― pul va banklar

Ochiq bozordagi operatsiyalar bo`yicha federal qumita (FOMC) 
Ochiq bozor operatsiyalari bo`yicha qumita reja bo`yicha yiliga sakkiz 
martadan yigilib monetar bazaga xajmiga ta‘sir etuvchi ochiq bozordagi 
operatsiyalarni olib borilishi haqida qarorlarni qabul qiladi. Matbuotchilar 
ko`pincha FOMCga, FZTga qarab baxo beradilar. Masalan nashriyotda FZT 
majlisi haqida e‘lon qilinsa FOMC nazarda tutiladi. Qumita ichiga 7ta kengash 
boshqaruvchilari, Nyu-York FZB prezidenti va yana 4ta FZB prezidentlari kiradi. 
Boshqaruv Kengash Raisi, ham FOMC Raisi bo‘lib xisoblanadi. 5ta FZB 
prezidentining FOMCda ovoz berish huquqi bo`lsa ham qolgan 7ta prezidentlar 
FOMC majlislarida ishtirok etishi va muxokama qilishi mumkin. Qumita 
qarorlariga ta‘sir etishi ham joiz.
Pul massasini boshqarish uchun FZT ishlatayotgan instrument eng asosiysi 
ochiq bozordagi operatsiyalar bo‘lgani uchun, FOMCning faoliyati FZTning butun 
siyosatini belgilab beradi. Bugunda qumita diskont stavkani va zaxira bo`yicha 
talablarni belgilamagan bo`lsa ham bu instrumetlarni iqtisodiy siesati bo`yicha 
qarorlarni shu erda qabul qilinadi. Qumita qimmatli kogozlarning oldi soti 
operatsiyalarini olib bormaydi. Nyu-York FZB ning savdo bulimiga direktivalar 
chikarib, unda ichki ochiq bozordagi operatsiyalarni olib boruvchi menedjer davlat 
va korporativ qimmatli kogozlarni oldi sotisi bilan shugullanuvchi ko‘plab 
ishchilarni nazorat qilib turadi. Menedjer xar kuni FOMC ekspertlari va 
ishtirokchilari bilan aloqa qilib, savdo bulimii faoliyati bo`yicha savollarni 
muxokama qiladi.
FZTning ichki holati. FOMC majlislari. 
FOMC majlislari Vashingtondagi boshqarma Kengashining asosiy binosini 
2kavatida bo‘lib utadi. 7ta boshqaruvchi va 12ta bank prezidentlari FOMC kotibi 
bilan, direktor va boshqaruv Kengashi statistikasi va iqtisodiy tadkikotlar bulimi 
direktor o`rinbosari, shuningdek, monetar siyosat va xalkaro moliya bulimi 

---

direktori majlislar stoli atrofida yigiladilar. 5ta federal zaxira banki direktorlari 
FOMCda ovoz berish huquqiga ega bo`lsa ham, qolganlar muxokamada faol 
katnashadilar. Majlisda shuningdek, barcha FZBning tadkikot bulimii direktorlari 
va shu banklarning boshka boshqaruvchilari ovoz berilmasa ham, ishtirok etadilar 
. Fevral va iyul majlislaridan tashqari, odatda, boshqaruv kengashi Raisining 
Qumitadagi majlisda ma‘ruzsiga bagishlangan bo‘lib, FOMC majlislari seshanba 
soat 9:00da boshlanadi. Avallo oldingi majlis nizxomi tasdiqlanib utiladi. Kun 
tartibining birinchi moddasida- ochiq va valyuta bozorlaridagi menedjerining 
ma‘ruzasi va shu boyicha boshka savollar ham kurib chiqiladi. Prezidentlar va 
boshqaruvchilar barcha savollarni va ma‘ruzalarni muxokama qilib bo‘lgandan 
so`ng, takliflar ovoz berish yo‘li bilan tasdiqlanadi.
Majlisning keyingi bulimida iqtisodiy tadkikotlar va boshqaruv kengashi 
statistika bkulimi direktorii, kengash iqtisodchilari bilan qilingan milliy 
iqtisodiyotni bashoratini takdim etadi. Bu bashoratni «kuk kitob» deb nomlashadi. 
Ma‘ruzachini bashorat bo`yicha berilgan savollarga javob berib bo‘lgandan so`ng, 
xar bir FZB prezidenti uz viloyatidagi iqtisodiy axvolini kurgazmasi bilan va bank 
nomidan milliy iqtisodiyotni bashoratining baxolashi, xar bir boshqaruvchi esa 
Raisdan tashkri milliy iqtisodiyotga nisbtan bashoratini etib utadi. Odatda shu 
paytda ma‘ruzachilar monetar siyosatga tegishli savollarni ko`rmaydilar. 
FZT uchun bu ranglar nimani bildiradi? 3ta analitik xujjat monetar tizimni 
olib borishda muxim rol uynaydi. FOMCda ular asosiy o`rin egallaydilar. iqtisodiy 
tadkikotlar va boshqaruv kengashi statitstikasi bulimi bajargan keyingi 2yilga 
qilingan milliy bashorat, «kuk kitob» deb mashxurlik topgan. FOMC majlisi 
ishtirokchilari uchun muljallangan. «Xavorangli kitob»-ham barcha ishtirokchilar 
uchun muljallangan. Bu kitobda boshqaruv kengashining monetar siyosat bulimi 
bilan tayorlangan pul agregatlari bo`yicha bashorati kursatilgan. Reja bo`yicha 
kelgusi monetar siyosat uchun 3ta alternativ variant kurib chiqiladi. «jigarrang 
kitob» federal zaxira banklari tomonidan ezilib, xar bita viloyat bo`yicha iqtisodiy 
axvol eritilgan bo‘ladi. Ma‘lumotlar manbasi- etakchi firma va moliya 
muasassalaridagi savol javob natijalari. «jigarrang kitob» - yagona hammabop ktob 
bo‘lgan uchun nashriyotda ko`pincha kursatib utiladi. 
Qisqa tanaffusdan so`ng barcha ishtirokchilar qayta joylashadilar. Kun 
tartibining keyingi savoli monetar siyosat va ichki siyosat. Boshqaruv 
kengashining monetar siyosat bulimini direktorii xavorangli kitobda kurstilgan 
monetar siyosatning turli ma‘lumotlarni keltirib muzokarani ochib beradi. Savol 
javoblardan so`ng, rais keyingi muzokarani ya‘ni o‘zining fikrini iqtisodiy axvol va 
monetar siyosat bo`yicha chora tadbirlarni berib utadi. FOMC barcha 
ishtirokchilari va bank prezidentlari uzlrining monetar siyosatga nisbatan 
karashlarini etib utadilar. Rais muzokarani yakunlab, qisqa muddatli kreditlar 
bo`yicha foiz stavkaning maqsadli belgisi bo`yicha konkret direktiva nashriyotini 
takdim etadi. Direktiva ochiq bozor operatsiyalari bulimiga yo‘naltiriladi. FOMC 
kotibi takdim etilgan matni uqib chiqadi va barcha komitet ishtirokchilari uni 
saylov orkali tasdiqlaydilar. 
So`ng tushlik paytida ishtirokchilar norasmiy tartibda Kongress tomonidan 
kurib chiqilgan eki tasdiqlangan bank qonunchiligining so`ngi o`zgarishlari 

---

haqidagi ma‘lumotni kurib chiqishadi. Taxminan 14:15 majlis tugatilib, uning 
rasmiy natijalari e‘lon qilinadi: kiska muddatli kreditlar bo`yicha foiz stavka va 
diskont stavka o`zgardimi, kelgusida iqtisodiyotga iqtisodiyotga Inflatsiya usishi 
eki pasayishini mavjudmi. SHu paytgacha bunday rasmiy ma‘lumotlar e‘lon 
qilinmagani sababli, bozorlar qanday siyosiy qarorlar qabul qilinganini 
faxmlashardi. FOMC majlisi natijalarining nashriyoti- bu FZT ochiqligining 
o‘sishiga yana bir qadam hisoblanadi. 2011 yil Aprelda ushbu yo‗nalishda 
qo‗shimcha qadamlar tashlandi. Aprel, iyun, noyabr va yanvarda FOMC ning 
majlislaridan keyin Federal zaxira boshlig‗i press konferensiya o‗tkazadi va 
FOMCning qarorlari to‗g‗risida ommaviy nashrlarga ma‘lumot beradi.