Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus
Mahsulotga bo‘lgan qarashlarning shakllanishi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
8.2. Mahsulotga bo‘lgan qarashlarning shakllanishi Uzoq vaqt davomida biznesda mahsulotga nisbatan arzonroq ishlab chiqarilishi va imkon qadar qimmatroq sotilishi kerak bo„lgan buyum sifatida qarash, ya‟ni ko„proq ishlab chiqaruvchi va iqtisodchining qarashi ustunlik qilib keldi. Bunday qarash zamonaviy biznesda ham keng tarqalgan. Ushbu yondashuvga ko„ra mahsulotni tayyorlash, ya‟ni ishlab chiqarish biznesning markazi hisoblanadi. Boshqa funksional xizmatlar bo„lsa xizmat ko„rsatuvchi, ustama xarajatlarni ishlab chiqaruvchi, mos ravishda ishlab chiqarishni majburiy ravishda qamrab oluvchi sohalar sifatida namoyon bo„ladi. Bozorning rivojlanishi, jamoatchilik munosabatlarning rivojlanishi, bozorning tovarlar bilan to„yinishi, amaldagi ehtiyojlar strukturasining o„zgarishi va bir qator boshqa omillar mahsulotni shakllantiruvchi omillar markazining ishlab chiqarish sohasidan uni sotish sohasiga siljishiga olib keldi. Bu mahsulotning muhim xususiyatlari, mos ravishda mahsulot tushunchasi xususida gap ketganda birinchi navbatda nima, qanday qilib va nimadan ishlab chiqariladi mazmunidagi savollar bilan emas, balki nima sotiladi va eng avvalo, nima xarid qilinadi mazmunidagi 140 savollar bilan murojaat qilish kerakligini anglatadi. Shuning uchun, agar korxona bozor raqobati strategiyasini muvaffaqiyatli amalga oshirishga, bozor kurashida g„olib chiqishga hamda o„z faoliyatining xarakteri va mazmunidan qat‟iy nazar uzoq muddatli istiqbolda muvaffaqiyatli faoliyat ko„rsatishga intilsa, u holda korxona rahbariyati mahsulotni ishlab chiqarish nuqtai-nazaridan ta‟riflashdan, unga korxona tomonidan ishlab chiqariladigan buyum sifatida qarashdan qochishi kerak. Ushbu fikr-mulohazalardan kelib chiqqan holda, biz mahsulotni korxona tomonidan nima sotilishi va mijoz tomonidan nima xarid qilinishi bilan bog„liq bo„lgan xususiyatlar yig„indisi sifatida e‟tirof etamiz. Strategik boshqaruv uchun mahsulotga bo„lgan quyidagi uchta qarash muhim ahamiyat kasb etadi 9 : - mahsulot mijozlarning ehtiyojlarini qondirish vositasi sifatida; - mahsulot tug„iladigan, o„sadigan va o„ladigan rivojlanuvchi hodisa sifatida; - mahsulot raqobat kurashining asosiy vositasi sifatida. Ma‟lumki, korxona xaridorga narsa (narsalar to„plami), xizmat (xizmatlar to„plami) yoki narsa va xizmatlar to„plamini sotib, bu mahsulotlarga muayyan sifatlarni berish maqsadida ularni yaratishga muayyan mablag„lar, resurslar, tashkiliy harakatlar, vaqt va boshqa shu kabilarni sarflaydi. Korxona tomonidan yaratiladigan sifat xaridorning diqqatini tortishi va uni korxona mahsulotini sotib olishga undashi kerak. Korxona xaridor uchun foydali bo„lgan sifatni yaratishga intilishi kerak, biroq u ishlab chiqariladigan mahsulot sifati darajasini o„zida mavjud texnologiyalar, kadrlar malakasi, resurslarning naqdligi va, nihoyat rahbariyatning korxona tomonidan ishlab chiqariladigan mahsulot qanday sifatlarga ega bo„lishi kerakligini tushunish darajasidan kelib chiqqan holdagina yaratishi mumkin. SHunday qilib, tovarning iste‟mol xususiyatlari yig„indisi ikkita guruhchaga bo„linadi. Birinchi guruhcha – bu tovarning ko„rinishi, uning muayyan tovar guruhi, masalan avtomobillar, qo„l soatlari va boshqa shu kabilarga tegishliligini belgilab beradigan iste‟mol funksiyalari va xususiyatlaridir. Har bir tovar guruhi umumiy 9 Michael A. H:II. Strategic Management: Competitiveness and Globalization – Concepts and Cases. South - Western Collage Pub. 2014. USA. 246 p. 141 funksional ahamiyatga ega bo„ladi. Bunda funksional jihatdan yanada tor ixtisoslashgan yanada aniq guruhchalarni yuzaga keltirish imkoniyati istisno etilmaydi. Ikkinchi guruhchani tovarning xaridorlar uchun alohida iste‟mol mazmuniga ega bo„lgan iste‟mol xususiyatlari va sifatlari, ya‟ni aniq iste‟molchining aniq talablarini qondiradigan xususiyatlari tashkil etadi. Ishlab chiqaruvchi tovarga nisbatan o„ziga xos munosabatga ega bo„lganligi tufayli uni asosan birinchi iste‟mol xususiyatlari guruhchasi doirasida ko„radi. Xaridor bo„lsa asosan ikkinchi guruhchaga tegishli bo„lgan iste‟mol xususiyatlarini qabul qiladi. Oxirgi paytda birinchi va ikkinchi iste‟mol sifatlari guruhchalarining mahsulot ichidagi munosabatlarini o„zgarish tendentsiyasi ikkinchi guruhcha salmog„ining doimiy o„sishidan iborat bo„lmoqda. SHuning uchun korxona samarali faoliyat ko„rsatishi uchun o„z mahsulotining iste‟mol sifatlarini asosan ishlab chiqaruvchi emas, balki iste‟molchi nuqtai-nazaridan ko„rib borishi kerak Mahsulot faqat uning funksional iste‟mol sifat va xususiyatlari bilan xarakterlanadi va xaridor tovarni sotib olishda ushbu xususiyatlarning baholash va qiyoslash asosida tanlov qiladi deb uylash noto„g„ri bo„lardi. Hatto tovarlarning iste‟mol xususiyatlari ma‟lum darajada farq qilib turganda ham xaridor uchun ularni farqlash va buning ustiga birinining boshqalarga nisbatan ustuvorligini baholashga qiynaladi. Xuddi shunday holatda, ya‟ni bir xil mahsulotlar katta miqdorni tashkil etganda, ularning barchasi tavsiflanishlariga ko„ra deyarli bir xil sifatlarga ega bo„lganda va nihoyat, xaridor mahsulotning sifatini faqat uni iste‟mol qilish jarayonida baholashi mumkin bo„lganda, mahsulotning tarkibi yana bir necha muhim tarkibiy qismlar bilan to„la boshlaydi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|