Genetik va sitologik xaritalarni yaratish usullari bilan tanishish. Odam kariotipidagi xromosomalar genom strukturasiga ko’ra ularni guruhlarga ajratish. Odamda jinsiy xromosomaga va autosomaga bog’liq holda belgilarning irsiylanishga doir masalalar
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mavzu: Populyatsiyalar genetikasiga doir masalalar yechish Ishdan maqsad: Genetik va sitologik xaritalarni yaratish usullari bilan tanishish.
|
Genetik va sitologik xaritalarni yaratish usullari bilan tanishish. Odam kariotipidagi xromosomalar genom strukturasiga ko’ra ularni guruhlarga ajratish. Odamda jinsiy xromosomaga va autosomaga bog’liq holda belgilarning irsiylanishga doir masalalar yechish. Mavzu: Populyatsiyalar genetikasiga doir masalalar yechish Ishdan maqsad: Genetik va sitologik xaritalarni yaratish usullari bilan tanishish. Kerakli asbob va jihozlar: Mavzuga doir tablitsalar, jadvallar. Ishning mazmuni : Genetik karta deyilganda, bir guruh mansub genlar, ularning joylanish tartibi, ular orasidagi masofa tushuniladi. ) ba’zi bir organizmlarning, chunonchi, drozofila pashshasi, sichqon makkajo‘xori pomidor, neyrospora, ichak tayoqchasi kabilarning genetik kartasi tuzilgan. Genetik karta tuzish ni murakkab ish hisoblanadi. Masalan, drozofila pashshasining genetik kartasini tuzish uchun 500 ta, makkajo‘xori uchun 400 ta belgi-xossaning nasldan naslga o‘tishi o‘rganilgan. Genetik karta tuzish uchun, birinchidan, 2-3 ga belgisi bilan farq qiladigan organizmlar chatishtirilib, F 2 da ular nechta fenotipik sinf hosil qilishiga asoslangan holda o‘sha belgilarni vujudga keltirgan genlar bitta yoki har xil xromosomada joylashganligi aniqlanadi. Shu yo‘l bilan organizmlardagi boshqa belgilarni hosil qiluvchi genlarning bir xromosomada joylashganligi ma’lum bo‘lsa, ikkinchidan, ular orasidagi masofa aniqlanadi. Genlar orasidagi masofa F 2 dagi krossingover protsentiga qarab belgilanadi. Uchinchidan, genlarning xromosomada qanday tartibda joylanishi aniqlanadi. Bu ham krossingover natijalariga qarab aniqlanadi. Eukariot organizmlarda genetik karta tuzish uchun studentlar belgilarning birikkan holda nasldan-naslga o‘tishi, krossingover, interferentsiya, kointsidentsiya hodisalari mazmunini tushungan, buning uchun esa o‘quv ko‘llanmaning 9-bobi mazmunini o‘zlashtirgan bo‘lishi kerak. 1.Makkajuxorining ikki xil formasi chatishtirilgan. Ulardan birining maysalari sarg‘ish, barglari yaltiroq bo‘lib, kam nasl bergan, ikkinchisining maysalari yashil, barglari xira bo‘lib, normal nasl bergan. F 1 duragaylarning maysalari yashil barglari xira, nasl berishi normal bo‘lgan. F 1 bo‘g‘in retsessiv belgiga ega bo‘lgan makkajo‘xori bilan qayta chatishtirilganda Fb da quyidagicha natija olingan. 2.11-jadval F b fenotip maysalar Barglar nasl berish qobiliyati soni yashil xira normal 235 Uchta genning xromosomada joylanish tartibini aniqlang. Kointsidentsiya koeffitsientini toping. 2. Drozofilada ko‘zning oq rangi qizil rangga, kanotining kichiq bo‘lishi normal qanotga, tanasidagi tuklarning vilkasimon joylashganligi to‘g‘ri joylashganiga nisbatan retsessiv hisoblanadi. Uchta belgi bo‘yicha dominant gomozigota forma retsessiv belgili erkak drozofila bilan chatishtirilgan. F1 retsessiv belgili erkak drozofila bilan qayta chatishtirilganda Fb da quyidagicha natija olingan: wQfm – 262 wQfmQ—138 wQfQmQ--542 wQfQm—68 wfmQ--64 wfm—530 wfQmQ--266 wfQm--130 a) xromosomada genlar qanday joylashganligini aniqlang; б) mazkur chatishtirishda interferentsiya ro‘y berdimi? Aniqlang. 3. Ikki xil quyon zoti chatishtirilgan. Ulardan birining juni qora, normal uzunlikda, yogi oq, ikkinchisining juni malla va kalta, yog‘i sariq, F 1 duragaylarning juni qora, normal uzunlikda, yogi oq F 1 retsessiv belgiga ega bo‘lgan forma bilan qayta chatishtirilganda quyidagicha natija olingan. 2.12-jadval Belgilar Quyonlar soni junning rangi junning uzunligi oyoqining rangi qora qora qora qora malla malla malla malla normal qisqa normal qisqa normal normal qisqa qisqa oq sariq sariq oq sariq oq sariq oq 49 19 20 45 43 18 44 17 a) belgilar qanday nasldan o‘tganini aniqlang; b) olingan natijaga qarab, xromosomalarda genlarning joylanishini yashil yashil sarg‘ish sarg‘ish yashil sarg‘ish sarg‘ish yaltiroq xira xira yaltiroq yaltiroq yaltiroq xira past past past past normal normal normal 62 40 4 270 7 48 70 anq lang. 4. drozofiladagi yesQ gen ko‘zdagi fasetkalarning normal, yes gen yirik, dag‘al bo‘lishini cvQ gen qanotining o‘ndalang tomirlanishini, cv gen bunday tomirlanish qanotda uchramasligina, stQ gen kanotning normalligini, st gen qanotida o‘yiqlar borlagini ifodalaydi.Quyida analiz qiluvchi chatishtirishdan olingan natija keltirilgan: eQcQcQvQcQtQ—2125 ecQcvct—225 ecQcvQct—265 ecQcvctQ-2207 eccvct-3 eccvQctQ-217 eccvctQ-273 ecQcvQctQ-5 a) xromosomada genlarning joylanish tartibini; b) ular orasidagi masofani; v) geterozigota onaaing genotipini anaqlang 17. Pomidorning mevasi yumaloq (O), uzunchoq (o), tukli (r) tuksiz (R), guli gulbandida yakka-yakka joylashgan (S) yoki tup gulga birlashgan ( s ) genlar ikkinchi xromosoma juftida joylashgan. Analiz qiluvchi chatishtirish tufayli quyidagicha natija olingan: ORS—73 oPS—100 OPs—348 oPs—2 OpS—2 opS—306 Ops—96 ops—63 Olingan natijaga qarab: a) xromosomada genlarning joylanish tartibini; b). ular orasidagi masofani; v) geterozitota ota-ona organizmlarning genotipini aniqlang. 5. I va II analiz qiluvchi chatishtirish (F b ) natijasida to‘rtta gen orasidagi masofani, geterozitota ona organizmlarning genotipini aniqlang; I II QQQ—669 bsd— 8 a bQ—139 QQ--441 aQQ— Z bQd—90 QQ s— 121 Qs d—376 Q s— 2 QQQ— 14 aQs—2280 QQd—153 a bs—658 QsQ — 64 QbQ—2215 b с Q—141 Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|