarini 
boshqarish ju d a ham murakkabdir. C hunki, ishlab chiqarish 
va boshqarish m asalalarining m arkazida o dam lar — ishchilar, 
m utaxassislar va rahbarlar turadi.
Korxona m aqsadiga erishish va rejalarning bajarilishi 
faqat shular ishtirokida boMadi. Inson om ilini hisobga olmaslik, 
insonga bee’tiborlik iqtisodda kam sam aralikka v a ishlab chiqarish 
samaradorligini pasayishiga olib keladi. M ehn at resurslarini 
boshqarishning 
asosiy 
maqsadi 
ishchilar 
v a 
xodim larning 
qobiliyatlarini, 
yanada jadal 
va 
unum li 
m ehnat 
qilishga 
q o ‘zg ‘atishdir.
Inson om iliga e ’tibor, odam larga nisbatan jiddiy, m as’uliyat 
bilan 
yondashish 
m ehnat 
resurslarini 
boshqarishning 
bosh 
g ‘oyasidir. Xodim larni rejalashtirish — bu inson om iliga boMgan 
ehtiyojni oldindan aniqlashdir. Bu jarayon uch bosqichdan iborat 
(13.2-chizma).
Mavjud xodimlarn 
baholash
Istiqbolda 
xodimlarga bo'lgan 
talabni 
rejalashtirish
Xodimlarni 
rivojlantirish 
dasturini ishlab 
chiqish