Az rbaycan m LL elml r akadem yasi

 
1 
AZ RBAYCAN M LL  ELML R AKADEM YASI 
NSAN HÜQUQLARI  NST TUTU 
 
 
 
 
 
 
 
NSAN HÜQUQLARI ELM -T DQ QAT  
NST TUTUNUN 2013-CÜ  L ÜÇÜN 
HESABATI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
BAKI-2013 

 
2 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
3 
AMEA  NSAN HÜQUQLARI ÜZR  ELM –T DQ QAT 
NST TUTUNUN  2013-cü  L ÜÇÜN ELM  V  ELM -
LAT  F AL YY
N YEKUNLARI HAQQINDA 
 
HESABAT 
 
1.Elmi f aliyy t 
Az rbaycan Milli Elml r Akademiyas n  nsan Hüquqlar  
üzr  Elmi-T qiqat   nstitutu özünün elmi-praktiki f aliyy tind  
Az rbaycan Respublikas  Konstitusiya- s nda, BMT-nin  nsan 
Hüquqlar na dair Ümumi B yannam sind ,  nsan Hüquqlar  üzr  
Avropa Konvensiyas nda, insan hüquqlar na dair dig r beyn lxalq 
dl rd  t sbit olunmu  siyasi, mülki, iqtisadi, sosial v  m
ni 
hüquqlar  t dqiq etm kl , beyn lxalq t crüb nin milli hüquqa 
tbiqi v  Az rbaycan c miyy tind  demokratik prosesl rin 
inki af  kontekstind   insan hüquqlar   v
sas azadl qlar 
probleml rinin öyr nilm si sah sind  ixtisasla
r. 
 
         
1.1.  Az rbaycan  Respublikas
n  Prezidentinin  f rman 
 s
ncamlar n, Dövl t Proqramlar n icras  il
laq dar 
tap
lm  elmi i
rin yerin  yetirilm si haqq nda m lumat   
«Az rbaycan  Respublikas nda  insan  hüquq  v  
azadl qlar n müdafi sinin s
liliyini art rmaq  sah sind  
Milli F aliyy t Proqram n t sdiq edilm si haqq nda» 27 dekabr 
2011-c   il tarixli  Az rbaycan  Respublikas   Prezidentinin 
ncam n icras  il
laq dar AMEA-n n  nsan Hüquqlar  
Elmi-T dqiqat  nstitutu 9 b nd üzr  icra orqan  kimi qeyd 
olunmu dur.  
«Az rbaycan  Respublikas nda  insan  hüquq  v  
azadl qlar n müdafi sinin s
liliyini art rmaq  sah sind  
Milli  F aliyy t  Proqram n  t sdiq  edilm si  haqq nda» 
Az rbaycan Respublikas  Prezidentinin S
ncam n 9 b ndinin 
icras  üzr  bütün icraç  orqanlara m ktublar gönd rilm kl  

 
4 
onlardan m sul  xsl rin mü yy nl dirilm si v  birg  f aliyy tin 
istiqam tl rinin t yini ist nilmi dir. 
 2013-cü il   rzind  Milli F aliyy t Plan na uy un olaraq 
nsan Hüquqlar
nstitutu t
find n a
dak  t dbirl r icra 
olunmu dur: 
-  MFP-nin “Az rbaycan Respublikas n t
fdar ç xd  
insan hüquqlar na v  azadl qlar na dair beyn lxalq müqavil
rd n 
ir li g
n öhd likl rin h yata keçirilm si v   Az rbaycan 
Respublikas n normativ-hüquqi aktlar n beyn lxalq hüquqi 
dl
 uy unlu unun t min edilm si ” adl  1.2-ci b ndin  
uy un olaraq i rin apar lmas  m qs dil  sosial-iqtisadi sah
 
milli qanunvericiliyin  beyn lxalq  norma  v   standartlar n 
bl rin  uy unla
lmas  üçün t klifl rin  haz rlanmas na 
ba lan lm
r  v   
k  hüquqlar   sah sind   t klifl rin 
yekunla
lmas  planla
l- m
r. Bu istiqam td  görül n 
rin  n tic si  olaraq  v
nda lar n 
k  hüquqlar n 
minatlar n  bu  sah
  beyn lxalq  standartalara 
uy unla
lmas  m qs di il  Az rbaycan Respublikas
k 
ll sinin bir s ra (2-ci, 3-cü, 12-ci, 98-ci, 125-ci v  s.) 
madd
rin
lav  v  d yi iklikl r t klif edilmi ,  sosial 
hüquqlar n, o cüml
n u aq v  qad n hüquqlar n beyn lxalq 
müqavil
 uy un olaraq t minat  s viyy sinin art lmas  
qs di il  B T-in “Sosial t minat n minimum normalar  
haqq nda” 102 sayl  Konvensiyas n, « qtisadi, sosial v  m
ni 
hüquqlar haqq nda» Beyn lxalq Pakt n Fakültativ Protokolunun, 
aq hüquqlar  Konvensiyas na 3-cü  lav  Protokolun v  Avropa 
uras n “Qad nlara qar  v  m
t zorak
n qar
n 
al nmas   v   onunla  mübariz
  dair”  Konvensiyas n 
respublikam z t
find n ratifikasiya edilm si m qs
 uy un 
hesab edilmi dir. 
min b nd  müvafiq olaraq, aidiyyatl  dövl t qurumlar  
il  yaz malar apar r v  birg  i r görülür.
 
mçinin
  1.2-ci v  
1.3-cü b ndl
 uy un olaraq  Az rbaycan Respublikas n 
normativ  hüquqi aktlar n  beyn lxalq  hüquqi s
dl
 

 
5 
uy unlu unun  t min  edilm si,  habel   Az rbaycan 
Respublikas n  insan  hüquqlar n  müdafi si  sah sind  
beyn lxalq müqavil
 qo ulmas  il  ba  t dbirl rin davam 
etdirilm si istiqam tind  t dqiqat i ri apar lm ,   bu sah
  
klif v  tövsiy
r ir li sürülmü dür. 
Hesabat  dövründ   institut 
kda lar   t
find n 
qanunvericilik layih
rinin hüquqi ekspertizalar  keçirilib: 
I. “V killik v  v killik f aliyy ti haqq nda” Az rbaycan 
Respublikas  Qanununun 15-ci madd sin  v  “Notariat haqq nda” 
Az rbaycan Respublikas  Qanununun 36-c  madd sin  t klif 
edil n  d yi iklikl
,  habel   Az rbaycan n  imzalad
 
“Ekstradisiya haqq nda” Avropa Konvensiyas na Üçüncü  lav  
Protokola dair hüquqi ekspertiza apar lm  v  bununla ba  
institutun mövqeyini ifad  ed n hüquqi mülahiz
r  ir li 
sürülmü dür. 
II. “Sosial s orta haqq nda” Az rbaycan Respublikas n 
Qanununun 15-ci madd sin  (“M cburi dövl t sosial s orta haqq  
hesablanan g lir növl ri”) t klif edil n d yi iklikl  ba  qanun 
layih sinin  hüquqi ekspertizas  apar laraq  mülahiz
r  ir li 
sürülmü dür. 
III.  “ halinin  sa laml
n  qorunmas   haqq nda” 
Az rbaycan  Respublikas n  Qanununun  31.1-ci  madd sin  
(Qeys riyy  k siyi 
liyyat ) t klif edil n d yi iklikl  ba  
qanun layih sinin hüquqi ekspertizas   apar laraq “ halinin 
sa laml
n qorunmas  haqq nda” AR Qanununun t klif olunan 
31.1-ci madd sin  a
dak  m zmunda müdd an n  lav  edilm si 
qs
 uy un hesab edilmi dir: “Dövl t tibb mü ssis
rind  
azt minatl  v  ya yoxsul v
nda lar üçün qeys riyy  k siyi 
liyyat  pulsuz apar la bil r”. 
IV. Az rbaycan Respublikas n t hsil qanunvericiliyinin 
 t hsil hüququ sah sind  dünya t crüb sinin t hlili v  
ümumil dirilm si  sas nda ümumi icbari t hsilin t min edilm si 
mexanizmin   dair  b zi  mülahiz
r  ir li  sürülmü dür. 
Göst rilmi dir ki, icbari ümumi t hsilin t min edilm si il  ba  

 
6 
qanunvericilikd  kifay t q
r pozitiv normalar t sbit edilmi  v  
icbari t hsil hüququnun t min edilm si valideynl rl  yana  
dövl tin v zif si kimi mü yy n olunmu dur. Lakin bu, m
nin 
lli üçün kifay t etmir. Bel  ki, birincisi, h min normalar n 
yata  keçirilm sinin  konkret  mexanizml ri  mü yy n 
olunmam
r.  kincisi, bu v zif nin öhd sind n böyük maddi 
texniki bazaya v  muasir s viyy li kadr potensial na malik 
olmaqla g lm k olar. Bel  q na
 g linmi dir ki, icbari ümumi 
orta t hsil sah sind  qanunvericilik qüsursuz olsa da, h min 
qanunvericilikd   t sbit  edil n  ümumi  normalar n  h yata 
keçirilm sinin konkret  mexanizmi olmad ndan bu sah
 
mü yy n probleml r  yaran r. H min mexanizmin mü yy n 
edilm si, bel  probleml rin yaranmamas  v  ya art q yaranm  
olan probleml rin aradan qald lmas , i rin vahid m rk zd n 
kompleks  kild  idar  edilm si v
laq
ndirilm si üçün 
“Kims siz, ail
ri a r sosial v ziyy td  olan v  dig r s
bl
 
gör  t hsild n yay nan u aqlara n zar t üzr  milli qurum” 
yarad lmas n  m qs
müvafiqliyi  vur ulanm   v   h min 
qurumun icbari t hsilin t min edilm si mexanizmi üzr
sas 
funksiyalar  f rql ndirilmi dir. 
Qeyd etm k laz md r ki, 13 noyabr 2013-cü ild
nsan 
Hüquqlar nstitutunda “M
t zorak
n qar
n al nmas  
haqq nda milli f aliyy t proqram  layih sinin ictimai müzakir si” 
adl  d yirmi masa  keçirilmi dir. T dbirin t kilatç lar  AMEA 
nsan Hüquqlar
nstitutu, Az rbaycan Respublikas n Ail , 
Qad n v  U aq Probleml ri üzr  Dövl t Komit si, UNFPA v  
Az rbaycan Hüquq unaslar  Konfederasiyas r. M
t zorak
 
il   mübariz   sah sind   qanunvericilik  bu  sah nin  sas 
prinsipl rini, mübariz nin üsul v  vasit
rinin vacib  rtl rini, 
habel  zorak q qurbanlar n qorunmas nda hüquqi v  sosial 
minatlar  mü yy n edir. Lakin, m
t zorak
 il  mübariz nin 
li apar lmas  üçün ilk növb
 qanunvericiliyin dinamik 
inki af   t min  olunmal r.  Qanunvericiliy   edil n   lav   v  
yi ikl r bu kompleksli sah  üzr  normativ-hüquqi bazan n 

 
7 
kmill dirilm si v  hüquqi vasit
rin faydal   xidm tin  
man t yarad r. Gender  sas nda ayr -seçkiliyin v  qad nlara 
qar  zorak
n aradan qald lmas  m qs di il  mövcud 
qanunvericiliyin  t kmill dirilm si  bu  sah nin  beyn lxalq 
standartlara  uy unla
lmas   v   Az rbaycan  c miyy tind  
konstitusion d
r olan b rab rlik prinsipinin qorunmas na da 
xidm t etmi  olur. 
       -  MFP-nin  “Az rbaycan  Respublikas n  insan 
hüquqlar n  müdafi si  sah sind   beyn lxalq  müqavil
 
qo ulmas  il  ba  t dbirl rin davam etdirilm si” adl  1.3 
ndin  uy un olaraq  institutun 
kda lar  t
find n “V killik 
  v killik  f aliyy ti haqq nda”  Az rbaycan Respublikas  
Qanununun 15-ci madd sin  v  “Notariat haqq nda” Az rbaycan 
Respublikas   Qanununun  36-c   madd sin   t klif  edil n 
yi iklikl
,  habel   Az rbaycan n imzalad   “Ekstradisiya 
haqq nda” Avropa Konvensiyas n Üçüncü  lav  Protokoluna 
dair hüquqi ekspertiza apar lm  v  bununla ba  institutun 
mövqeyini ifad  ed n hüquqi mülahiz
r ir li sürülmü dür.      
-  MFP-nin  “Erm nistan n Az rbaycana qar  t cavüzü 
tic sind  qaçq n  v   m cburi köçkün dü mü
xsl rin 
hüquqlar n  kütl vi  kild   pozulmas ,  i al n tic sind  
Az rbaycan n t bii, tarixi v  m
ni s rv tl rinin da
lmas  
fakt n dünya ictimaiyy tin  çatd lmas  v  onlara d ymi  
rin  Erm nistan dövl ti t
find n öd nilm si m qs dil  
beyn lxalq t kilatlarda i in davam etdirilm si” adl  2.1-ci 
ndin  uy un olaraq 2013-cü il aprel  ay n 4-d  AMEA-n n 
nsan Hüquqlar
nstitutunda “Soyq
  v  terror erm ni 
ideologiyas n  sas amill ri kimi” mövzusunda beyn lxalq 
konfrans  keçirilmi dir; t dbirin m qs di müasir dünyada insan 
hüquqlar n qorunmas  kontekstind   soyq
 reall qlar n 
hüquqi v  siyasi aspektl rinin beyn lxalq, regional v  milli hüquqi 
dl rd   d
rl ndirilm si  olmu dur.  Konfransda  qeyd 
edilmi dir ki,   t dqiqatlara  sas n, beyn lxalq terrorizmin 
ayr lmaz hiss si olan erm ni terrorizmi yüz ild n çoxdur ki, 

 
8 
mövcuddur.  Bel  ki, 1885-ci ild  Osmanl
mperiyas n 
razisind  terror v  g rginlik strategiyas n köm yi il  türk 
dövl tinin süqutuna nail olmaq m qs di da yan “Armenakan” 
partiyas  yarad lm
. Az rbaycan XIX  srd ran v  Türkiy
n 
Qafqaza köçürül n, XX  srin  vv ll rind  is
li Az rbaycan 
torpaqlar nda yarad lan v  terroru dövl t siyas ti s viyy sin  
qald ran Erm nistanla qon u olmaq m cburiyy tind  qalm
r. 
Bu “qon uluq” müt madi olaraq soyq m, terror, kütl vi q tll rl  
mü ayi t  olunmu dur. Ham ya m lumdur ki, “Qnçaq” v  
“Da naksütyun”  partiyalar n  silahl   d st
ri  I  Dünya 
müharib sind n sonra Az rbaycan v
rqi Anadolu  razil rind  
r v  k ndl ri yand rm , qar t etm , insanlar  kütl vi  kild  
hv etmi r.  nsan Hüquqlar  institutunun direktoru,  mill t 
kili Ayt n xan m Mustafayevan n sözl rin  gör , özünü 
dünyaya m zlum v
zil n mill t kimi göst rm
 çal an,  sl 
xisl ti is  terrordan ba qa bir  ey olmayan erm ni fa izminin iç v  
gerç k simas  tam obyektivliyi il  açmaq üçün  nsan Hüquqlar  
nstitutu indiy  q
r bir neç  faktoloji ara
rmalar apar b n r 
rc etdirmi , müxt lif erm ni terror t kilatlar n tör tdikl ri 
çoxsayl  terror cinay tl rini faktoloji materiallarla bütün dünyaya 
qdim etmi dir. O,  nstitut t
find n bu istiqam td  t dqiqatlar n 
bundan sonra da f al  kild  davam etdiril
yini, erm ni 
terrorizimi  v  onun ayr -ayr  xalqlara qar  tör tdiyi soyq mlarla 
ba   yeni  faktlar  üz   ç xaracaqlar na  min oldu unu 
vur ulam
r. Konfransda Türkiy nin bir s ra universitet v  
rk zl rinin nümay nd
ri,  diplomatlar  mövzu  il  ba  
ruz
rl  ç
 etmi r.  Onlardan “Ermeni ara rmalar ” 
jurnal n redaktoru, Avrasiya  nc
ri M rk zinin (AV M) 
direktoru, s fir Öm r Engin Lütem “Erm ni v  q rb 
tarix ünasl nda erm ni v
ilikl ri il  ba  f aliyy tsizlik v  
onlar n kiçildilm si”,  s fir Alev K ç “Birinci Dünya müharib si 
dövründ   erm nil rin  köçürülm si  siyasi  bo luqdan  ba  
verm mi dir”, Atatürk Universitetinin professoru, tarix elml ri 
doktoru Tolga Ba ak “Böyük Britaniyan n Qafqaz siyas ti v  

 
9 
erm ni m
si (1917-1918)” m ruz
ri il  ç
 etmi r v  
lar  maraqla  qar lanm
r.  H mçinin,  konfransda  
Az rbaycan  Respublikas n  Prezidenti  yan nda  Strateji 
Ara
rmalar  M rk zinin  direktoru  F rhad  M mm dovun 
“Terrorizm ideologiyas  Erm nistanda daxili v  xarici siyasi 
mübariz nin 
vi formas  kimi”, institutunun ba  elmi i çisi, 
tarix  elml ri  doktoru,  professor  Anar  sg nd rovun 
“Da naksütyun  partiyas n  proqram nda  türk-müs lman 
si”,  insititutunun 
kda   Esmira  Orucovan n 
“Erm nistan-Az rbaycan, Da q Qaraba  münaqi si zaman  
humanitar f lak tin  n d
tli faktoru:  sir, girov, itkin 
problemi” v  dig rl rinin m ruz
ri dinl nilmi dir. Konfransda 
müzakir
r zaman  soyq
n v  terrorun erm ni ideologiyas n 
sas amill rind n olmas
traf nda geni  fikir  mübadil si 
apar lm , müvafiq ideoloji i rin görülm sinin z ruriliyi qeyd 
edilmi , “erm nilik”l  s
li mübariz
 birg  f aliyy tin 
qs
uy unlu u  vur ulanm ,  t klif  v   mülahiz
r  
bildirilmi dir. Qeyd etm k laz md r ki,  “Soyq
 v  terror 
erm ni  ideologiyas n  sas  amill ri  kimi”  mövzusunda  
keçirilmi   beyn lxalq  konfrans n  n tic si  kimi konfrans 
materiallar ndan ibar t toplu haz rlanm   v   çap olunmu dur. 
nsan Hüquqlar
nstitutunun direktoru h.ü.f.d. Ayt n 
Mustafayeva  Erm nistan n  Az rbaycana  qar   t cavüzünün  
tic sind  d ymi  z
rin öd nilm si haqq nda “1 News.az” 
sayt na müsahib  verib. Musahib
 h.ü.f.d. Ayt n Mustafayeva 
qeyd etmi dir ki, Erm nistan n Az rbaycana t cavüzü n tic sind  
1 milyondan çox qaçq n v  m cburi köçkün dü mü
xsl rin 
hüquqlar n kütl vi pozulmas , i al n tic sind  Az rbaycan n 
bii v  m
ni s rv tl rinin da
lmas  fakt n dünya 
ictimaiyy tin  çatd lmas  v  onlara d ymi  z
rin Erm nistan 
dövl ti t
find n öd nilm sind  beyn lxalq, regional v  milli 
rçiv
 hüquqi vasit
rd n istifad  etm kl , müsb t n tic
rin 
ld  edilm si üçün haz rl q i ri apar lmal r. 

 
10 
 Erm nistan–Az rbaycan, Da q Qaraba  münaqi si il  
laq dar olaraq beyn lxalq hüquq bax
ndan Erm nistan n 
beyn lxalq-hüquqi m suliyy tini 2 növ  ay rm  – onun dünya 
dövl tl ri qar
nda  m suliyy tind n,  Erm nistan n konkret 
iqtisadi  z
r  vurmas na  gör   Az rbaycan  qar
nda 
suliyy tind n  trafl  b hs etmi dir.  
Qeyd olunmu dur ki, müasir beyn lxalq hüquqa uy un 
olaraq h r hans  dövl tin hüquqa zidd 
ll ri n tic sind  d
n 
rin öd nilm si restitusiya, kompensasiya v  satisfaksiya 
formalar nda gerç kl diril  bil r. A.Mustafayevan n sözl rin  
gör , Az rbaycana d
n maddi v  m
vi ziyan n öd nilm si 
probleminin  h lli Erm nistan–Az rbaycan,  Da q  Qaraba  
münaqi sinin h rt
fli nizamlanmas n v  erm ni t cavüzünun 
tic
rinin  aradan  qald lmas n,  h mçinin  Az rbaycan 
torpaqlar n i aldan azad edilm sinin mühüm aspektl rind n 
biridir. 
mçinin qeyd etm k laz md r ki,   nsan Hüquqlar  
nstitutunun 
kda lar  t
find n “
 
 (1918-1920)”,    “
 
 “
” 
, 
” 
 "
  –  
" adl  
mövzular ara
b v  kitablar çapa haz rlan r. 
-  MFP-nin  nsan hüquqlar n müdafi sini t nziml
n 
beyn lxalq s
dl rin müdd alar n Az rbaycan Respublikas n 
hk
ri t
find n t tbiqi üzr  ara
rma v  t dqiqatlar n 
apar lmas ”  adl   3.7-ci 
ndin   uy un  olaraq,  Az rbaycan 
Respublikas n Ali M hk
si il  yaz malar apar r v  birg  
aliyy tin  istiqam tl ri  t yin  olunub,  t dbirl r  plan  
haz rlanm
r. 
-  MFP-nin  “BMT-nin  Ba   M clisi  t
find n  b yan  
edilmi  « nsan hüquqlar  sah sind  maarifl ndirm » v  « nsan 
hüquqlar  sah sind  t hsil», BMT-nin  nsan Hüquqlar  üzr  Ali 
Komissarl
n  nsan  hüquqlar n  t drisi  üzr   Dünya 
Proqram na, YUNESKO-nun «Davaml
nki af namin  t hsil» 

 
11 
onillikl rin  uy un insan hüquqlar  üzr  t dris v saitl rinin 
haz rlanmas ” adl  4.3-cü 
ndin  uy un olaraq  nsan Hüquqlar  
nstitutu  t
find n  YUNESKO-nun  “Bioetika  v
nsan 
hüquqlar  haqq nda ümumi b yannam si” Az rbaycan dilind   
rcüm  edilmi dir.  54 s hif
n ibar t olan n r çap edilmi   v  
hali aras nda yay lmas  üçün n
rd  tutulmu dur. 
mçinin qeyd etm k laz md r ki,   nsan Hüquqlar  
nstitutu t
find n  2012 - ci ild  YUNESKO-nun Bioetika Baza 
dris Proqram   Az rbaycan dilin  t rcüm  olunmu dur. 68 
hif
n ibar t yeni  n r universtitet t
rini Bioetika v  
nsan Hüquqlar   ümumi B yannam sind  t sbit edil n bioetika 
prinsipl ri il  tan  etm k m qs di da
r. Bir çox ölk
rin  ks r 
universitetl rind   bioetika  t dris  olunmur.  YUNESKO-nun 
Bioetika Baza T dris Proqram  onlar  bioetikan n öyr nilm sin  
sl ndir  bil r. Proqram n m zmunu YUNESKO-nun q bul 
etdiyi prinsipl
saslan r. Ona gör  d  o, hans sa bir modeli, 
yaxud bioetikan n hans sa bir konkret bax
 yeritmir, dini, tarixi 
 m
ni müxt lifliy  gör  f rql
n müxt lif ölk
rin aliml ri, 
siyas tçil ri v  s hiyy  i çil rinin raz la
qlar  etik prinsipl ri 
ifad  edir. 
min b nd  uy un olaraq,  insan hüquqlar  sah sind  
hsilin  s
liyinin  art lmas   v   bu  sah
  i in 
laq
ndirilm si  m qs dil   ixtisasla
  insan  hüquqlar  
rk zl rinin yarad lmas  m
si xüsusi 
miyy t kesb edir. 
Bu bax mdan  nsan hüquqlar
nstitutu t
find n AR K nd 
rrüfat,  hali Sosial Müdafi si, Ekologiya v  T bii S rv tl r, 
ncl r v
dman, M
niyy t v  Turizm, Milli T hlük sizlik, 
hsil, S hiyy , Fövq lad  Hallar, N qliyyat
  Nazirlikl r v  Dini 
Qurumlarla i  üzr  Komit si il  yaz malar apar b v    nsan 
hüquqlar  mövzusunda kurslar n, mühazir
rin keçirilm si t klif 
olunub. Kurslar n keçirilm si növb ti ild  n
rd  tutulur.
  
 -  MFP-nin  “ nsan hüquqlar  il  ba  d rs v saitl rinin, 
yani v saitl rin,  bukletl rin, plakatlar n haz rlanmas , n r 
edilm si v
hali aras nda yay lmas  i inin davam etdirilm si”  

 
12 
adl   4.6-c  
ndin  uy un olaraq YUNESKO-nun “Bioetika  v  
nsan hüquqlar  haqq nda ümumi b yannam si”nin 
Az rbaycan dilind  t drisi üçün  54 s hif
n ibar t  n ri 
rcüm  olunub  v  çap edilib.  
AMEA-n n  nsan  Hüquqlar
nstitutu  “Beyn lxalq, 
regional v  milli hüquqi s
dl rd  din v  etiqad azadl ” adl  
dl r toplusunu d rc etdirmi dir.  Bu mühüm 
miyy t k sb 
ed n n
 Ümumdünya  nsan Hüquqlar  B yannam si, Mülki v  
siyasi hüquqlar haqq nda Beyn lxalq Pakt,  qtisadi, sosial v  
ni hüquqlar haqq nda Beyn lxalq Pakt, Din v  etiqada 
saslanan dözümsüzlüyün v  ayr -seçkiliyin bütün formalar n 
aradan qald lmas   haqq nda  B yannam ,  U aq  hüquqlar  
haqq nda  Konvensiya,  Müharib   zaman   mülki  xsl rin 
müdafi sin  dair Cenevr  Konvensiyas , M hbuslarla davran a 
dair standart minimal Qaydalar v  s. beyn lxalq s
dl r daxil 
edilmi dir. Bundan ba qa, oxucular  nsan hüquqlar n v
sas 
azadl qlar n müdafi si haqq nda Avropa Konvensiyas , Avropada 
hlük sizlik  v
kda q  Mü avir sinin  Yekun  Akt , 
Budape t sammiti B yannam si,  slamda insan hüquqlar na dair 
Qahir  B yannam si kimi müxt lif regional s
dl rl  d  tan  
ola bil rl r. Toplunun sonunda is  milli hüquqi s
dl r s ras nda 
“Dini etiqad azadl  haqq nda”v  “Cinay t yolu il
ld  edilmi  
pul v saitl rinin v  ya dig r  mlak n leqalla
lmas na v  
terrorçulu un maliyy
dirilm sin  qar  mübariz  haqq nda” 
Az rbaycan Respublikas n qanunlar  öz  ksini tap b. Qeyd 
etm k laz md r ki, kitabdak  bütün s
dl r üç dild  - Az rbaycan, 
ingilis v  rus dill rind  t qdim edilir. 
nsan Hüquqlar
nstitutu t
find n haz rlanan növb ti 
rs v saiti “M hk
 t bab ti” adlan r. D rslik hüquq v  tibb 
universitetinin  stomatologiya  fakült
rinin  t
ri  üçün 
rd  tutulub, d rs v saitind n, eyni zamanda bütün tibb 
fakült
rinin t
ri,  doktorantlar  v  ordinatorlar,  Polis 
Akademiyas n dinl yicil ri, h kiml r, hüquq ünaslar, mü llim- 

 
13 
r, t dqiqatç lar v  m hk
-tibbi ekspertl ri d  istifad  ed  
bil rl r. 
nsan Hüquqlar nstitutu t
find n haz rlanan “Genetik