ĠuĢa təkcə ĢuĢalılar üçün yox, bütün azərbaycanlılar üçün, vətənini, millətini sevən hər bir vətəndaĢımız üçün əziz bir
Yüklə 1,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
YUNĠS HÜSEYNOV ġuĢa təkcə ĢuĢalılar üçün yox, bütün azərbaycanlılar üçün, vətənini, millətini sevən hər bir vətəndaĢımız üçün əziz bir Ģəhərdir, əziz bir torpaqdır, əziz bir qaladır, əziz bir abidədir Ulu Öndər HEYDƏR ƏLĠYEV ġUġA ġƏHƏRĠNĠN TARĠXĠ BAKI – 2013 Qarabağ xanlığının banisi Pənahəli xan Cavanşirin xatirəsinə həsr edirəm. Redaktor: V.X.QULĠYEV, “Şuşa” nəşriyyatının redaktoru Rəyçilər: Z.H.BAYRAMLI, tarix üzrə elmlər doktoru D.M.ƏZĠMLĠ, tarix üzrə fəlsəfə doktoru X.S.QASIMOV, tarix üzrə fəlsəfə doktoru HÜSEYNOV Yunis Rza oğlu, t.ü.f.d.: - ġUġA ġƏHƏRĠNĠN TARĠXĠ. Bakı: - “Şuşa” nəşriyyatı, 2013, 156 s. H-05(2013) Əsərdə Qarabağ xanlığının üçüncü paytaxtı olan ŞUŞA – Pənahabad qalasının salınma tarixi, siyasi, iqtisadi, sosial inkişafı, xarici işğalçılara qarşı mübarizə tarixi, görkəmli şəxsiyyətləri, erməni işğalının nəticələri və bir sıra digər məsələlər öz əksini tapmışdır. Bunlarla yanaşı monoqrafiyada ŞUŞANIN mədəni inkişaf tarixinə də geniş yer verilmişdir. ) 013 ( 011 051 ) 041 ( 051 L H Müəllif tərəfindən hədiyyə ©Y.R.HÜSEYNOV, 2013 3 ġUġA ġƏHƏRĠNĠN ERMƏNĠSTAN SĠLAHLI QÜVVƏLƏRĠ TƏRƏFĠNDƏN ĠġĞALININ ĠYĠRMĠNCĠ ĠLDÖNÜMÜ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLĠKASI PREZĠDENTĠNĠN S Ə R Ə N C A M I Şuşa Azərbaycanın unikal mədəniyyət mərkəzlərindən biridir. Təbii gözəllikləri ilə seçilən bu şəhər milli me- marlığımızın və orta əsrlər şəhərsalma sənətinin qiymətli abidəsidir. Milli-mənəvi dəyərlərimizi və musiqi ənənələ- rimizi daim yaşadan Şuşa mühüm iqtisadi, siyasi və mədəni əhəmiyyətə malik şəhər kimi təşəkkül tapanadək zəngin yol keçmiş, Qarabağ xanlığının mərkəzi olmaqla xalqımızın həyatında özünəməxsus rol oynamışdır. Qasım bəy Zakir, Xurşudbanu Natəvan, Mir Möhsün Nəvvab, Nəcəf bəy Vəzi- rov, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Yusif Vəzir Çəmən- zəminli, Firudin bəy Köçərli, Əhməd bəy Ağaoğlu və digər görkəmli şəxsiyyətləri ilə tarixə düşən bu şəhər dünyada Azərbaycan muğamının beşiyi olaraq tanınır. 1977-ci ildə Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin təĢəbbüsü ilə «ġuĢa Ģəhərinin tarixi hissəsini tarix- memarlıq qoruğu elan etmək haqqında» qərar qəbul edilmişdir. Həmin vaxtdan Şuşada quruculuq işləri geniş vüsət almiş, mədəniyyətimizin və incəsənətimizin böyük simalarından Üzeyir bəy Hacıbəylinin, Xurşudbanu Natəvanın və Bülbülün ev-muzeyləri təşkil olunmuş, görkəmli şair Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi ucaldılmışdır. 1991-ci il oktyabrın 18-də öz dövlət müstəqilliyinin bərpası haqqında müvafiq sənədlər qəbul edən Azərbaycan Respublikası Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Ermənistanın aqressiv etnik təmizləmə siyasəti ilə üz-üzə qaldı. Dərin siyasi, iqtisadi, sosial böhran keçirən və Dağlıq Qarabağda yaranmış gərgin vəziyyətdən çıxış yolu axtaran 4 ölkəmiz hələ öz milli ordusu formalaşmadığından yüksək hərbi- strateji əhəmiyyətli Şuşa şəhərinin müdafiəsində yalnız könüllü özünümüdafiə dəstələrinin yardımına ümid edirdi. Lakin onların qəhrəmancasına döyüşmələrinə və layiqli müqavimət göstərmələrinə baxmayaraq, təpədən dırnağadək silahlanmış Ermənistan silahlı qüvvələri 1992-ci il mayın 8-də Şuşa şəhərini işğal etdi. Şuşanın müdafiəsi uğrunda aparılan döyüşlərdə 195 nəfər soydaşımız şəhid oldu, 165 nəfər yaralandı, 58 nəfər əsir düşdü və girov götürüldü. Erməni vandalları işğal vaxtı minlərlə eksponatın olduğu muzeyləri talan etdilər, yüzlərlə tarix-mədəniyyət abidəsini dağıtdılar, məbədgah və məscidləri təhqirlərə məruz qoydular, çox sayda nadir əlyazma nümunələrini məhv etdilər, təhsil və səhiyyə ocaqlarını xarabazara döndərdilər. Şuşanın süqutunun iyirminci ildönümü ərəfəsində şəhərin müdafiəsi zamanı şahid olmuş soydaşlarımızın xatirəsini bir daha dərin hüznlə yad edir, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram: 1. Azərbaycan Respublikasının ərazisində və ölkəmizin hüdudlarından kənarda Şuşa şəhərinin Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğalının iyirminci ildönümü ilə əlaqədar müvafiq anma mərasimləri keçirilsin. 2.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası Şuşa şəhərinin Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğalının iyirminci ildönümü ilə bağlı tədbirlər planı hazırlayıb onun həyata keçirilməsini təmin etsin. ĠLHAM ƏLĠYEV, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Bakı Ģəhəri, 9 aprel 2012-ci il 5 ġUġANIN TƏBĠĠ MƏNZƏRƏSĠNĠN QISA TƏSVĠRĠ «Qarabağ… ġuĢada zəngin bir saray, Açılır qapısı, örtülür lay-lay; Onun divarları al-əlvan naxıĢ, Əsrdən-əsrə yadigar qalmıĢ…» Səməd VURĞUN Uca dağlar başında əzəmətli bir şəhər var. Həmin şəhər yazda və yayda yaşıllığa, payızda və qışda isə dumana və qara bürünür. Bu mənim ata-baba yurdum olan ġuĢa-Pənahabad Ģəhəridir. PƏNAHABAD qalası Qarabağın Sarıcalı oymağından olan Pənah xan Cavanşirin göstərişi və şəxsən iştirakı ilə tikildiyinə görə banisinin şərəfinə Pənahabad və ya Şişə (ġuĢa) adlandırılmışdır. Pənahabad möhtəĢəm Qarabağ xanlığının üçüncü paytaxt Ģəhəridir. Yerli şuşalılar dumanlı havada şəhərin hər hansı bir yerindən şimala, şimal-şərqə və şimal –qərbə tamaşa edərkən belə gözəl mənzərədən feyziyab olardılar. Dumanlı havada Pənahabad böyük okeanlarda coşqun dalğalarla vuruşan gəmiyə bənzəyirdi. Şimal-şərq tərəfdəki əzəmətli uca dağlar özünün kənar çıxıntısı və bürcləri ilə tac qoymuş əfsanəvi nəhəngləri xatırladır. Cənub-şərq tərəfdən Şuşanı hər iki tərəfdən hündürlüyü 250-300 sajendən (1 sajen 3 arĢına, bir arĢın isə Azərbaycanda təqribən 75 sm-ə bərabər idi - Y.H.) və eni 100 sajenə qədər olan sıldırım qayalı dərə əhatə edir. Həmin dərənin üstündə gözəl bir bürc var. Bürcdən aşağıda qayaya bitişmiş bir qəsr var; orada olan təbii kahadan soyuq suyu olan bulaq axır. Cıdır düzünün Üç mıx adlanan ərazisindən DaĢaltı çayının sol sahilində içərisində tarixin sirlərini özündə qoruyub 6 saxlayan nəhəng ġuĢa kahası yerləşir. Bu kaha qaya boyu, şəhərin altından keçən yeraltı yolla, o biri tayda, qalanın yuxarı qapısının aşağı tərəfində başqa bir ucsuz-bucaqsız kaha ilə birləşir. Pənahabadın cənub tərəfindən, əzəmətli Kirs dağından şəhərə nəzər saldıqda, ətəklərində yerləşən bu qala şəhərin alınmaz qaya ilə şəhərin yarımdairəvi mənzərəsi duman arasından, püskürməkdə olan təbii vulkanı xatırladır [1, 172]. Pənahabadın 4 fəslinin özünəməxsus gözəlliyi var. Yazda və yayda şəhər və onun ətrafı əfsanəvi cənnəti xatırladır. Müxtəlif ağacların ətir iyi saçan çiçəkləri, quşların şən nəğmələri, yağan yağışların laylaları, yağışdan sonra havanın insana verdiyi mənəvi və fiziki gümrahlıq, şəhərin səması üzərində uçan qartalın təkrarolunmaz səsi, yazın müjdəçisi olan qaranquşların şən və həzin civiltisi, şəhərin üzərində yaranan göy qurşağının yaratdığı təbii mənzərə şəhərimizin təbi məhsulu idi. Şuşada yağışdan sonra küçələr xüsusi mənzərə alırdı. Belə ki, bütün küçələr parlaq don geyinirdi. Daşlar sanki ağ xalat geyərdi. Küçələrə döşənmiş daşlar gecələr işıq saçırdı. Palçıq nə olduğunu yaşlı şuşalılar bilməzdi. Şəhərimizin mərkəzi küçəsi, sağ və sol tərəfdən göçə ağacları ilə əhatə olunmuşdur. Yaz və yay aylarında həmin küçə xüsusi gözəlliyə qərq olardı. Ağaclar çiçək açarkən göçə ağacının əvəzolunmaz iyi şuşalılara və istirahətə gələn qonaqlara xüsusi ləzzət və əhval-ruhiyyə bəxş edərdi. Payız və qış fəsilləri Şuşanın əvəzsiz bəzəyi idi. Pənah xanın və onun oğlu İbrahimxəlil xanın və Qarabağ xanlığının varlı adamları tərəfindən tikilən memarlıq abidələri, saraylar, qəsrlər, məscidlər, digər dini abidələr, bürclər Şuşada tarixin unudulmaz yadigarıdır. Ayrı-ayrı insanlara məxsus olan şəxsi evlərin xüsusi yaraşığı var idi. Bir sözlə Ulu yaradan qala şəhər – ġuĢaya təbiətin bütün nemətlərini – gözəl təbiəti, saf havanı, təmiz suyu, əzəmətli dağları, zəngin meşələri, dərələri, ormanları və bir 7 sözlə saf və təmiz nə varsa hamısını bəxş etmişdir. Ulu müdriklərimiz çox gözəl deyiblər: - «Torpağın müqəddəsliyi, onun yetiĢdirdiyi barında, bərəkətindədir. Barın təamı qüvvətli, yararlı olanda, ondan dadıb- tamsınanlar da güclü, qüvvətli, namuslu, qeyrətli, istedadlı və müdrik olurlar. Belə müdriklər, istedadlar o torpağın baĢını ucaldır, Ģöhrətini el-obalarda, dünya miqyasında yayır-yaĢadır və müqəddəsləĢdirirlər» [2, 58]. Şuşa elm, mədəniyyət, ədəbiyyat və incəsənət mərkəzi kimi görkəmli şəxsiyyətlərin müqəddəs vətəni olmuşdur. 8 PƏNAHABAD-ġUġA QALA–ġƏHƏRĠNĠN SALINMASI TARĠXĠNDƏN Pənahabad-Şuşa qala-şəhəri Azərbaycanın ən qədim ərazilərindən biri olan Qarabağ ərazisində tikilmişdir. Ən qədim insanın yaşayış məskənləri də bu ərazidə aşkar edilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Qarabağ bölgəsinin cənub-şərq yamaclarının ucqar nöqtəsində yerləşən Azıx mağarası buna parlaq misaldır. Tağlar mağarası da Qarabağın ən qədim insan məskənlərindən biridir. Bütün tarixi dövrlərdə Qarabağın ərazisində türkdilli tayfalar yaşamışlar. Qarabağın Füzuli rayonunun ərazisində yerləşən Azıx mağarasında arxeoloji qazıntılar zamanı burada əldə edilmiş maddi və mənəvi abidələr sübut edir ki, mağara sakinləri əmək alətləri düzəltmək və onlardan istifadə etmək vərdişlərinə yiyələnə bilmişlər. Bu barədə çoxlu misallar göstərmək olar. Müəllifin öz qarşısına qoyduğu əsas vəzifə – Pənahabad Ģəhər qalasının salınma tarixidir. Azərbaycanın şimalında yaranan xanlıqlardan biri də Qarabağ xanlığı idi. Qarabağ xanlığı İran şahı Nadirin öldürülməsindən sonra – 1747-ci ildə, CavanĢirlər tayfasının baĢçısı olan Pənahəli xan tərəfindən yaradılmıĢdır. Qarabağ xanlığı İran hökmranlığı ilə gərgin mübarizə şəraitində yaranmış və siyasi-iqtisadi cəhətdən möhkəmlənmişdir. Pənahəli xanın böyük qardaşı Fəzləli bəy Nadir şahın sarayında keşik ağacı məmuru idi. O, qardaşı Pənahəli bəylə birlikdə, I Nadir şah Qarabağda ordusuna əsgər topladığı zaman, hər iki qardaşı əsgər kimi özü ilə götürmüşdür. Qarabağlıların Nadir şah tərəfindən Xorasana sürgün edilmələrinə qarşı etiraz əlaməti olaraq Fəzləli bəy ona qarşı müxalifətdə idi. Ona görə də saray məmurları onu şahın nəzərindən sala bildilər. Nadir şahın göstərişi ilə Fəzləli bəy edam olundu. Şahın əmri ilə Pənah bəy böyük qardaşının yerinə eşik ağası təyin olundu. İşgüzar və qoçaq bir insan olan Pənah bəy hiss edirdi ki, Nadir şah ona düşmən münasibət bəsləyir, bunu o, şahın qorxunc baxışlarından 9 hiss edirdi [3, 32]. Mənbələrdə deyildiyi kimi Nadir şah tərəfindən qətlə yetirilən böyük qardaşının əhvalatından sonra Pənah bəy onun yanında qala bilməzdi. Ona görə də Pənah bəy saraydan qaçmağı qət etdi. Nadir şah Xorasanda olduğu zaman Pənah bəy bir neçə nəfər yaxın adamı ilə Nadir şahın sarayından qaçdı. Bu hadisə 1738-ci ildə baĢ vermiĢdir [4, 110]. Nadir şah tərəfindən təqib olunan Pənahəli xan Qarabağ dağları, Şəki və Qəbələdə yaşayırdı. Çox keçmir ki, 15 yaĢlı oğlu Ġbrahimxəlil ağa da atasının ardınca Qarabağa gəlir [5, 25]. Elə yeri gəlmişkən Nadir şahın öldürülməsi haqqında bir qədər məlumat vermək yerinə düşərdi. Nadir şah cavanlıqda təhsil almamışdı. Şah II Təhmasib tərəfindən qoşuna fərmandeh (baĢ komandir) təyin olunduqdan sonra, o, dərk edirdi ki, oxumağa və yazmağa ehtiyacı vardır. Ancaq müsafirətlər (səfərlər) və müharibələr ona imkan vermirdi ki, savad ala bilsin. Nəhayət, Mirzə Mehdi Esterabadi adlanan, çox istedadlı bir nəfər onun xidmətinə girdi. O, Nadirin savad almasında böyük işlər gördü. Nadir şah olduqca qəzəbli və kinli şəxsiyyət idi. Uşaqlarına, qan qohumlarına və başqalarına qarşı dözümsüz idi. Nadir şah böyük oğlu Rzaqulu Mirzənin gözlərinə alovda qızardılmış mil çəkdirərək kor etmişdir. Nadir şahın ətrafında olanlara qarşı amansız cəza verdirməsi, ona qarşı sui-qəsdin hazırlanmasına gətirib çıxartdı. Nadir şaha qarşı sui-qəsdə, şahın qardaşı oğlu Əliqulu Mirzə başçılıq edirdi. Sui-qəsdə Saleh bəy Əfşar, Məhəmməd bəy Qacar Şirvani, Musa bəy Əfşar, Qoçu bəy Əfşar Urumi daxil idilər. Qoçu bəy Əfşar Urumi Nadir şahın xüsusi gözətçilərinin rəisi idi. O, Nadir şahın tayfasından idi. Bundan başqa Musa bəy və Saleh bəy də Əfşar tayfasından idilər. Nadirə qarşı sui-qəsd 1160-cı il hicri-qəməri ilinin cəmadiul sani ayının 14-də həyata keçirildi (Miladi tarixi ilə 1747-ci il – Y.H.). Nadir şaha Xabuşan yaylağında ilk qılınc zərbəsini Saleh 10 bəy Əfşar endirmişdir. İran tarixində heç vaxt şah öz tayfasının nümayəndəsi tərəfindən öldürülməmişdir. Nadirə ikinci qılınc zərbəsini Qoçu bəy vurmuşdur. Ölməkdə olan şahın başını isə Musa bəy Əfşarın nökəri kəsmişdir [6, 20, 32, 36, 39]. Bu hadisədən sonra Pənahəli bəy azad fəaliyyətə başladı. Qarabağın Cavanşir, Kəbirli, Otuziki və başqa ellər Nadir şah tərəfindən Xorasana sürgün edilmişdi. Onlar elliklə sürgündən vətənə qayıtmağa başladılar. Pənahəli bəy onları mehribanlıqla qarşılayıb, yaşamaları üçün lazım olan bütün şəraiti yaratdı [3, 32-33]. Sürgündən qayıdan elləri qarşılamaq üçün Pənah bəy, yaxın adamları ilə bərabər İraq və Azərbaycan sərhədinə qədər getdi. Onu salamat görən, nökər və köməkçilərinin çoxluğunu müşahidə edən bütün el əhli və qohum-əqrəbası sevindi və Pənah bəylə birlikdə Qarabağ torpağına daxil oldular. Hər kəs öz əvvəlki yurduna gəlib yerləşdi. Var-yoxdan çıxmış, qarət edilmiş həmin adamlara, hər cür yardım göstərildi. Pənahəli bəy igid cavanları ətrafına toplayaraq dövlət qurdu [4, 111]. Beləliklə də Nadir şahın qanlı qətlindən sonra 1747-ci ildə bütün atributlara malik olan, Qarabağ xanlığı yarandı. Pənah bəy xan elan olundu. Qarabağ xanlığı müstəqil dövlət elan edildikdən sonra, Pənah xanın qarşısında duran ən mühüm vəzifə onu siyasi, iqtisadi və sosial cəhətdən möhkəmləndirməkdən ibarət idi. Əgər Təbriz, Ərdəbil, Gəncə, Şamaxı, Bakı, Naxçıvan, Şəki, Dərbənd xanlıqlarının siyasi mərkəzləri var idisə, Qarabağ xanlığının belə Ģəhər mərkəzi yox idi. Ona görə də Pənah xan, yeni yaranmış xanlıq üçün siyasi mərkəz Ģəhəri də yaratmalı idi. O, yaxşı bilirdi ki, siyasi-iqtisadi mərkəz şəhəri olmadan xanlığı qoruyub saxlamaq mümkün deyildir. Qarabağ tarixçisi Mirzə Camal bəy CavanĢir Qarabaği yazır: «MəĢvərətdən sonra indiki Kəbirli mahalı içərisində olan BAYAT qalasının binası qoyuldu. Qısa bir zamanda möhkəm hasar tikildi və xəndək qazıldı, bazar, hamam və 11 məscid tikildi. Xan bütün ailəsini, qohumlarının və el böyüklərinin əhl-əyyalını oraya topladı. Ətrafda olan camaat, hətta Pənah xanın tərəqqisini, onun rəftar və məhəbbətini eĢidən Təbriz və Ərdəbil vilayətlərinin bir çox əhalisi və sənətkarları öz ailələri ilə birlikdə gəlib Bayat qalasında yerləĢdilər. Bayat qalası müsəlman tarixi ilə 1161- ci ildə, xristian tarixi ilə 1745-ci ildə (hicri 1161-ci il, miladi 1748-ci ilə bərabərdir) tikilmiĢdir [4, 111-112]. Qarabağ xanı Pənah xanın siyasi hakimiyyət tarixi, heç bir kənar fərman olmadan 1747-ci ildən baĢlayır. Mənbələr də göstərilir ki, 1748-ci ildə Bayat qalası tikildikdən sonra Pənah xanın siyasi hakimiyyət tarixi, heç də bir kənar fərman olmadan 1747-ci ildən başlayır. Bayat qalası tikildikdən sonra Pənah xanın şöhrəti hər tərəfə yayıldı. Qala möhkəmləndirilir, əhalisi isə artırdı. Bunu hiss edən Şirvan və Şəki hakimləri müqavilə bağlayıb, Pənah xanı aradan götürmək məqsədilə çoxsaylı qoşunla Bayat qalasına hücum etdilər. Pənah xan igid adamları ilə birlikdə düşmən qoşunlarına ağır zərbə vurur, onları qalaya yaxınlaşmağa qoymurdular. Şəki və Şirvan xanları heç bir iş görə bilmədilər və məyus halda geri qayıtdılar. Şəki xanı Hacı Çələbi yolda öz adamlarına demişdir: «Pənah xan bir xan idi. Biz gəldik, onunla dava etdik və bir iĢ də görə bilmədik. Biz indi onu Ģah edib qayıdırıq» [4, 112]. Göründüyü kimi Hacı Çələbi Pənah xanı, xan kimi rəsmi surətdə tanıdığını etiraf edir. 1748-ci il Bayat müharibəsindən sonra Pənah xan daxili asayişi möhkəmləndirmək məqsədilə alban xristian məliklərini özünə tabe etdirməyə başladı. Bir müddət müqavimət göstərdikdən sonra Xəmsə alban xristian məlikləri itaət etməyə məcbur oldular. Bayat müharibəsi göstərdi ki, Bayat qalası qala kimi uzun müddət düşmən hücumuna davam gətirə bilməz. Ona görə də Pənah xanın başçılığı ilə çağırılan müşavirədə, yeni qala bina 12 olunması qərara alındı. Beləliklə də ġahbulağı adı ilə məĢhur olan Tərnəküt qalasının tikintisinə baĢlanıldı. Şahbulaq qalası tikilib qurtar- dıqdan sonra (1751-1752-ci illər) hamı yeni qalaya köçürüldü. İranda baş verən siyasi hadisələr Qarabağ xanlığı üçün təhlükə törədirdi. Mərkəzi hakimiyyəti ələ keçirmək üçün müxtəlif qüvvələr mübarizə aparırdılar. Bu qüvvələr içərisində Məhəmmədhəsən xan Qacar, Fətəli xan ƏfĢar və Kərim xan Zənd xüsusilə fərqlənirdilər. Göründüyü kimi bu qüvvələrin hər hansı biri Qarabağ xanlığına hücum etsəydi Şahbulağı qalası onların qarşısında davam gətirə bilməzdi. Pənah xanın göstərişi ilə yenidən ruhanilərin və saray məmurlarının geniş müşavirəsi çağırıldı. Müşavirədə qərara alındı ki: «… Bizimlə Əliqulu xan və Sərdar Əmir Aslanın arasında sülh, ittifaq və dostluq əlaqəsi davam etməkdə idi… Belə bir münasibət və dostluq əlaqəsi bizimlə Məhəmmədhəsən xan arasında ola bilsin ki, olmasın. Ətraf xanlarından da bir o qədər xatircəm deyilik. Onların Məhəmmədhəsən xanı üzərimizə təhrik edərək, onunla birlikdə bizə qarĢı çıxacaqları ehtimalı vardır. Belə bir vəziyyətdə Qarabağın elləri, adlı-sanlı adamları QızılbaĢ qoĢununun ayağı altında paymal olar, biz isə ġahbulağı qalasında elə bir qüvvətli düĢmənin və ətraf xanların qarĢısında müqavimət göstərə bilməyib bütünlükdə qırılarıq… Biz gərək dağların içində, möhkəm və keçilməz yerdə elə bir əbədi və sarsılmaz qala tikək ki, onu güclü düĢmən belə mühasirə edə bilməsin. Qalanın bir tərəfi dağlarda olan ellərin üzünə daima açıq olmalı və mahallarla əlaqəmiz bir an belə kəsilməməlidir [4, 115]. Müşavirədən sonra Pənah xanın göstərişi ilə bir neçə adam ətraf yerləri xeyli gəzdikdən sonra üç tərəfi təbii istehkamlarla, hündür qayalarla əhatə olunmuş bir əraziyə gəlib çıxdılar. Bu ərazi qədim türk ellərinin yaşayış məskəni olan Pənahabad qalasının salınacağı ərazi idi. Bələdçilər xana ərazi haqqında ətraflı məlumat verdikdən sonra, o, həmin əraziyə 13 gəldi və oranı bəyəndi. Ərazidə iki-üç bulaqdan başqa su mənbəyi yox idi. Xanın göstərişi ilə bir neçə quyu qazıldı, müəyyən edildi ki, ərazidə su quyuları qazmaq olar. Bunu eşidən Pənah xan çox sevindi. Yüklə 1,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|