“ZiyoMax” o’quv markazi
web:ziyomax.uz
Tel:(97)-303-7007 @ziyomax.uz
Umurov FERUZ Faxriddinovich
2. Bu prinspga asosan o’zak va qo’shimchalar qanday talaffuz qilinishidan qatiiy nazar
mayor
deb tanlangan shaklga muvofiq yoziladi.
- ayt+di=
talaffuzda aytti
yozuvda aytdi, tuz+sin =
talaffuzda tussin
yozuvda tuzsin
- shanba=
talaffuzda shamba
yozuvda shanba, maqsad=
talaffuzda maxsad
yozuvda maqsad
3. Quyidagi birliklar ham morfologik prinsp asosida yuzaga keladi.
a) qo’shma so’zlar – uchburchak, tezoqar, belbog’
b) juft so’zlar-
aka-singil, katta-kichik, yaxshi- yomon
c) takroriy so’zlar- xirmon-xirmon, takror-takror, qonib-qonib
d) fonetik usul bilan hosil bo’lgan kuchaytirma
sifatlar- qipqizil
4. Demak fonetik prinsp o’zak va qo’shimchalarning yozilishida har xillikka yo’l qo’ysa,
morfologik prinsp o’zak va qo’shimchalarning yozilishida bir xillikni ta’minlaydi.
3. Shakliy prinsp
1. Bu prinsp oily ta’limda etimologik yoki grafik prinsp deb ham ataladi.
2.Bu prinspga asosan boshqa tildan o’zlashgan so’zlar o’sha tilde qanday yozilsa o’zbek
imlosida ham shunday yoziladi.
- teatr, okean, kino, klip, biologiya, video, telefon
FARQLASH TAMOYILI ( DIFERENSIAL PRINSP )
1. Bu prinspga asosan shakli aytilishi va yozilishi o’xshash ammo ma’nolari har xil bo’lgan
birliklar imloda farqlab qo’llanishi kerak.
- yuvindi
(fe’l)-marfologik prinsp, yuvundi-
(ot)-fonetik prinsp,
2. Bular paronim so’zlar bularni imlodan farqlab qo’llash kerak shuning uchun diferensial
prinsp hisoblanadi.
3. Farqlash tamoyiliga rioya qilmaslik ya’ni o’xshash birliklarni imloda
farqlamaslik uslubiy
xatoga olib keladi.
- Ot chopsa gumburlar tog’ning dar
rasi.-uslubiy xato
- Ko’chadan g’ijjak, doira,ta
mbur ko’targan kishilar o’tishdi.
4. O’xshash birliklarni farqlab qo’llash diferensial prinspning asosi hisoblanadi.