Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus

 
8.4. Mahsulotning imiji 
Mahsulotning funksional iste‟mol xususiyatlari doirasidan tashqarida bo„lgan 
ikkinchi muhim tarkibiy qismi bo„lib imij hisoblanadi. Marka va imij bir-biri bilan 
juda uzviy bog„langandir. Marka imijni yaratishga ko„maklashadi, o„z navbatida 
marka korxona mahsulotlarining muayyan imijini ifodalaydi. Agar mahsulot marka, 
uni boshqa mahsulotlardan ajratib turadigan tovar belgisiga ega bo„lmasa, 
mahsulotning imiji majud bo„lishi mumkin emas. SHuning bilan birga ko„pchilik 
hollarda xaridor tegishli mahsulot muayyan imijga ega bo„lganligi uchun ham bu 
yoki u markadagi mahsulotga o„z afzalligini bildiradi. Biroq, marka va imij 
mahsulotning bir-biri bilan juda uzviy bog„langan tarkibiy qismlarini tashkil etishiga 
qaramasdan ular hech qanday holatda bir-biriga mos kelmaydi va bir-birining o„rnini 
bosa olmaydi. 
Endi, mahsulotning bir qismi sifatida e‟tirof etiladigan imijning o„zini nima 
ekanligi, u o„zida mahsulotning qanday xususiyatlarini ifoda etishi, korxona 
mahsulotning imijini yaratish bilan nimani yaratishi, xaridor imijni xarid qilib nima 
uchun to„lovni amalga oshirishi, va u bunda qanday ehtiyojlarini qondirishi kabilarni 
ko„rib chiqamiz. 
Biror-bir ko„rinishning imiji – bu ushbu ko„rinish uchun xos bo„lgan 
xususiyatlar, spetsifik sifatlar va jihatlar to„g„risida mustahkam va keng tarqalgan 
tasavvurdir
10
. 
Odatda imij jamoatchilik ongi bilan shakllanadi va jamoatchilik ongida mavjud 
bo„ladi. Garchi har bir individ jamoatchilik ongida mavjud bo„lgan ushbu 
ko„rinishning imiji to„g„risidagi tasavvurdan farq qiladigan o„z tasavvuriga ega 
bo„lishi mumkin bo„lsada.
10
Michael A. H:II. Strategic Management: Competitiveness and Globalization – Concepts and Cases. South - Western 
Collage Pub. 2014. USA. 325 p. 

---

144 
Mahsulot imiji – bu mahsulotga o„ziga xoslik beradigan va uni bir qator 
o„xshash mahsulotlardan ajratib turadigan mahsulotning farqli yoxud istisnoli 
xususiyatlari to„g„risida keng tarqalgan va yetarli darajada mustahkam bo„lgan 
tasavvurdir.
Mahsulot imiji quyidagi to„rtta omilning ta‟siri ostida shakllanadi: 
- muayyan mahsulotni ishlab chiqaruvchi yoxud sotuvchi korxona (marka) ning 
imiji; 
- masuhlotning undagi iste‟mol funksiyalariga mos kelishini ifodalaydigan sifati; 
- boshqa korxonalarning o„xshash mahsulotlari holati; 
- muayyan mahsulot xaridorlarining mezonlari, me‟yorlari va afzalliklari. 
O„z navbatida imijning o„zi ushbu omillarga ta‟sir ko„rsatib, bu ularning 
o„zgarishiga olib keladi. Shuni ta‟kidlash muhimki, bu omillar ham o„zaro faol 
munosabatda bo„lishadi va ham bir-birlariga ta‟sir ko„rsatishadi, ham ushbu 
omillarning butun bir yig„indisiga ta‟sir ko„rsatishadi.
Mahsulot imiji mahsulot xususiyatlaridan birini yoxud uning quyidagi 
xususiyatlari kombinatsiyasini ifoda etadi. 
-
Mahsulot o„ziga xos sifatlarga ega bo„ladi. Mahsulotni ekspluatatsyai 
qilishdagi ishonchlilik, undan foydalanishdagi qulaylik, yoki masalan, katta 
miqdordagi vitaminlardan iborat bo„lishi, uni saqlash muddatining yuqoriligi, zararli 
moddalarning mavjud emasligi va boshqa shu kabilar bunday sifatlar bo„lishi 
mumkin.
Imij mahsulotning tarkibiy qismi sifatida korxonaga faqat u xaridorlar uchun 
jozibadorlikka ega bo„lgan holdagina ijobiy natijalar keltiradi. O„z maqomiga 
qiziqmaydigan inson uchun uning maqomini o„z ko„z o„ngida va atrofdagilar ko„z 
o„ngida belgilash yoki oshirishi kerak bo„lgan imij uchun hech qanday to„lovni 
amalga oshirish zaruriyati bo„lmaydi. SHuning uchun, mahsulotning raqobat imijini 
yaratib, bu mahsulot qanday xaridor uchun mo„ljallanganligi, korxona kimni o„z 
mahsulotining iste‟molchisi sifatida ko„rinishini juda aniq va ravshan anglash kerak. 
Imij – korxonaning qo„lidagi yetarli darajada kuchli, va bir vaqtning o„zida u 
uchun yetarli darajada xavfli quroldir. Imij juda uzoq yaratiladi va uni yaratish uchun 

---

145 
katta urinishlar va mablag„lar talab qilinadi. Biroq, bunday imijni bir soatning ichida 
buzish mumkin. Bunda korxona uchun salbiy samara ba‟zan shunchaki falokatli 
bo„lishi mumkin. SHuning uchun korxona imijni yaratib kelgusida ushbu imijni 
qo„llab-quvvatlash uchun tegishli xatti-harakatlarni amalga oshirish zarur ekanligini 
tushunishi kerak.