Zbekiston davlat jismoniy tarbiya instituti sport inshootlari

Bolalar sport inshootlari
Respublikamiz Prezidenti I.A. Karimovning Oliy Majlisning 1997 yil 29 avgustdagi IX sessiyasida “Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori” mavzusida so‘zlagan nutqida va 2002 yil 24 iyundagi “O‘zbekiston bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasini

64
tuzish to‘g‘risda”gi PF № 3154 Farmonida yosh avlodni sport bilan shug‘ullanish, sog‘lom turmush tarziga amal qilish, ma’naviy va jismoniy kamolga intilish, Vatanga mehr-muhabbat, o‘z yurti bilan g‘ururlanish ruhida tarbiyalash ishlari asosiy yo‘nalish sifatida belgilandi. Zikr etilgan farmon nutqda belgilangan vazifalardan kelib chiqib, O‘zbekistonda bolalar ommaviy sportini rivojlantirishini ta’minlash maqsadida joylarda sport muassasalarining barpo etilishi, yangi-yangi sport turlardan to‘garaklar faoliyatining yo‘lga qo‘yilishi, ularning tegishli jihozlar va malakali sport murabbiylari bilan ta’minlanishi yanada kuchaymoqda va buning natijasi jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanayotgan bolalar va o‘smirlar soni yildan-yilga ortib borishiga asos bo‘lmoqda.

O‘zbekistonda bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasi homiylik kengashi o‘z faoliyatini joylarda bolalar jismoniy tarbiya va sportining moddiy bazasini shakllantirish, aholi manzilgohlarida zamonaviy bolalar sport komplekslari tarmog‘ini barpo etishdan boshladi. Bolalar sportini har tomonlama rivojlantirish maqsadida, mamlakat va hududlar miqyosida sport bilan shug‘ullanayotgan bolalar va o‘smirlar soni aniqlanib, ilmiy va tibbiy asoslar hamda hududlarning tabiiy sharoitlari hisobga olingan holda, istiqbolli sport turlari rivojlantirila boshlandi. 2003 yilda Jamg‘arma orqali 130 ta sport ishooti qurilishi va ta’mirlanishi ishlari yo‘lga qo‘yildi. Respublikada tibbiy va ilmiy asoslangan 2,8 mingdan ortiq sport to‘garaklari tashkil qilinib, ularga 85 mingdan ortiq bolalar jalb qilindi.

Bolalar ommaviy sport mahorati bo‘g‘inidagi tadbirlar, ommaviy razryadlar ko‘rsatkichidan ikkinchi – sportning yuqori mahorati bo‘g‘iniga, o‘smir-yoshlar sporti orqali tayyorlanadigan 1-chi razryadli sport ustasi nomzodi va sport ustasi darajasiga chiqish imkoniyatlarini yaratadi. Mamlakatda ommaviy va yuqori sport tizimi doirasidagi Bolalar va o‘smirlar sport maktablari, olimpiya o‘rinbosarlari kollejlari, Respublika oliy sport mahorati maktablarida yuqori malakali va iste’dodli, o‘z Vatani shon-shuhrati uchun kurasha oladigan sportchilar tayyorlanishi yo‘lga qo‘yildi.

Zamonaviy o‘quv va sport bazasiga ega bo‘lgan ana shunday kollejlar Jizzax, Xorazm, Andijon, Farg‘ona shaharlarida foydalanishga topshirildi.

YOpiq va ochiq inshootlarda mashgulot o‘tkazish uchun mo‘ljallangan barcha sport jihozlari va anjomlari to‘la-to‘kis yaroqli va ishonchli mahkamlangan bo‘lishi kerak. Jihoz va anjomlarni yaroqliligi,

65
mustahkamligi bo‘yicha o‘tkazilgan ko‘rik natijalari maxsus jurnalga qayd etib boriladi.

Gimnastik snaryadlarning biriktirilgan yoki tutashgan joylari egilmagan, kimirlamasligi, mahkamlanadigan muruvvatlari (gayka, vintlari) ishonchli qotirilgan bo‘lishi lozim.

Bruslarning jerdi (yogoch kismi) xar o‘quv yili oldidan mukammal ta’mirlanishi kerak. Ularda yoriqlar paydo bo‘lsa ularni almashtirish lozim.

Turnikda mashqlar bajarishdan oldin va tugatilganidan so‘ng uning grif qismini quruq latta bilan artish va «shkurka» bilan tozalash lozim. Kryuk, rastyajkalar maxkamlanadigan plastinalar polga mukammal qotirilgan bo‘lishi kerak.

Gimnastik brevno yoriksiz bulishi hamda burang (qiyshaygan) bo‘lmasligi lozim. Gimnastik «eshak»ning tirgaklari korpus kutilariga yaxshi maxkamlangan bulishi lozim. Gimnastik to‘shaklar gimnastik snaryadlar atrofiga yaqinroq to‘shalishi, sakrab tushganda, yiqilib tushganda maydon hosil qilishi kerak. Gimnastik ko‘prikchaga (mostik) depsinganda sirpanishni oldini olish maqsadida ustki qismi rezina bilan qoplangan bo‘lishi lozim.

To‘ldirma to‘plardan o‘quvchilarning jismoniy tayyorgarligi, yoshiga qarab raqamlari bo‘yicha foydalanish lozim.

Uloqtiriladigan snaryadlar vazni musobaqa qoidasiga muvofiq o‘quvchilar jinsi, yoshiga mos bo‘lishi kerak.

Jihozlarni joylashtirishda har bir snaryad atrofida xavfsiz hudud (zona) bo‘lishini nazarda tutish kerak.

Zal darsga, mashg‘ulotga o‘quv dasturi talablaridan kelib chiqqan holda tayyorlanishi kerak.

Sport zalida mashg‘ulot o‘tkazishda magneziya yoki kanifoldan foydalanish kerak va bu changlanishni oldini oluvchi maxsus qutida saqlanishi kerak.

O‘quvchilarni suvga tushishiga (basseynga o‘tishiga) faqatgina jadvalda familiyasi ko‘rsatilgan o‘qituvchi, murabbiy hozir bo‘lganida ruxsat beriladi. O‘qituvchi yoki murabbiyning boshqasi bilan almashtirilishni faqat maktab direktori ruxsati bilan amalga oshirilishi mumkin. Suzish bo‘yicha mashg‘ulotlarni murabbiylar o‘tkazadilar. Bu holatda jismoniy tarbiya o‘qituvchilari o‘z-o‘zidan murabbiyga yordamchi bo‘ladilar, har xil tashkiliy vazifalarni bajaradilar va mashg‘ulot jarayonida qatnashadilar.

66
Mashg‘ulotlarni tabiiy suv xavzalarida o‘tkazishga faqat mashg‘ulot olib borish uchun maxsus joy ajratilganda va jihozlanganda, ajratilgan joy sanitariya talablariga javob berganda ruxsat etiladi.

Bolalarni suzishga o‘rgatish joyi, ularning jihozlanishi mashg‘ulotlar boshlashdan oldin tuman va mahalliy sanepidmarkaz va sport tashkilotlari bilan kelishiladi.

Tabiiy suv havzalaridan mashg‘ulotlar uchun joy tanlashda quyidagi “Maktab o‘quvchilarini suzishga o‘rgatish bo‘yicha tavsiyalar” talablariga amal qilish lozim:

• 
  suv havzasining tubi cho‘milishga ajratilgan yoki havzaning maxsus jihozlab ajratilgan joyi bilan birga bir tekisda bo‘lishi;
  

• 
  ularda suvning chuqurligi 1,2 metrdan oshmasligi;
  
• 
  suvning oqimi (harakati) tezligi sekundiga 0.3 metrdan oshmasligi;
  

• 
  tabiiy suv havzasining tubi qumli bo‘lishi va shox-shabbalardan, toshlardan, suv o‘simliklaridan, temir va boshqa bolalarga xavf soluvchi narsalardan tozalanishi;
  

• 
  cho‘milish joyi ajratilgan bo‘lishi;
  

• 
  mashg‘ulot davomida qutqaruv vositalari (qutqaruv halqasi, arqonlar, tayoqlar, zarur holatlarda qutqaruv qayiqlari va hokazo) bo‘lishi kerak.
  

Suzish bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tkazishga zarur shart-sharoitlar tayyor-lashda o‘qituvchi-murabbiy mashg‘ulot o‘tkazishga halaqit beradigan kamchi-liklarni bartaraf etishi, iloji bo‘lmagan holatlarda mashg‘ulotlarni to‘xtatishi, bekor qilishi lozim.

Barcha o‘quvchilar “Maktab o‘quvchilarini suzishga o‘rgatish bo‘yicha tav-siyalar” talablarini bilishlari va qat’iy amal qilishlari kerak