İnformasiya texnologiyaları problemləri, №2, 2010
74 www.jpit.az
UOT 004.773
Cəfərov Z.Ə.
Azərbaycan Texniki Universiteti, Bakı, Azərbaycan
c_zafar@rambler.ru
İ
NFORMASİYA TEXNOLOGİYALARININ TELEKOMMUNİKASİYA
ŞƏ
BƏKƏLƏRİNƏ KONVERGENSİYASI
Telekommunikasiya xidmətlərinin sürətli inkişafı şəraitində informasiya mübadiləsi və
emalı texnologiyaları xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda ən perspektivli istiqamətlərdən
biri qabaqcıl informasiya texnologiyalarının rabitə sahəsinə tətbiqi və konvergent
telekommunikasiya şəbəkələrinin qurulmasıdır. Bununla əlaqədar olaraq konvergent
şəbəkələrin texnoloji xüsusiyyətlərinin müxtəlif tərəflərinin təhlili və təfsilatlı tədqiqi
üzrə suallar yaranır. Məqalədə konvergent şəbəkələr üzrə bu texnologiyaların qarşılıqlı
əlaqəli və müqayisəli təhlili verilir.
Açar sözlər: informasiya texnologiyaları, telekommunikasiya xidmətləri, konvergent
şəbəkələr, rabitə seansları, intellektual serverlər, billinq sistemləri.
Giriş
Əvvəllər rabitə və informasiya texnologiyaları ayrı-ayrılıqda inkişaf etdirilirdisə,
son illər “konvergensiya” termininə informatika və telekommunikasiyanın təkamülü
kontekstində tez-tez rast gəlinir. Bu termin özündə şəbəkələrin və xidmətlərin inkişafı və
inteqrasiyasını,
texnologiyaların
yeniləşdirilməsi
proseslərini
nəzərə
almaqla
telekommunikasiya sahəsində baş verən bütün dəyişiklikləri ehtiva edir.
Rabitə sahəsinə informasiya texnologiyalarının konvergensiyası üzrə hərəkətverici
qüvvə telekommunikasiya xidmətlərinin inkişafı hesab olunur. Müxtəlif texniki
sistemlərlə dəstəklənsə belə, konvergensiya bu və ya digər xidmətlər üçün bircins
infrastruktura malik olmaq meyilləri ilə əsaslandırılır. Bu sistemlər müəyyən
konvergensiya səviyyəsi tələb edən informasiya-kompyuter və ya kommunikasiya
texnologiyaları bazasında təşkil oluna bilər.
İnformasiya texnologiyaları üzrə konvergensiya müxtəlif cinsli elektron vasitələrin
uyğunlaşdırılması hesabına onların qarşılıqlı əlaqələrini və sürətli inkişafını təmin edir.
Bu texnologiyaların rabitə şəbəkələrinə tətbiqi sayəsində səs, sənəd və təsvir
mübadilələrinin konvergensiyası çoxxidmətli telekommunikasiya şəbəkələrinin inkişafına
səbəb olmuşdur. Artıq rabitə sistemlərinə terminallar arasında informasiyanın trivial
mübadilə vasitəsi kimi yox, ən müxtəlif xarakterli servis və xidmətləri reallaşdıran
intellektual şəbəkə kimi baxılır. Ona görə də informasiya və telekommunikasiya
texnologiyalarının müasir vəziyyəti onların sinqulyar konvergensiya prosesi ilə
xarakterizə olunur. Nəticədə, kompyuter şəbəkələri telekommunikasiya sistemlərinə,
sonuncular isə elektronlaşdırılaraq öz strukturlarına görə bu cür şəbəkələrə
çevrilməkdədirlər.
Məqalədə
informasiya
texnologiyalarının
telekommunikasiya
şəbəkələrinə
konvergensiyası ideyasının mahiyyəti, zərurəti, mərhələləri, aspektləri, motivləri təhlil
olunmuş və bu prosesin telekommunikasiya xidmətlərinin inkişafı üzrə əhəmiyyət kəsb
edən nəticələri qeyd edilmişdir.
İnformasiya texnologiyaları problemləri, №2, 2010
www.jpit.az 75