‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

234

---

Jipslik
— guruh a ’zolarining bir-biriga yoki guruhga nisbatan 
intiluvchanligidir. Guruhiy h am fik rlik — bu alohida shaxs tom onidan 
o ‘zining haqiqiy qarashlarini b iro r-b ir hodisaga guruh garm oniyasini 
buzm aslik uchun ta’sir ettirish tendensiyasi.
G uruh faoliyatining sam arasini aniqlaydigan eng asosiy omil 
bu har bir a ’zosining xatti-harakati. N orm al faoliyat k o ‘rsatadigan 
guruhni tashkil etish uchun ro llam i 2 xil y o ‘naltirish m um kin. 
M aqsadli rollar. Bular shunday tarqatilishi kerakki, bunda guruh 
vazifalarini tanlash va bajarish im koni b o isin . Q o‘llab-quvvatlovchi 
rollar 
guruh 
faoliyatini 
aktivlash 
va 
q o‘llab-quvvatlashga 
ko'm aklashuvchi xatti-harakat tushuniladi.
Qo ‘mita
— tashkilot ichidagi guruh b o ‘lib, unga biron- 
bir vazifani yoki vazifalar kom pleksini bajarish uchun vakolatlar 
topshirilgan. Q o‘mita har qanday yirik tashkiliy tizim bilan 
m os keladi. Maxsus q o ‘m ita — aniq m aqsadni bajarish uchun 
shakllantirilgan vaqtinchalik guruh. Doim iy q o ‘m ita — tashkilot 
ichidagi aniq maqsadga ega b o ‘Igan m uttasil amal qilayotgan guruh. 
M asalan, doim iy qo ‘m ita bo‘lib D irektorlar K engashi hisoblanadi.
13.3. Liderlik
Liderlik
— maqsadlarga erishishda individum lar va odam lar 
guruhiga ishlash hissini uyg‘otish uchun ta ’sir k o ‘rsatish qobili- 
yatidir. Bixeyviorist olimlar sam arali liderlikning asosiy om illarini 
aniklashda 3 ta yondashuvni q o ‘llaydilar: shaxsiy fazilatlar nuqtai 
nazaridan yondashuv; xatti-harakat yondashuvi; va vaziyatli yon- 
doshuv.
Shaxsiy fazilatlar nuqtai nazaridan yondoshuv.
L iderlikning 
shaxsiy nazariyasi, shuningdek, buyuk insonlar nazariyasiga asosan, 
eng yaxshi rahbarlar xam m a uchun umumiy b o ‘Igan shaxsiy 
fazilatlam ing to ‘plamiga ega b o ‘ladi. A gar ushbu fazilatlam i e ’lon 
qilish imkoniyati b o‘lganda, o d am lar ularni o ‘zlarida tarbiya qilishni 
o ‘rganib, samarali rahbar b o ‘lishni o ‘rganishgan b o ‘lar edilar. 
Bunday xususiyatlam ing ba’zilari quyidagilar: intellekt (zakovat) 
va bilim darajasi, taassurot qoldiradigan tashqi k o ‘rinish, halollik,
235

---

so g ‘lom fikr, ijtimoiy va iqtisodiy m a’lumot, tashabbuskorlik va o ‘ta 
yuqori ishonuvchanlik darajasi.
1940-yillarda olim lar shaxsiy fazilatlar va liderlik nisbati 
to ‘g ‘risidagi yig ‘ilgan m a’lum otlam i o ‘rgana boshlashdi. Stogdild 
liderlik borasida tadqiqotlar olib bordi va hozirgi bixeyviorist- 
o lim lar ham tan oladigan xulosaga keldi: odam bir qancha shaxsiy 
fazilatlar to ‘plami evaziga rah bar bo‘la olmaydi.