― pul va banklar

FZTning tashkiliy tuzilishi 
Federal Rezerv Aktini yozganlar xususiy sektor va xukumat, bankirlar, 
tijoratchilar o‗rtasida mintaqaviy to‗siqlarni tarqatib yuborishni maqsad qilishgan 
edi. Kuchlarning dastlabki tarqalishi FZTning quyidagi subyektlarni o‗z ichiga 
olishiga olib keldi: FZT banklari, FZT direktorlar kengashi, Federal ochiq bozorlar 
qo‗mitasi (FOBQ), Federal maslahat kengashi va 2500 atrofidagi a‘zo banklar.
Federal Zaxira Tizimining tuzilishi.
Federal zaxira qonunining mualiflari, FZTning formal tuzilishi 
vakolatlarning taqsimlanishi regionlararo, xususiy sektor va davlat, shuningdek 
bankirlararo, biznesmenlar va axoli o`rtasida bo`lishiga xarakat qilishgan. Bu 
birlamchi taqsimlanish FZTning tuzilishiga olib keldi, bugunda o`z ichiga federal 
rezerv banklarini, FZT boshqaruv kengashi, ochiq bozordagi operatsiyalar federal 
komiteti (FOMC), federal konsultativ kengash va 2500 ga yaqin banklarni- FZT 
ishtirokchilarini oladi.
Federal Zaxira Banklari. 
Federal Zaxira banklarining va filialarining manzillari va telefon raqamlari. 
12ta zaxira banklariga va boshqaruv kengashlariga aloqa saytlari. 12ta federal 
zaxira tumanining xar birida bir nechta tumanlarda filiallarga ega 1tadan FZbanki 
mavjud. Tumanlarning, federal zaxira banlari va filiallarning joylashishi 1-rasmda 
ko‗rsatilgan. 3ta aktivi bo`yicha eng yirik banklar Nyu-Yorkda, CHikagoda va 
San-fransiskoda joylashgan bo‘lib, birgalikda ular 50%dan yukori FZTning 
aktivlariga ega. Nyu-Yorkdagi FZBanki aktivlarning 4/1qismiga egalik qilib, 
FZTdagi eng yirik bankdir.
 
12.1-rasm. Federal Zaxira banklarining va filialarining manzillari 
 

---

Barcha federal zaxira banklari- bu xususiy kvazi (ma‘lum qismi davlatga 
tegishli) muassasalari. Uning egalari –viloyat xususiy tijorat banklari FZTmi 
ishtirokchilari. Bu banklar FZBning o‘zining viloyatidagi aksiyalariga ega va shu 
aksiyalar bo`yicha dividendlar yillik 6%dan oshmasligi kerak. Xar bir viloyatda 
ishtirokchi-banklar 6ta viloyat federal banki direktorini saylashadi; yana 3tasini 
FZT boshqarma kengashi tayinlaydi. Bu 9ta direktor bank prezidentini saylab 
so`ngra uni boshqarma Kengashi tasdiqlaydi.
Viloyatlararo direktorlari 3ta kategoriyaga bo`linadi. A kategoriyaning 3ta 
direktori (bank ishtirokchilari tomonidan tayinlagan) – bu professional bankirlar, 
yana 3ta B kategoriya direktorlari, -yirik sanoat kompaniyalari, qishloq xo`jaligi 
yoki xizmat bulimi boshqaruvchilari. Boshqaruv kengash bilan tasdiqlangan 3ta S 
kategoriya direktori, jamiyat manfaatlarini taqdim etib, boshqaruvchi, xizmatchi 
yoki bank aksioneri bo`la olmaydilar. Federal Zaxira Qonuni mualliflari direktor 
tanloviga shunday yondashilganki xar bir federal zaxira banki direktorini 
amerikaning barcha viloyat bo`linmalari taqdim qilishi shart. 2010 yilgacha barcha 
to‗qqizta direktorlar qaror qabul qilishda ishtirok etishgan ammo Dodd Frank 
qonuni 2010 yil iyulda uchinchi klass A direktorlarni bank prezidentini tanlashda 
jalb qilishni bekor qildi. Kongress bankirlarning aynan banklarning nazorat 
boshqaruvini nazorat qilish huquqiga ega bankirlarning Federal zaxira bankining 
prezidentini tanlashini noto‗g‗ri deb baholadi.
O‗n ikkita FZBlari monetar tizimni bir nechta yo‘llar bilan olib borishadi. 
1.
Boshqarma kengashi xar bir viloyatni teshirib nazorat qilishidan 
tashqari yaqin atrofidagi bank direktorlari diskont stavkasini belgilaydilar, 
2.
Direktorlar qaysi banklar (FZT ishtirokchisi bulishi shart 
emas)viloyat FZBdan diskont stavkasini olishi mumkunligini xal qiladi. 
3.
Federal konsultativ kengash ishida ishtirok etish uchun direktorlar xar 
bir viloyatdan 1tadan tijorat banki vakilini tanlashi va shu vakil boshqarma 
Kegashiniga maslahat va ma‘lumot beradigan, monetar siyosatni olib borishga 
yordam beruvchi vakil. 
O‗n ikkita viloyat banki prezidentidan 5tasi FOMCda ovoz berish xuquqiga 
ega, va ular davlat qimmatli qog`ozlarini savdo-sotig`i boshqaruvini foiz 
stavkalarini oshishiga va bank tizimi zaxira xajmini o`sishiga ta‘sir qiladi. Nyu-
York FZB prezidenti FOMCda doimiy ovozga ega. Bu barcha banklar orasida eng 
e‘tiborliligini ko`rsatadi. Qolgan 4ta ovoz 11ta prezident viloyat banklari orasida 
ketma ketlikda ta`simlab chiqiladi. 
O‗n ikkita FZB quyidagi funksiyalarni bajaradi: 
1.
Cheklarning kliringi; 
2.
Yangi naqd pul emissiyasi; 
3.
Eskirgan pullarni muomaladan chiqarish; 
4.
O`z viloyati banklariga diskont ssudalarni berilishi va ularni 
boshqarmasi; 
5.
Banklarning uyushmasi va ularning faoliyatini kengaytirish borasidagi 
takliflar baxosi; 
6.
Biznes vakolatchilari va FZT o`rtasidagi vositachilik; 

---

7.
Bank xolding kompaniyalari va ma‘muriyat vakolati bilan shtat bank-
ishtirokchilarining nazorati 
8.
Biznes olib borilishi ma‘lumoti haqidagi shartlarni yig`ilishi; 
9.
Monetar siyosatni olib borish uchun ilmiy asoslangan tavsiyalarni 
ishlab chiqilishi uchun professional iqtisodchilarni ishlatilishi;