‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

2.1-chizm a. Tashkilotning ko‘p p og‘onali va tekis strukturalari.
A tashkilotda 11 ta rahbar va ularning har biri 2 nazorat 
sohasiga ega. Natijada tashkilotda oltita boshqaruv pog‘onasi 
mavjud. В tashkilotda besh nazorat sohasi va natijada atigi 3 ta 
boshqaruv p o g ‘onasi vujudga keladi.
N azorat sohasining ideal holati mavjud emas. Unga ham 
tashkilotning ichki o ‘zgaruvchilari, ham tashqi muhit omillari 
ta ’sir etishi mumkin. Keng nazorat sohasining ham, ko‘p pog‘onali 
strukturaning ham o‘z kamchiliklari mavjud. Ish gorizontal va 
vertikal ravishda aniq bo‘linganda muvofiqlashtirish juda zarur 
bo‘lib qoladi. Agar rahbariyat rasmiy muvofiqlashtirish mexanizmini 
tuzmasa, odam lar birgalikda mehnat qilib bilmaydi va osonlikcha 
tashkilot manfaatlari qolib, o ‘z manfaatlari ustida ish olib borishlari 
mumkin.
Vazifa
— bu avvaldan belgilangan uslubda va muddatda 
bajarilishi lozim boMgan ish yoki ishning bir qismi. Texnik nuqtai 
nazardan, vazifa xizmatchiga emas, balki uning lavozimiga qaratiladi. 
Rahbariyatning struktura to ‘g ‘risidagi qarori asosida har bir lavozim 
tashkilot maqsadlariga erishishda zarur hissa qo‘shadigan bir qancha 
vazifalarni qamraydi 
(2.2-chizma).
Maqsadlar
Struktura
2.2-chizma. Lavozimlar, struktura va m aqsadlarning o‘zaro bog'liqligi.
24

---

Agar vazifa o‘z vaqtida va belgilangan uslubda bajarilsa, 
tashkilot muvaffaqiyatli faoliyat k o ‘rsatadi.
Tashkilot vazifalari an’anaviy tarzda uch kategoriyaga 
bo iin ad i: odamlar, buyumlar (mashina, xom ashyo) ham da axborot 
bilan ishlash.
Texnologiya
—
bu birlamchi materialni (xoh odamlar, 
axborot, moddiy buyumlar bo‘lsin) muvofiq mahsulot yoki xizmatga 
aylantirish jarayon ketma-ketligi. Texnologiya va vazifa o ‘zaro 
bogMiq. Vazifani bajarish ma’lum texnologiyani qoMashni talab 
etadi 
(2.3-chizma).
2.3-chizma.Texnologiya, vazifa, struktura va maqsadlarning o'zaro bog‘liqligi.
Ushbu o ‘zgaruvchining boshqaruvga ta ’siri texnologiyadagi 
uch burilish bilan aniqlangan: sanoat revolutsiyasi, standart- 
lashtirish va mexanizatsiyalashtirish, konveyerlami joriy qilish. 
Standartlashtirish, mexanizatsiyalashtirish va konveyerlami qoM- 
lash nafaqat lavozim majburiyatlari, vazifalari va ish mazmuniga, 
balki toMa boshqarishga ham katta ta’sir ko‘rsatdi. Bunday 
turdagi innovatsiyalar natijasida texnologiya va vazifalar tashkiliy 
samaradorlikka o‘z ta’sirini o ‘tkazdi.