Ўзбекистон республикаси олий ва



Yüklə 2,61 Mb.
səhifə17/49
tarix05.12.2023
ölçüsü2,61 Mb.
#172831
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   49
portal.guldu.uz-IQTISODIYOT NAZARIYASI FANIDAN MASALA VA MASHQLAR

3-tarqatma material

Chizmaga diqqat qiling. axborot resurslarini qaysi omillarga kiritish mumkin yoki ularga alohida omil sifatida qarash kerakmi? Keyingi paytda ayrim adabiyotlarda moliyaviy resurslar ham alohida ishlab chiqarish omllari sifatida talqin qilinmoqda. Siz bunga qanday qaraysiz? Iqtisodiy resurslar bilan ishlab chiqarish omillarining qanday farqi bor? Fikringizni bildiring.


Ishlab chiqarish omillari tarkibi:

Iqtisodiy resurslar



Ishlab chiqarish omillari









Mehnat

Kapital





Insonlarning jismoniy va aqliy qobilyatlarini ishga solishlari.Yaratilgan maxsulotdagi ulishi oladigan ish xaqi bo’ladi.

Kapital yoki investitsion tovarlar yoki ishlab chiqarish vositalari.Bu omil egasi oladigan daromad, foiz, dividend deb ataladi

Er, barcha tabiiy resurslar. Bu omil egasi oladigan daromad renta deb ataladi




Risk qilgan holda mablag’larni samarali sarflab,faoliyat yuritishni tashkil etish. Bu omil oladigan daromad normal foydadeb ataladi


4-tarqatma material
Ishlab chiqarish dinamikasi (Avvalgi yilga nisbatan, foizda)

Hududlar

Yalpi hudud mahsuloti

Ishlab chiqarish hajmi

Xalq iste’moli tovarlari ishlab chiqarish

2000

2001

2002

2000

2001

2002

2000

2001

2002

Qoraqalpog’is-ton Respublikasi

88,6

96,8

101,6

106,0

97,4

98,1

106,2

111,6

104,0

Viloyatlar:




























Andijon

103,2

108,8

103,4

88,6

128,9

107,1

80,5

125,6

98,9

Buxoro

104,5

103,3

102,7

102,9

108,7

104,6

105,9

108,2

104,8

Jizzax

104,0

104,2

109,5

124,1

118,9

133,1

125,9

122,4

164,3

Qashqadaryo

100,1

105,3

110,1

103,4

105,7

111,2

113,7

116,4

106,9

Navoiy

104,4

102,7

104,8

102,7

100,1

106,4

116,6

100,2

113,2

Namangan

108,2

104,8

103,7

123,7

120,8

112,0

125,4

118,0

115,7

Samarqand

103,9

104,2

107,6

100,5

104,1

109,6

92,4

105,4

109,2

Surxondaryo

104,8

108,0

104,0

105,9

105,9

110,1

111,2

107,7

114,3

Sirdaryo

101,6

105,2

98,3

112,2

122,8

101,6

107,8

112,4

101,3

Toshkent

110,3

104,5

103,1

112,0

112,6

110,0

118,2

115,7

109,8

Farg’ona

107,1

100,3

105,1

109,3

102,9

111,0

113,6

102,7

108,8

Xorazm

94,7

103,5

102,9

104,5

100,6

104,9

108,6

103,0

102,0

Toshkent sh.

104,2

104,1

102,6

11,5

112,1

117,7

109,7

106,5

133,1

O’zbekiston Respublikasi

104,0

104,5

104,2

106,4

108,1

108,5

107,7

110,9

111,8

Manba: O’zR iqtisodiyot vazirligi
Jadvalni keyingi yillar ma’lumotlari bilan to’ldiring. Ularni taqqoslang va xulosa chiqaring.


5-tarqatma material


Qishloq xo’jaligi rivojlanishining
asosiy ko’rsatkichlari




O’lchov birligi

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Paxta xom-ashyo

ming t.

3934

3350

3646

3206

3600

3002

3265

3122,4

2822,5

Don

ming t.

3115

1562

3776

4148

4331

3929

4072

5792,6

6262,3

Kartoshka

ming t.

440

514

692

691

658

731,1

744

777,2

827,8

Sabzavotlar

ming t.

2713

2497

2384

2404

2680

2644

2778

2935,6

3299,2

Meva va xo’l meva

ming t.

602

605

548

544

489

791

801

842,9

758

Uzum

ming t.

621

478

512

336

344

624,2

573

516,4

401,4

Poliz

ming t.

472

470

376

461

518

451,4

466

479,1

583,3

Go’sht (tirik vaznda)

ming t.

853

854

801

807

822

842

854

865

935,5

Sut

ming t.

3665

3390

3806

3498

3543

3633

3665

3721,3

4030,3

Tuxum

mln. dona

1232

1057

1075

1165

1240

1254

1288

1368

1611,4

Manba: O’zR iqtisodiyot vazirligi


Jadvalni keyingi yil ma’lumotlari bilan to’ldiring. O’zgarishlarni tahlil qiling, xulosa chiqaring.


Javoblar:
Asosiy tayanch tushunchalar:
1d), 2a), 3v), 4b), 5g), 6i), 7e), 8j), 9yo), 10y), 11z);


Masala va mashqlar:
1)

Ishchilar soni, kishi

Mahsulot miqdori. dona

Natura shaklida me’yo-riy mahsulot, dona

1
2
3
4
5
6

200
300
350
380
390
395

200 (200-0)
100 (300-200)
50 (350-300)
30 (380-350)
10 (390-380)
5 (395-390)

Mahsulot narxi: 4000 so’mdan bo’lganda 5 ishchi;
2200 so’mdan bo’lganda 4 ishchi;
Maksimal darajada yollanishi kerak bo’lgan ishchilar soni yaratilgan me’yoriy mahsulot miqdoriga qarab aniqlanadi.
2)
Hamma narsaning bahosi bor. Vaqtning ham. Maqsadsiz, besamar o’tkazilgan vaqtda bir qancha boshqa ishlarni bajarish mumkin. Turli faoliyat bilan shug’ullanib, pul ishlash mumkin. Ayniqsa, Har bir inson uchun eng cheklangan resurs bu vaqt. Undan qay tarzda foydalanishga qarab muqobil qiymati aniqlanadi.
3. a) 3 – ishchidan so’ng
b)15 dona
v) 2 - ishchi
4. Ortiqchasi amortizatsiya, qolganlari ishlab chiqarish omillari egalarining oladigan daromad shakllari

5. T/N


1T, 2N, 3N, 4T, 5T, 6N, 7T, 8T, 9N, 10T, 11T, 12T.
Testlar:
1g), 2a), 3a), 4v), .5g), 6a), 7d).
5-mavzu. Mulkchilik iqtisodiy tizim asosi


Asosiy tushunchalar



1. Mulk
2. Mulk-iqtisodiy kategoriya
3. Mulk-huquqiy kategoriya
4. O’zlashtirish.
5. Mulkka egalik qilish.

6. Mulkdan foydalanish.
7. Mulkni tasarruf etish
8. Mulk huquqi.
9. Manfaatlar
10. Iqtisodiyotni erkinlashtirish

a) Mulkdorlik huquqining mulk egasi qo’lida saqlanib turishi, yaratil-gan mahsulotni o’zlashtirishning ijtimoiy shakli


b) Kishilarning narsaga (mulkka) nisbatan kelib chiqadigan munosabat-lar qonun va huquqiy hujjatlarda, davlat tomonidan belgilangan va har bir fuqaro uchun majburiy tartib-qoidalarni ifodalaydi
v) Mulk bo’lgan boylikni taqdirini mustaqil hal etish, ya’ni undan kelajakda qanday maqsadda foydalanish, ishlatishni belgilash
g) Mulkka nisbatan, uni o’zlashtirish, xo’jalik yuritish uchun ishlatish jarayonida kishilar o’rtasida yuz beradigan munosabatlar
d) Mulkni ishlatib, ko’zlangan maqsadga, natijaga erishish: daromad topish yoki shaxsiy ehtiyojni qondirish
e) Kishilar o’rtasida ne’matlar va ulardan foydalanish natijasida vujudga keladigan munosabatlarni jamiyat tomonidan qabul qilingan qoidalari (qonunlar, an’analar, urf-odatlar, ma’muriy farmoyishlar)
yo) Cheklangan ne’matlarni qabul qilingan tartib asosida o’zlashtirish
j) Mulkchilikni mazmunini ifodalab, egalik qilish, foydalanish va tasarruf etish yaxlitligi
z) Odamlar ehtiyojini munosabatlar orqali ifodalanishi
i) Davlatning iqtisodiy faoliyatdagi hukmronligini, monopol mavqeini sindirib, iqtisodiyotni boshqarishda yagona davlat mexanizmi o’rniga aralash iqtisodiyotga xos bo’lgan bozor mexanizmiga keng yo’l berish



Yüklə 2,61 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   49




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin