Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

holat holi, murakkab holat holi.
____________ ________________
IL.VliV AXBOROT
Turk tilshunoshgida faqat kesimga bogTanib, uning xususiyatini 
anglatgan so‘zlargina holat holi hisoblanadi. Ammo faktik materiallar 
tahlili turk tilida harakat, holatning belgi, xususiyatini bildiruvchi gap 
boTaklari feT bilan ifodalangan boshqa gap bo‘laklariga bog‘lani- 
shini hamda o ‘zi bogiangan so‘zdan anglashilgan ish-harakatning 
m a’nosini aniqlashtirishga xizmat qilishini ko‘rsatdi. Masalan: 
Kar.ydikh her tesadufte birbirimize kar§i k u w etli kalabilmek iqin 
igten
bir gayret sarfetmeye mecbur oluyorduk. — H ar safar bir-birimiz bilan
ro ‘baro ‘ kelganimizda, о ‘zimizni qo ‘Ida tutish uchun ich-ichimizdan
anchagina g'ayrat sarflashga majbur bo ‘lardik.
Ushbu gapda vositali 
toidiruvchi chiqish kelishigidagi so‘z - holat holini (i^ten) boshqarib 
kelgan.______ ___________________________ ___________________
Harakat, holatning belgisini bildiruvchi va 
nasil? - qanday?,
ne durumda? - qanday tarzda?, nasil vaziyette? - qanday
holatda? 
so‘roqlaridan biriga javob beruvchi gap boTaklariga 
holat
holi 
deyiladi.
Holat holining tuzilishiga ko‘ra uch turi bor: 1. Sodda holat holi.
2. Tarkibli holat holi. 3. Murakkab holat holi.
Sodda holat holi. 
Sodda holat holi so‘zning sintetik shakllari 
bilan quyidagi shaklda ifodalanadi:
194

---

Ot so y
turkumiga kiradigan so'zlar 
-dan, -den, -tan, -ten
chiqida^lfilsliigi shaklida qo'llanilib, sodda holat holi vazifasini 
bujanuli: 
Bazen yumruklar suhiden biqarenin yiiztine, genesine isabet
cdiyordu.
-