Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus

Sakkizinchi qadam:
 
O„tmish tahlillaridan kelajakni prognoz qilish uchun 
foydalaning. Bunda quyidagilar tavsiya etiladi: 

Kompaniya strategiyasiga mos korxonalarni qoldiring, boshqalaridan voz 
keching. 

Kompaniyaning tayanch korxonalarini uzoq muddatli raqobatli mavqeini 
mustahkamlaydigan choralarni tatbiq eting. 

Korxonalarning strategik muvofiqligini ta‟minlang va uni raqobat ustunligiga 
aylantiring. 

Kompaniya resurslarini istiqbolsiz tarmoqlardan istiqbolli tarmoqlarga 
ko„chiring. 
 
1.3. Strategiyani quvvatlovchi ishchanlik muhitini yaratish 
Strategiyani quvvatlovchi ishchanlik muhitini yaratish - bu asosan menejerning 
tashkiliy o„zgarishlarni amalga oshirishi, xo„jalikni to„g„ri yuritishi va ishchi-
xodimlarni maqsadlarni bajarishga jalb etish jarayonidir. 
Zamonaviy rahbar o„z korxonasining mavqeini va ushbu mavqega ta‟sir etuvchi 
muhit qanday o„zgarishini tasavvur etishi lozim. U o„z biznesini shunchalik yaxshi 
bilishi lozimki, zarurat tug„ilganda muayyan o„zgarishlarni amalga oshirishni aniq 
bilishi kerak. 
Yuqori darajali strategik fikrlash va boshqarish bu: 
-
“Biz nima qilmoqchimiz va nimaga erishmoqchimiz?” nuqtai nazaridan 
tashkilotni yaxshiroq boshqarish;
-
rahbarlarning o„zgarishlarga nisbatan sezgirligi; 
-
investisiyalarni va raqobatli ehtiyojlarni baholashda rahbarlarni rasional 
baholash asoslari bilan ta‟minlash; 
-
tashkilot bo„yicha strategik qarorlarni muvofiqlashtirish; 

---

34 
-
boshqaruv 
aktivligini 
oshirish, 
faqat 
himoyalanish 
strategiyasidan 
foydalanishni oldini olish. Biznes tarixi faqat himoyalanish yoki javob choralari bilan 
muvaffaqiyatga erishib bo„lmasligini ko„rsatadi. 
Strategiyani quvvatlovchi ishchanlik muhitni yaratish - bu menejerning burchi 
hisoblansa ham, yakka inson yangi g„oyalarni yaratish, yangi imkoniyatlarni 
aniqlash, va o„zgaruvchan muhitga nisbatan moslashish vazifalarini bajara olmaydi. 
Strategik sardorlikning mushkul tomonlaridan biri xodimlardan yangi g„oyalarni 
to„plash, o„zgaruvchan muhitga moslashish imkonini beradigan tadbirkorlik ruhini 
rag„batlantirishdir. Moslashuvchan va novatorlik muhiti tez rivojlanayotgan Yuqori 
darajali texnologiyali tarmoqlar uchun juda muhim. Ushbu tarmoqlarda mahsulot 
qisqa hayotiy sikl bilan o„sish esa mahsulotlarning yangi turlari bilan tavsiflanadi. 
Menejerlar xodimlarni faqat ijodiy ishlashga chaqirish orqali bunday muhitni 
shakllantira olmaydilar. 
Yangi g„oyalarni, eng yaxshi xizmatlarni, yangi mahsulotlarni va ularni yangi 
o„nalishda qo„llanilishini targ„ibot qiluvchilarni hamda o„z g„oyalarini yangi 
bo„linmalarda, korxonalarda va yangi tarmoqlarda qo„llanilishini istovchilar 
to„g„risida g„amxo„rlik qilish sardorga yaxshi foyda keltiradi. 
Tashabusskor xodimlarni vakolatlar bilan ta‟minlash. Tashabusskor xodimlarga 
qulay sharoit yaratish uchun menejerlar bir necha choralarni amalga oshirishlari 
kerak bo„ladi. Birinchidan, ular xodimlarni va bo„limlarni yangi g„oyalarni taklif 
etishga, ijodiy ishlashga, tashabusskor bo„lishga rag„batlantirishi lozim. Tashkilot 
madaniyati xodimlarga tajriba o„tkazish va yangiliklarni kiritishni targ„ibot etishi 
shart. Har bir xodim undan g„oyalar va doimiy takomillashish kutilayotganini his 
etishi lozim.
Ikkinchidan, 
tashabusskor 
xodimlarning 
yangiliklarga, 
o„zgartirishlarga 
intilishini hurmat qilish va norasmiy so„rovlar va "aql hujumlari", tadqiqot erkinligi 
singdirishi lozim. Avvalambor ijodiy fikrlovchi insonlarga xotirjamlikni buzuvchi 
dushman sifatida qaramaslik kerak. Uchinchidan, menejerlar xatolik va 
kamchiliklarga, tajribalarga chidam bilan qarashlari lozim. Ko„pchilik g„oyalar aniq 
natija bermaydi, lekin tashkilot izlanishlar, tajribalar orqali rivojlanadi.

---

35 
To„rtinchidan, g„oyalarni qo„llab-quvvatlash uchun menejerlar har xil tashkiliy 
shakllardan ya‟ni, venchur brigadalardan, ishchi guruhlardan, har xil guruhlar 
o„rtasida musobaqa tashkil etishdan va boshqalardan foydalanishi lozim. 
Beshinchidan, menejerlar muvaffaqiyat keltirgan g„oyalar uchun munosib 
mukofotlanishi, muvaffaqiyatsizlikka uchraganlar esa jazolanmasligi hamda yana 
izlanishlarni davom ettirish imkoniyatiga ega bo„lishlari lozim.
Qisqacha aytganda, rahbariyatning vazifasi - moslashuvchan novatorlik ruhi 
bilan sug„orilgan madaniyatga ega bo„lishdir. Ushbu madaniyat o„zgaruvchan tashqi 
muhitdan qo„rqishni, chap berishni emas unga to„g„ri yondashishni, moslashishni 
o„rgatadi. 
Strategiyani yaratish va amalga oshirish tajribasiga va ko„nikmalariga ega 
menejerlarning e‟tirof etishicha, samarali strategiyani yaratishga qaraganda uni 
amalga oshirish murakkab muammo hisoblanadi. “Umuman olganda qaysi tomonga 
yurish kerakligini aniqlash biz uchun qiyin vazifa emas, lekin korxonani shu 
o„nalishda harakatlantirish murakkab vazifa” deb ta‟kidlaydi menejerlar.
Strategiyani amalga oshirish uni yaratishga qaraganda murakkab hisoblanadi. 
Chunki keng ko„lamli tadbir-choralarni amalga oshirishni, muammoning ko„p sonli 
yechimi variantlarini, insonlarni boshqarish ko„nikmalarining mavjudligini, 
tashabusskorlikni shakllantirishni va boshqarishni, katta muammolarni yechishni va 
o„zgarishlarni amalga oshirishga nisbatan qarshiliklarni engishni nazarda tutadi. 
Yangi strategiyani e‟lon qilinishi bu ijrochilar uni birdaniga qabul qilib, amalga 
oshirishga kirishdilar degani emas.
Ikkilanuvchilar, shubhalanuvchilar, ham ko„plab topiladi. Bundan tashqari 
korxona xodimlari strategiyani har xil talqin etishlari mumkin. Amalga oshiriladigan 
o„zgarishlarning kompaniya bo„linmalariga ta‟sirini salbiy baholashlar natijasida 
qarshiliklar kuchayadi. Menejerlar yangi strategiyani amalga oshirishga kirishgan 
paytda, eskidan shakllangan manfaatlar, munosabatlar va tashkiliy usullar o„z-o„zidan 
o„qolmaydi. Ushbu vaziyatlarni tartibga solish, noroziliklar va shubhalarning 
manbalarini bartaraf etish, manfaatdor tomonlarni kengaytirish, muammolarni 

---

36 
yechishga yagona yondashuvni shakllantirish uchun samarali boshqaruv usullarini va 
ko„nikmalarini qo„llash talab etiladi.
Kompaniya strategiyasining hamma elementlari umumlashtirilgandagina to„liq 
quvvatga ega bo„ladi. Biznesda ham sport jamoalaridagi kabi ahillik bilan harakat 
qilish talab etiladi. Strategiyani yaratuvchi rahbarlar bir jamoa tarkibida harakat 
qilishlari lozim, shu sababli ular strategiyani shunday yaratishlari kerakki, strategiya 
natijalari ayrim bo„limlarga yoki insonlar guruhiga emas, balki butun kompaniyaga 
xizmat qilishi lozim. Bunday kompaniya strategiyasini yaratish jarayoni pastdan 
Yuqoriga emas, ko„proq Yuqoridan pastga yo„naltirilgandir. Quyi pog„ona rahbarlari 
kompaniya strategiyasini yaxlitligicha tushunmay turib, o„z bo„limlari uchun yaxshi 
strategiyani yaratishlari mumkin emas. 
Strategiyani yaratish shunday faoliyatki, bunda rahbarning faqat yaxshi niyati va 
ijodiy yondashuvi yetarli emas. Strategiyani yaratish chuqur boshqaruv tahlilini talab 
qiladi. Strategiya tashqi va ichki omillarga to„liq mos kelmasa, uning amalga oshishi 
noma‟lum bo„lib qolaveradi. Bunda asosan ikki omilga e‟tibor berish lozim: 
1) tarmoqdagi raqobat vaziyati. 
2) kompaniyaning ichki shart-sharoiti va raqobat mavqei. 
Rahbarlar kompaniyaning vaziyatini tahlil etmay turib, ya‟ni tashqi muhitni va 
kompaniya imkoniyatlarini tahlil etmasdan rivojlanish yo„nalishini va strategiyani 
tanlay olmaydilar. Tarmoqlar bir-biridan iqtisodiy xususiyatlari, raqobat vaziyati va 
kelajak istiqboli bilan fark qiladi. Tarmoqda texnologiyani rivojlanishi – sekin yoki 
jadal, kapitalga bo„lgan ehtiyoj - past yoki Yuqori, bozorlar - mahalliy yoki xalqaro, 
mahsulot - individuallashgan yoki standart, raqobat - kuchli yoki kuchsiz, 
mahsulotning samaradorlik darajasi - past yoki Yuqori, xizmat ko„rsatish va reklama 
- past yoki Yuqori bo„lishi mumkin.