Zbekiston davlat jismoniy tarbiya instituti sport inshootlari

Engil atletika yugurish yo‘lkasi
Engil atletika yugurish yo‘lkasining aylana uzunligi 400 m, aylana radiusi 36 m va burilish markazi oralig‘i 86 m ni tashkil kiladi (23-rasm).

YUgurish yo‘lkasining uzunligini yo‘lka tashqi chegara chizig‘i chetidan 30 sm uzoqlikda o‘lchanadi, yo‘lka ichki qirg‘og‘i qalinligi ham yo‘lkaning radius o‘lchamiga kiradi. Yo‘lka kengligi har bir yuguruvchi uchun 1,25 m bo‘lib u chegara chizig‘ining ichki qirg‘og‘idan o‘lchanadi.

Engil atletika aylana bo‘ylab yugurish maydonining g‘arbiy tomonida joylashgan to‘g‘ri yugurish yo‘lkasi asosiy yugurish yo‘lkasi deb ataladi. SHu bilan birga to‘g‘riga yugurish yo‘lkasininng sharqiy tomoni yordamchi yugurish yo‘lkasi deb ataladi.

50

• 
  – asosiy to‘g‘riga yugurish yo‘lkasining kengligi quyidagicha bo‘lishi
  

kerak:
6,25 m – katta sport maydonlari uchun;
7,50 m – kichik sport maydonlari uchun;
8,75 m – o‘rtacha o‘yingohlar uchun.

B – yordamchi to‘g‘riga yugurish yo‘lkasining kengligi quyidagicha bo‘lishi kerak:

5,0 m – katta sport maydonlari uchun;

5,00-7,50 m – kichik o‘yingohlar uchun;
6,25-7,50 m – o‘rtacha o‘yingohlar uchun.

Sport maydonlarining asosiy aylana qismi yugurish yo‘lkasining tashqi tomoni bevosita 1,5 m li himoya zonasi quriladi.

Himoya zonasi har xil to‘siqlardan holi turishi kerak. Himoya zonasining uzunasiga shug‘ullanuvchilarga xavfsiz bo‘lgan har kanday xomashyodan balandligi 0,5-0,8 m li to‘siq o‘rnatiladi.

YUgurish yo‘lkasining ustki koplami barcha atmosfera ta’sirlariga (yomg‘ir, qor, muzlama, shamol) qarshi bardosh bera oladigan elastik va ravon changimaydigan bo‘lishi lozim.

YUgurish yo‘lkasi chetining ichki va tashqi tomoni balandligi 3 m gacha va 5-6 sm kenglikda maydon atrofi o‘raladi. Ular shug‘ullanuvchilarga xavfsiz ko‘rinishli, o‘zgarmaydigan barcha xomashyodan tayyorlanishi mumkin. Maydon aylana chetining ustki qirralari tuxumsimon shaklda bo‘lishi kerak.

YUgurish yo‘lkasining marra chizig‘ida balandligi 1,3, kengligi 8 sm va qalinligi 2 sm li ikkita olib quyiladigan marra ustunlari o‘rnatiladi. Ustunlar yo‘lka chetidan 30 sm uzoqlikda tashqi tomoniga o‘rnatiladi.

YUgurish yo‘lkasini qurish uchun 20-25 sm li chuqur qaziladi. CHuqur ichi yo‘lka cheti tomoniga shimilgan zaxob suv aylana quvurga tushishini ta’minlash uchun juda aniqlik bilan 0,01 qiyalab tekislanadi.

YUgurish yo‘lkasi chetining ostidagi aylana quvurga zaxob suvlarini tushishi uchun chuqurligi 30-40 sm li ariq kovlanadi. Ariq yon tomoni – 1:1 dan to 1:1,5 gacha va ariq ichki kengligi 30 sm gacha bo‘ladi.

Diametri 80-100 mm li zaxob suvlarni qabul qilish uchun ustki qismi teshilgan, asbezsement yoki keramika quvurlarini aylanma quvur sifatida qo‘llaniladi. Bunday quvurlar 60 mm gacha bo‘lgan yirik shag‘al aralashmasi bilan ko‘mib tashlanadi (g‘isht siniqlaridan ham foydalanish mumkin).

Agar quvurlar bo‘lmasa, ularning barchasini yirik tosh shag‘al bilan tuldirish mumkin. Yirik tosh shagal ustiga xuddi zovur va yugurish yo‘lkasining asosidagidek 2-3 sm qumli qatlamlash tavsiya qilinadi.

51
Engil atletika sektorlari

Sport maydonining shimoliy markaziy sektorlarida engil atletika mashg‘ulotlarini olib borish uchun sakrash va uloqtirish uchun joylar o‘rin olishi kerak.

Balandlikka sakrash bo‘limi chuqurligi 0,5 m va 5x3 m o‘lchamdagi xandak, 150⁰ burchak ostida 20 m radiusda yugurib kelish yo‘lkasidan iborat bo‘ladi.

Uzunlikka, balandlikka va langar cho‘p bilan sakrash xandaklari atrofi to‘siladi va to‘siq sathi qum bilan to‘ldiriladi. To‘siq cheti rezina bilan qoplanadi

YAdro irg‘itish joyi, aylana diametri 2,125 m, burchak uzunligi 18,5 m burchagi 40⁰ li sektor ko‘rinishiga ega (36-rasm).

Sport maydonining shimoliy sektorida 3000 m masofaga to‘siqlar osha yugurish uchun xandaklar ham kiritilgan. Xandak suv bilan to‘ldiriladi. Xandak uzunligi va kengligi 3,66 m ga teng bo‘lib, chuqurli asta sekin 0 dan to 76 sm gacha suv bilan to‘ldirilishi kerak. Xandak yon devorlari va osti suv o‘tkazmaydigan va sirpanchiq bo‘lmasligi va kigiz qoqib o‘rnatiladi.

36-rasm. YAdro uloqtirish sektori

52

37-rasm. Balandlikka sakrash uchun xandak

38-rasm. Nayza uloqtirish sektori

53

39-rasm. Engil atletika va sport yadrosi maydoni

54

Suzish suv havzasi