Mavzu: bolalarning predmetlar shakli va geometrik

---

1 
 
 
MAVZU: BOLALARNING PREDMETLAR SHAKLI VA GEOMETRIK 
FIGURALARNI IDROK QILISHNING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. 
 
Reja: 
Kirish…………………………………………………………………………….... 
I Bob. Maktabgacha yoshdagi bolalarning matematik tafakkurini rivojlantirishning 
nazariy asoslari…………………………………………………………………….. 
1.1. Maktabgacha yoshdagi bolalarning matematik tafakkurini rivojlantirish…... 
1.2. Maktabgacha yoshidagi bolalarda matematik tafakkurni rivojlantirishda 
didaktik o‘yinlarning ahamiyati……………………………………………. 
II Bob. Bolalarning predmetlar shakli va geometrik figuralarni idrok qilishning 
o‘ziga xos xususiyatlari…………………………………………………………… 
2.1. Kichik va o‘rta guruh bolalarining predmetlar shakli va geometrik figuralarni 
idrok qilishi yuzasidan mashg‘ulot ishlanmalari yaratish…………………………. 
2.2. Katta va tayyorlov guruh bolalarining predmetlar shakli va geometrik 
figuralarni idrok qilishi yuzasidan mashg‘ulot ishlanmalari yaratish…………….. 
Xulosa……………………………………………………………………………. 
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati……………………………………………. 

---

2 
Kirish 
Mavzuning dolzarbligi. Maktabgacha ta’lim sohasi uzluksiz ta’lim tizimining 
birlamchi bo‘g‘ini hisoblanib, u har tomonlama sog‘lom va barkamol bola shaxsini 
tarbiyalash va maktabga tayyorlashda g‘oyat muhim ahamiyat kasb etadi.
Bugungi kunda maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyalanuvchilarining 
ta’lim-tarbiyasi yurtboshimiz Sh.M. Mirziyoyev e’tiborida turgan dolzarb 
masalalaridan biridir.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida
2017 yil 16-avgust kuni bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda maktabgacha ta’lim tizimini 
tarkibiy jihatdan tubdan isloh qilish, mazkur muassasalarga bolalarni to‘la qamrab 
olish bo‘yicha muhim vazifalar qo‘yilgan edi. Bu boradagi tahlillar natijasida qisqa 
vaqtda uchta yirik hujjat — O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 9-
sentabrdagi “Maktabgacha ta’lim tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida”gi PQ-3261-sonli Qarori, 30-sentabrdagi “Maktabgacha ta’lim tizimi 
boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5198-sonli 
Farmoni hamda “O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi – 
faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi PQ-3305-sonli Qarori imzolangan. Mazkur 
sohani takomillashtirish maqsadida qabul qilingan dasturda maktabgacha ta’lim 
sohasi uzluksiz ta’lim tizimining birlamchi bo‘g‘ini sifatida, bu jarayonda 
maktabgacha 
ta’lim muassasalarining 
bolalar 
huquqiy savodxonligini 
shakllantirishdagi o‘rni hamda, respublikada ta’lim-tarbiya tizimi va barkamol 
avlodni tarbiyalash davlat siyosatining asosiy ustuvor yo‘nalishi ekanligi 
ta’kidlangan. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 29-dekabrdagi 
2017-2021 yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2707-sonli Qarorda belgilangan vazifalarni amalga 
oshirish jarayonida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, bola huquqlariga oid 
meyoriy-huquqiy hujjatlar asosida ta’lim sohasida bir qator islohotlar amalga 
oshirilmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 30.09.2017-yilda “Maktabgacha 
ta’lim tizimi boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 

---

3 
PF–5198-sonli farmonida ham maktabgacha ta’lim muassasalarida yosh bolalarni 
milliy va umuminsoniy qadriyatlar, insonparvarlik va yuksak ma’naviyat ruhida 
tarbiyalash, ularning qalbi va ongiga mustaqillik, milliy o‘zlikni anglash g‘oyalarni 
yanada chuqur singdirish, “ommaviy madaniyat” ko‘rinishidagi yot g‘oyalarga 
qarshi immunitetni mustahkamlashga yo‘naltirilgan tadbirlarni amalga oshirish kabi 
fikrlar ilgari surilgan. 
Maktabgacha ta’lim tizimining qanchalik muhim ahamiyatga ega ekanini 
prezidentimizning bog’cha tarbiyasini olgan bola bilan bog’chaga bormagan 
bolaning fikrlash darajasi o’rtasidagi farq xususidagi fikrlaridan ham bilish mumkin. 
Darhaqiqat, bugun maktabgacha ta’lim tizimini qayta ko’rib chiqish masalasi davlat 
siyosati darajasidagi masalalardan biriga aylandi. Davlatimiz rahbarining 
“O’zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi faoliyatini tashkil etish 
to’g’risida”gi qarori mamlakatimiz ta’lim sohasida yangi tizimni yaratish va butun 
ta’lim tizimida sifat o’zgarishiga erishish, ta’limning uzluksizligini ta’minlash 
imkonini beradi. 
Yangi vazirlik zimmasiga maktabgacha ta’lim tashkilotlari davlat va nodavlat 
tarmog’ini kengaytirish, moddiy-texnik bazasini mustahkamlash, ularni malakali 
pedagog kadrlar bilan ta’minlash, muassasalarga bolalarni qamrab olishni keskin 
oshirish, ta’lim-tarbiya jarayonlariga zamonaviy ta’lim dasturlari va 
texnologiyalarni tadbiq etish orqali bolalarni maktabga tayyorlash sifatini tubdan 
yaxshilash vazifalari yuklandi. 
Bugungi kunda bu borada davlat dasturi qabul qilinib, keng ko’lamli ishlar 
amalga oshirilmoqda. Vazirlikning hududiy boshqarmalari va tuman (shahar) 
bo’limlari tashkil etilib, joylardagi ahvolni yaxshilash, yangi bog’chalar qurish, 
jumladan, nodavlat bog’chalar tarmog’ini kengaytirishga katta ahamiyat 
qaratilmoqda. 
Shu bilan birga, maktabgacha ta’lim tashkilotlarini yanada rivojlantirish 
maqsadida prezidentimiz tomonidan 2019-yil 8-may kuni “O’zbekiston 
Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish 
konsepsiyasini tasdiqlash to’g’risida”gi qaror qabul qilindi. Qaror maktabgacha 

---

4 
ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, bolalarning sifatli maktabgacha ta’limdan 
keng foydalanishni ta’minlash, maktabgacha ta’lim xizmatlarining nodavlat 
sektorini 
rivojlantirish 
maqsadida 
qabul 
qilindi. 
“Maktabgacha ta’lim 
konsepsiyasi”da maktabgacha ta’limga quyidagicha ta’rif berilgan: Maktabgacha 
ta'lim uzluksiz ta'limning boshlang'ich qismi hisoblanadi. U bolaning sog’lom va 
rivojlangan shaxs bo’lib shakllanishini ta'minlab, o’qishga bo'lgan ishtiyoqini 
uyg’otib, tizimli o’qitishga tayyorlab boradi. 6-7 yoshgacha bo’lgan maktabgacha 
ta'lim davlat va nodavlat bolalar maktabgacha ta'lim tashkilotlarida va oilada amalga 
oshiriladi. Maktabgacha ta'limning maqsadi - bolalarni maktabdagi o’qishga 
tayyorlash, bolani sog’lom, rivojlangan, mustaqil shaxs bo’lib shakllantirish, 
qobiliyatlarini ochib berish, o’qishga, tizimli ta'limga bo’lgan ishtiyoqini 
tarbiyalashdir. 
Ko’rinib turibdiki, Prezidentimiz tomonidan yildan-yilga maktabgacha ta’lim 
tashkilotlarini rivojlantirishga qaratilgan islohotlarning amalga oshirilayotgani 
bejizga emas. Zero, maktabgacha ta’lim ta’lim tizimlarining ilk bo’g’ini ekan, 
boshqa ta’lim tizimlarining poydevori hamdir. Demak, bolalarning kelajaklari ham 
shu yerda bunyod etiladi. Zero, Prezidentimizning – “Yoshlarimizga munosib taʼlim 
berish, ularning ilm-fanga boʻlgan intilishlarini ro’yobga chiqarishimiz kerak. Shu 
maqsadda maktabgacha taʼlim tizimini rivojlantirishimiz, oʻrta va oliy oʻquv 
yurtlarining moddiy-texnik bazasini, ilmiy va oʻquv jarayonlari sifatini tubdan 
yaxshilashimiz 
kerak.— 
Maktabgacha ta’lim tizimiga alohida e’tibor 
qaratayotganimiz bejiz emas, — dedi Shavkat Mirziyoyev. — Yoshlar tarbiyasiga 
bugundan e’tibor bermasak, ertaga kech bo‘lishi mumkin”
1
- deb ta’kidlashlari bejiz 
emas. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev o’zligini anglagan, 
jamiyatimiz taraqqiyoti yo’lida tinmay faoliyat ko’rsatadigan yosh avlodni – 
barkamol insonni tarbiyalash masalasiga alohida ahamiyat bermoqda. Zero, 
Prezidentimiz SH.Mirziyoyev ta’kidlaganidek, “Bizni hamisha o‘ylantirib keladigan 
1
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga 
murojaatnomasidan. 

---

5 
yana bir muhim masala – bu yoshlarimizning odob-axloqi, yurish-turishi, bir so‘z 
bilan aytganda, dunyoqarashi bilan bog‘liq. Bugun zamon shiddat bilan o‘zgaryapti. 
Bu o‘zgarishlarni hammadan ham ko‘proq his etadigan kim – yoshlar. Mayli, 
yoshlar o‘z davrining talablari bilan uyg‘un bo‘lsin. Lekin ayni paytda o‘zligini ham 
unutmasin. Biz kimmiz, qanday ulug‘ zotlarning avlodimiz, degan da’vat ularning 
qalbida doimo aks-sado berib, o‘zligiga sodiq qolishga undab tursin. Bunga 
nimaning 
hisobidan 
erishamiz? 
Tarbiya, 
tarbiya 
va 
faqat 
tarbiya 
hisobidan”.
2
Shaxsning shakllanishida, jamiyatda o‘rnini topa olishida va uning 
rivojiga qo‘shadigan hissasida erta yoshdagi ta’limning ahamiyati katta. Hozirgi 
kunda zamonaviy psixologlarning ta’kidlashicha , har bir insonning tug'ilgan vaqtida 
ijodiy qobiliyatlari mavjud va ular diqqat bilan e'tiborga olinib, ular keyinchalik 
qobiliyatlar darajasiga va hatto iste'dodlarga o'tish uchun ishlab chiqilgan. 
Maktabgacha ta’lim yoshidanoq har bir bolaning is’tedodini, ijodiy qobiliyatlarini 
aniqlash, uni to’g’ri shakllantirish, tog’ri rivojlantirish kelajakda bolaning o’z 
yo’nalishini topa bilishida kata zamin hozirlaydi. Ijtimoiy hayotda zarur bo‘lgan 
asosiy ko‘nikmalar va muvaffaqiyatga erishishga yo‘naltirilgan xarakter juda erta 
yoshdan shakllanadi. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarning matematik 
tasavvurlarini shakllantirish ularda matematikaga bo’lgan qiziqishini oshiradi, 
mantiqiy fikrlashga o’rgatadi, masalalar tuzishga ularni yechishga o’rgatadi, 
bolalarning fikrlash doirasi yana ham kengayadi.