Ўзбекистон республикаси олий ва

Testlar:
1b), 2b), 3d), 4v), 5a), 6a), 7d), 8g).


2-mavzu. Iqtisodiy resurslar va jamiyat ehtiyojlari


Asosiy tushunchalar:

1. Ehtiyoj 2. Ehtiyojlarning yuksalib borishi iqtisodiy qonuni 3. Iqtisodiy resurslar 4. Iqtisodiyotning bosh muammosi

5. Tanlovning muqobil qiymati 6. Ishlab chiqarish imkoniyati chegarasi 7. Ishlab chiqarish imkoniyat-lari egri chizig’i

a) Turli ehtiyojlarni qondiradigan ne’matlar ishlab chiqarish uchun zarur barcha vositalar va mehnatga layoqatli kishilar.

b) insonning yashashi, kamol topishi uchun hayotiy ne’matlarga bo’lgan obektiv zaruriyat.
v) resurslar cheklanganligi sharoitida jamiyat a’zolarining ehtiyoj-larini qondirish muammosi.
g) ishlab chiqarish va madaniyat rivojlanishi bilan inson ehtiyoj-larining yuksalib miqdoran o’sib, tarkiban yangilanib borishi.
d) tanlov natijasida voz kechilgan imkoniyat ichidan tanlovchi uchun eng katta naf keltiruvchi yoki qadrlanuvchi imkoniyat.
e) mavjud resurslardan to’la foydalanish evaziga turli kombi-natsiyalarda eng ko’p mahsulot ishlab chiqarishning grafikda ifodalanishi.
j) mavjud iqtisodiy resurslardan to’la foydalanish evaziga eng ko’p mahsulot ishlab chiqarish.


Masala va mashqlar.
1. Zahro opasi va singlisi Adiba bilan kichik korxona ochdi. Zahro bir yilda 400 ta qizlar ko’ylagi yoki 450 ta erkaklar ko’ylagi tika oladi. Opasi esa 350 ta qizlar ko’ylagi yoki 400 ta erkaklar ko’ylagi tika oladi. Singlisi esa 300 ta qizlar ko’ylagi yoki 350 ta erkaklar ko’ylagi tika oladi.
Oilaviy kichik korxonaning ishlab chiqarish imkonini Hisoblang va uni grafikda tasvirlang.
2. Uch opa-singil oilaviy kichik korxona tashkil qilishdi. Korxonada jun va aralash iplardan bolalar uchun paypoq, nimcha to’qiladi. Opa-singillarning kattasi yil davomida 500 dona nimcha yoki 600 juft paypoq, ikkinchi singil esa 420 nimcha yoki 700 juft paypoq, uchinchi singil 300 nimcha yoki 600 juft paypoq to’qiy oladi. Oilaning ishlab chiqarish imkoniyati egri chizig’ini chizing.
4. Ota, qiz va o’g’il xovliga qulupnay terish va o’toq qilish uchun kelishdi. Uchastkada 6 soat ishlashlari mumkin. Ota soatiga 1 chelak, qiz ikki chelak, o’g’li 0,5 chelak qulupnoy teradi. Qiz o’toqni 2 soatda, o’g’il 7 soatda, otasi 6 soatda bajaradi. Oilada ishni qanday taqsimlash kerakki, o’toq qilib bo’lib, eng ko’p miqdorda qulupnay terishsin.
5. Respublikamizda avtomobil va traktor ishlab chiqariladi va u quyidagi jadvalda ifodalangan:

Avtomobil	5	4	3	2	1	0
Traktor	0	7	13	18	22	25

Muqobil (alternativ) xarajatlarni aniqlang.

1. 
   Bitta qo’shimcha avtomobil ishlab chiqarish uchun;
   

b) Qo’shimcha bitta traktor ishlab chiqarish uchun.

5. Mamlakatda ikki xil A va V turdagi tovar ishlab chiqariladi deylik. Ularning imkoniyati chegarasi quyidagi jadval ma’lumotlarida ko’rsatilgan.